Âm Nhạc & Nghệ Thuật - Sài·gòn·eer

Sức sống kiên cường thời kháng chiến trong nghệ thuật tuyên truyền tại triển lãm ‘Chế tác một thông điệp’

2024-11-21T12:23:58+07:00

Cuộc sống hằng ngày trên chiến trường nhìn như thế nào qua ống kính của những nhà báo Việt Nam đầu tiên? Tại sao tem và tranh cổ động đầy màu sắc lại đóng vai trò quan trọng trong thời chiến và trong công cuộc xây dựng đất nước? Ngoài việc phục vụ cho mục đích truyền thông, những chứng nhân lịch sử này đang kể cho chúng ta một câu chuyện lớn hơn: lịch sử đầy biến động nhưng kiên cường, và sự ra đời của một quốc gia.

Qua “Chế Tác Một Thông Điệp: Một triển lãm từ Bộ Sưu Tập Dogma,” Dogma Collection giới thiệu bộ sưu tập tranh cổ động, tác phẩm nhiếp ảnh, mặt báo, và tem, với đa dạng chất liệu và kỹ thuật được sử dụng trong sáng tác nghệ thuật về đề tài xây dựng chủ nghĩa xã hội và lật đổ chủ nghĩa đế quốc ở Việt Nam từ năm 1945 đến năm 1985. Những thông điệp kêu gọi đoàn kết, ý chí kháng chiến và kiên cường trong chiến tranh và quá trình xây dựng đất nước được thể hiện qua các tác phẩm in khắc gỗ, tranh vẽ và nhiếp ảnh. Ngoài việc giới thiệu những ấn phẩm tuyên truyền và phản ánh những thay đổi xã hội đương thời, triển lãm còn nhắm đến việc tri ân sức sáng tạo của các nghệ nhân qua từng hiện vật lịch sử và tác phẩm nghệ thuật.

Một thoáng của báo chí thời chiến được hé lộ qua những bức ảnh và bài báo của thế hệ nhà báo ảnh Việt Nam đầu tiên thuộc Thông Tấn Xã Việt Nam, được Chủ tịch Hồ Chí Minh thành lập vào ngày 15 tháng 9 năm 1945. Đối lập với những hình ảnh bi kịch về bạo lực và cái chết trên truyền thông đại chúng phương Tây trong chiến tranh Việt Nam, những nhà báo Thông Tấn Xã thể hiện một tinh thần hoàn toàn khác, như “Khí thế lao động mới,” hoặc “Miền Bắc Anh Hùng thắng Mỹ trên Mặt Trận Giao Thông Vận Tải.” Đề tài chính trong những bức ảnh bao gồm những xe tải chạy trên đường mòn Hồ Chí Minh, nông dân và công nhân làm việc chăm chỉ để phục dựng lại nền kinh tế,... dù thiếu thốn trang thiết bị máy ảnh do chiến tranh, những nhà báo vẫn ghi lại được những khoảnh khắc đời thường và tinh thần bất khuất của biết bao người dân và người lính.

Di chuyển lên tầng trên, ta bắt gặp một bộ sưu tập tem ấn tượng từ năm 1946 đến 1976, kèm theo các thông tin chi tiết và lý giải về bối cảnh lịch sử. Tại đây, từng trang sổ đưa ta du hành ngược thời gian về những con tem vẽ tay đầu tiên, tem Đông Dương cũ được in chồng lên, tem mừng ngày lễ lớn và tình hữu nghị với các nước cộng sản khác. Bên cạnh đó, các con tem vẽ tay còn đi kèm với chữ ký của một số họa sĩ như Trần Huy Khánh, Đỗ Việt Tuấn, v.v.

Theo nội dung cung cấp bởi giám tuyển, hầu hết các con tem lúc bấy giờ chỉ có hiệu lực ở miền Bắc Việt Nam và một vài nơi ở miền Nam, khi đó vẫn còn bị thực dân pháp đóng chiếm. Năm 1945, chính phủ miền Bắc Việt Nam bắt đầu cho in chồng lên những lô tem Đông Dương cũ, nhưng lại không có hiệu lực trong hệ thống bưu chính quốc tế do chính quyền Hồ Chí Minh vẫn chưa được công nhận. Tuy nhiên, việc phát hành tem bưu chính cũng là một bước quan trọng nhằm tự khẳng định độc lập. Bản thiết kế tem đầu tiên được thực hiện bởi cố danh họa Nguyễn Sáng với hình ảnh chân dung của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Quá trình sản xuất tem thường diễn ra ở trong nước, nhưng cũng có những lô tem được in tại Nhà in Nhà nước Litho ở Havana (Cuba) để thắt chặt tình hữu nghị giữa Cuba với miền Bắc Việt Nam.

Tem bưu chính là một mắc xích thiết yếu trong quá trình vận chuyển thư từ và tài liệu, cũng có thể là món quà lưu niệm thú vị khi ta viếng thăm một vùng đất mới. Tem cũng đóng vai trò quan trọng như những vật thể lịch sử và văn hoá, thể hiện danh tính và giá trị của một đất nước. Trong bối cảnh lịch sử Việt Nam, tem cũng được tạo ra với mục đích cổ động và tuyên truyền, phản ánh những biến chuyển của tình hình chính trị xã hội. Ngoài hình ảnh của vị lãnh tụ, những đề tài khác trong tem mang yếu tố như tranh cổ động: bộ đội cầm súng, ăn mừng chiến công bắn rơi máy bay Mỹ, những lời động viên đánh đuổi giặc ngoại xâm và thống nhất đất nước, phát triển nông nghiệp và kinh tế, những đặc sản địa phương và các cộng đồng dân tộc thiểu số.

Đến cuối triển lãm, các tranh cổ động rực rỡ được trưng bày, đồng thời giới thiệu những nghệ sĩ vẽ tranh tuyên truyền nổi tiếng: Sỹ Thiết, Minh Phương và Dương Ánh - cựu sinh viên trường Mỹ Thuật Đông Dương, và Dương Ánh sau đó cũng là thành viên của Xưởng tranh cổ động Trung uơng (thành lập năm 1966). Tranh cổ động được xem như một vũ khí mạnh mẽ, thể hiện sự kiên cường của người Việt Nam: từ tư tưởng chống đế quốc và kháng chiến chống giặc ngoại xâm, đến tư tưởng về tính tập thể, bình đẳng, lao động, cải cách nông nghiệp và kinh tế thời hậu chiến.

Dù thiếu thốn các vật liệu trong thời chiến; chẳng hạn như giấy, màu, toan và lụa, các họa sĩ vẫn nỗ lực tạo ra những tác phẩm cổ động bằng mọi chất liệu có sẵn. Thay vì in ấn hàng loạt, phần lớn các bức tranh được vẽ tay tỉ mỉ bằng màu nước và màu gouache. Các họa sĩ còn tái sử dụng giấy từ những buổi học vẽ để tạo nên tranh cổ động mới. Điều này lý giải cho các bức tranh hai mặt được trưng bày trong triển lãm.

Vượt qua vai trò chính của chúng trong lĩnh vực truyền thông, nhiếp ảnh báo chí, tem bưu chính và tranh cổ động chứng minh tầm quan trọng của tay nghề thủ công trong việc xây dựng câu chuyện văn hóa và xã hội. Triển lãm cũng là giao điểm giữa lịch sử và nghệ thuật, thể hiện được tinh thần đoàn kết, bản sắc dân tộc và độc lập trong thời điểm chuyển mình của đất nước.

“Chế Tác Một Thông Điệp: Một triển lãm từ Bộ Sưu Tập Dogma” mở cửa từ 10h sáng đến 6h tối mỗi thứ Ba, thứ Năm và thứ Bảy hằng tuần đến ngày 10/1/2025 tại Dogma Collection. Thông tin về triển lãm, đặt hẹn và chương trình cộng đồng có thể được tìm thấy trên trang Facebook tại đây.

5 album cho những đêm vừa chạy xe về vừa tưởng tượng mình đang đóng MV

2024-11-14T15:00:00+07:00

Sài Gòn, đồng hồ điểm 12:03 khuya. Bạn vừa xem xong một bộ phim chiếu vào suất cuối cùng của ngày. Bãi giữ xe buổi đêm tĩnh mịch, ai nấy yên lặng lấy xe ra về trong ánh vàng cam của đèn đường. Bạn đi lững thững đến xe, cơn gió nhẹ thổi qua se se lạnh. Đã đến lúc bắt đầu hành trình về nhà. Giờ nghe nhạc gì đây?

Mỗi người có thể tự chọn cho mình nhạc gì cũng được miễn thấy thích, nhưng chuyến xe đêm mang trong mình nỗi niềm riêng chỉ có những bài hát tự sự, hoang hoải, nhuốm màu đơn độc mới thể hiện hết được. Người ta hay gọi Sài Gòn là thành phố không ngủ, cho nên vào bất kì thời gian nào trong ngày, ta cũng ít khi thật sự một mình. Dẫu vậy, chỉ những canh giờ tối muộn mới đủ quyền năng bóc tách những nhiễu nhương đô thị khiến ta ngày một mệt mỏi: kẹt xe kéo dài hàng giờ, ô nhiễm tiếng ồn và không khí, và cái đông đúc ngột ngạt của hàng lớp người tranh nhau tồn tại. Khi chạy xe ở Sài Gòn ban đêm, tôi tự cho phép mình lùi lại, chạy chậm cho an toàn, và để ngắm nghía hình họa thành phố, những khía cạnh thường bị khỏa lấp bởi cái xô bồ ban ngày: như hàng cây chò nâu trầm mặc, kiến trúc nhà phố, hay chỉ đơn giản là cái cách cây cối và bờ kè ôm lấy con kênh theo từng đường cong uốn lượn.

Nhiều dòng nhạc tưởng chừng như được ra đời để đồng hành cùng những chuyến xe đêm, như synthwave, lo-fi, R&B hay dream pop — nhờ con beat đều mượt và cách hòa âm với chủ đích tạo không gian thay vì để trưng bày kĩ thuật thanh nhạc vi vút. Ngoài ra, city-pop thậm chí còn thành hình vào thập niên 1970 và 1980 với chính mục đích cố gắng nắm bắt cái hồn thành thị không tên nào đó trong các đại đô thị ở Nhật. Tuy các dòng nhạc kể trên đều có xuất phát điểm quốc tế, trong vòng nửa thập kỷ đổ lại, các nghệ sĩ Việt đã và đang “chơi đùa” với những phong vị âm nhạc có phần mới mẻ như thế, và cho ra mắt nhiều tác phẩm với mỹ cảm rất hợp để làm nhạc nền cho những tối khuya chạy bon bon trên phố phường Sài Gòn.

CITOPIA (Album) | Phùng Khánh Linh

Sau khi tạo được ấn tượng mạnh với album đầu tay — cũng là một trong những album Saigoneer yêu thích nhất 2020 — Phùng Khánh Linh đã chứng minh được rằng mình miễn nhiễm với “lời nguyền album thứ 2” qua CITOPIA. Được nhiều fan ưu ái gọi là “album city-pop đầu tiên của Việt Nam,” CITOPIA không chỉ đơn giản lấy cảm hứng từ dòng nhạc xuất xứ từ Nhật Bản, mà còn thỏa thích vẫy vùng trong văn hóa, thẩm mỹ đặc trưng của thế giới city-pop mạng. Người ta có thể gọi đây là chiêu trò, và đúng là chiêu trò thật, nhưng “chiêu” này được áp dụng và đón nhận một cách hoan hỉ, đem đến cho khán giả trải nghiệm đa phương tiện khá thích thú. Mỗi bài hát đều có lyric video hay MV riêng, sử dụng hình ảnh lấy cảm hứng từ anime vintage từ thập niên 1980 — Thủy Thủ Mặt Trăng và Ranma phiên bản lo-fi. Lời hát da diết đi kèm hòa âm hoài cổ xuyên suốt CITOPIA hợp với mọi tâm trạng khi chạy xe, thất tình hay hân hoan. Đặc biệt, video của ‘năm ngoái giờ này’ đã có sẵn nhân vật nữ chạy xe đêm, hợp quá đi chứ.

Shimmer (Album) | Tuimi

Album đầu tay của Tuimi, “softcore | hardshell,” là một trong những bản thu âm tôi nghe đi nghe lại hồi 2020 — một album khắc họa rõ cá tính mạnh, tính thấu cảm bản thân, và con mắt nhìn đời xác đáng của cô gái sinh năm 1994. Đến với “Shimmer,” Tuimi tiếp tục thỏa thích bay nhảy trên “sân nhà” mình: R&B, trap và soul — những dòng nhạc cực hợp để nghe ban đêm. Như ‘Smile’ chẳng hạn, đây là một bản ballad khá “mộc” vì phần lớn bài chỉ có tiếng hát ray rứt và tiếng đàn piano. Về mặt chủ đề, tình yêu và những phiên bản đa đoan của tình yêu là trái tim của “Shimmer,” đây chính là điểm khác biệt nhất giữa 2 album, đồng thời cũng khiến album thứ hai rất ngọt khi ta cần nghe thanh âm gì đó để át tiếng lòng thổn thức.

32 (Album) | Thành Luke

Đã hơn một năm sau khi Cá Hồi Hoang tuyên bố tan rã, mỗi thành viên cũng bắt đầu phát triển hướng đi riêng. Đối với Thành Luke, 2024 có lẽ là một năm rất năng suất trên con đường solo của anh, với tận 2 album mới trình làng. “32,” con số để đánh dấu tuổi mới của Thành, không phải là bản thu âm với dòng nhạc hay hình ảnh đậm quốc tế như hai album trước trong list này. Thành Luke vẫn trung thành với guitar và nhiều thành tố classic rock trong cách anh kể chuyện bằng âm nhạc. Chất tự sự vẫn đậm đà trong cách Thành viết nhạc, dù cho Cá Hồi Hoang hay cho riêng mình; thậm chí anh còn thử nghiệm với văn học qua quyển sách đầu tay, For The Beginning. Ngồi xe nghe “32” của Thành Luke, chúng ta — những kẻ đi đêm — sẽ tìm thấy cho mình những mảnh ghép ấm áp, vỗ về, khuyến khích ta giảm ga để tự suy ngẫm thay vì chạy vèo ngay về nhà.

After Party (EP) | Vũ Thanh Vân

Bất cứ ai cần tìm vài chiếc nhạc để nghe trên xe buổi tối khuya chắc cũng sẽ bị cuốn hút bởi “After Party,” EP được Vũ Thanh Vân ra mắt cách đây vài năm — track cuối cùng cũng đã mang tên ‘Driving Music’ luôn rồi. Vân tìm được khán giả của mình đầu tiên qua những sáng tác pop mang đầy tính không gian và lời hát chân thành, hướng đến cảm xúc và “vibe” hơn là để khoe giọng. Tuy nhiên, EP này giở ra một trang mới trong câu chuyện của Vân, viết nên 5 bài hát tiết tấu nhanh, beat “cháy” hơn. Đơn cử như ‘Hmm..’ — hòa trộn phần hát có phần huyền bí với nhịp điệu lạ tai từ itsnk. Mỗi khoảng lặng, mỗi nhịp đập như kéo ta chìm sâu hơn vào giai điệu, vào con đường đêm thênh thang mở ra ngay trước mắt. Trong khi những sáng tác đầu tay có phần hơi mềm mại để nghe khi ngồi xe, “After Party” dường như tìm được cân bằng giữa “nhạc để quẩy” và “nhạc để suy,” hai phạm trù tưởng chừng khó hòa hợp.

Nghe Tiếng Đêm (Album) | KoQuet

So với 4 album trên, album đầu tay của ban nhạc indie KoQuet có lẽ được ít người biết đến hơn, nhưng đây lại là album có thể nói đã vô tình được đo ni đóng giày cho danh sách này, ngay từ cái tên “Nghe Tiếng Đêm.” Trong phần intro, người dẫn chuyện thì thầm: “Chúng ta cùng ngồi lại để nghe tiếng đêm, và nghe chính tiếng lòng của mình.” Những tâm sự này có mặt rải rác khắp album qua phần intro, interlude, và outro; khi nghe giọng đọc, tôi bất giác nhớ về những buổi chiều tối ngày bé, nằm nghe radio cùng ba. Xuyên suốt 45 phút nhạc, KoQuet đưa người nghe qua nhiều chặng đường cảm xúc, từ chiêm nghiệm, thống thiết, đến nhỏ nhẹ tâm tình. Các bài hát ít khi nào chệch ra khỏi quỹ đạo của chủ đề chính, buổi đêm, cho thính giả trải nghiệm nghe nhạc — và cả chạy xe đêm — liền mạch.

Chân dung người Việt sống động qua nét mực bút Thiên Long của thầy giáo Philippines

2024-11-12T17:00:00+07:00

Nomer Adona đã sống ở Việt Nam từ năm 1994 đến nay. Chặng đường 26 năm này đã ghi dấu nhiều thay đổi trong sự nghiệp của anh — từ một kiến trúc sư làm việc cho chính phủ Malaysia trở thành giảng viên trường quốc tế.

Chàng trai người Philippines đến Việt Nam lần đầu vào năm 1991 khi đất nước bắt đầu mở cửa nền kinh tế. Lúc ấy, anh là một kiến trúc sư mới tốt nghiệp và đang làm việc tại Malaysia, được cử đến Việt Nam để tham gia các dự án quy hoạch đô thị nơi đây.

Vì công việc, anh Nomer phải đi đi về về giữa Việt Nam và Malaysia suốt ba năm. Sau đó, anh được chọn vào nhóm các kiến trúc sư tham gia xây dựng kế hoạch phát triển du lịch Việt Nam, từ đó anh chuyển đến sinh sống tại nước bạn.

Tuy nhiên, công việc không kéo dài được bao lâu do cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997 đã ảnh hưởng đến các nền kinh tế trong khu vực, nhưng Nomer đã không rời đi vì vợ anh là người Việt Nam. Sau đó, anh tìm được công việc giảng dạy tại một trường quốc tế ở Hà Nội. Và giờ đây, anh là giáo viên dạy mỹ thuật khối trung học phổ thông ở Trường Quốc tế Nam Sài Gòn.

Cựu kiến trúc sư luôn có niềm yêu thích dành cho nghệ thuật và thực hiện các dự án sáng tạo trong thời gian rảnh. Anh chia sẻ với Saigoneer: “Phong cách của tôi là kết hợp nhiều phương tiện và sử dụng các vật liệu kiến trúc khác nhau. Tôi còn học chữ viết cổ của người Philippines trước thời kỳ bị đô hộ. Ngày nay rất ít người bản xứ biết chữ viết này, vì vậy tôi đã học nó và cố gắng đưa nó và các tác phẩm nghệ thuật của mình.”

Nomer Adona là một nghệ sĩ người Philippines đã sinh sống ở Việt Nam được 25 năm. Để tạo ra được những đường nét sinh động, anh dành trung bình 50 giờ cho mỗi bức vẽ.

Tuy nhiên, công việc ở trường khiến anh không có nhiều thời gian cho nghệ thuật.

Nomer chia sẻ: “Đã có một thời gian tôi tạm gác lại những dự án riêng của mình. Nhưng hơn một năm trước, khi tôi muốn tìm cách để thử thách và động viên học sinh của tôi rằng ngay cả một thứ đơn giản cũng có thể được sử dụng để sáng tạo nghệ thuật. Tôi đã chứng minh cho các em thấy rằng tôi có thể vẽ những bức tranh có giá trị nghệ thuật chỉ bằng chiếc bút bi Thiên Long vô cùng giản đơn.”

Nomer tiếp tục: “Vì vậy, ngay ngày hôm sau, tôi đã vẽ một bức. Tuy chỉ dùng loại giấy có giá thành cực rẻ nhưng tôi rất yêu thích bức tranh ấy.”

Ban đầu, anh muốn thực hiện một bộ tranh gồm 40 bức về những con đường cổ kính với cảnh buôn bán nhộn nhịp của khu phố cổ Hà Nội. Nomer giải thích: “Tôi đã sống ở đấy trong một thời gian dài và cảm thấy thật may mắn và hãnh diện khi được chứng kiến sự thay đổi của khu phố cổ.”

Tuy nhiên, dự định đó đã không trở thành hiện thực, Nomer chuyển sang vẽ chân dung cá nhân. Từ bước chuyển hướng bất ngờ đó, Nomer hiện đang thực hiện một loạt các bức vẽ mang tên “Chân dung Việt Nam.” Mỗi tác phẩm mô tả một khung cảnh của cuộc sống thường nhật, dựa trên các bức ảnh sẵn có, và có độ chi tiết đáng kinh ngạc.

Mỗi bức vẽ có thể mất tới 50 giờ để hoàn thành, và việc dành ra ngần ấy thời gian trong khi vẫn phải làm việc là điều rất khó, nhưng dự án này là điều mà người giáo viên mỹ thuật vẫn ấp ủ từ lâu.

Nomer chia sẻ: “Đối với tôi, Việt Nam vô cùng độc đáo. Dù bạn nhìn ở góc độ nào thì cũng luôn có điều gì đó khác biệt. Dự án này là một cách thú vị để cảm ơn và thể hiện sự trân trọng của tôi bởi Việt Nam đã luôn dang rộng vòng tay chào đón người nước ngoài như tôi. Thật tuyệt khi được sống ở đất nước này. Tôi muốn gửi lại những câu chuyện này cho cộng đồng với tư cách là một người nước ngoài đã nhìn thấy tất cả những thay đổi nơi đây.”

Cùng ngắm nhìn một số tác phẩm trong dự án “Chân dung Việt Nam” của Nomer hoặc truy cập tài khoản Instagram của Nomer tại đây.

Bài viết này được đăng lần đầu tiên vào năm 2020 trên Urbanist Vietnam.

Đánh thức trải nghiệm đa giác quan qua triển lãm 'Trong hư vô, cái hiện hữu'

2024-10-31T14:25:04+07:00

Ta ngước lên, nhìn xuống, sang trái rồi phải, đi theo một dòng năng lượng vô hình nhưng mãnh liệt trong bóng tối, rồi soi kĩ từng tác phẩm như thể chúng là những vật thể sống. Để cảm nhận được trải nghiệm đa giác quan này, nên chậm rãi dành thời gian với từng tác phẩm với sự tập trung cao độ, mà không cần tìm ngay một định nghĩa có sẵn. Hãy để trí tưởng tượng tự do, và đón nhận mọi cảm xúc và ký ức trỗi dậy bên trong ta.

“Trong hư vô, cái hiện hữu” là một triển lãm nhóm được tổ chức bởi Nguyễn Art Foundation, giới thiệu các tác phẩm của Oanh Phi Phi, Lêna Bùi, Nguyễn Thúy Hằng và Linh San. Được giám tuyển bởi Bill Nguyễn, triển lãm lần theo những nhân tố cảm quan và sự nhạy cảm giác quan vốn tồn tại trong chất liệu nghệ thuật, qua đó khám phá khả năng tiềm ẩn mà quá trình vật chất biến đổi có thể tác động lên lãnh địa của việc trải nghiệm nghệ thuật.

Bằng lối tiếp cận độc đáo, sự cải tiến và thử nghiệm với nhiều chất liệu khác nhau của mỗi nghệ sĩ, những tác phẩm tranh, điêu khắc, và những ngôn từ như vô hình trở thành những vật thể sống. Thay vì đưa ra lời giải thích cho từng tác phẩm, giám tuyển khuyến khích người xem sử dụng giác quan của mình, cùng với sự tập trung và trí tưởng tượng để đón nhận sự tồn tại của những tác phẩm một cách trọn vẹn nhất.

Khi bước vào không gian triển lãm, điều đầu tiên ta bắt gặp là một phòng thí nghiệm, với những “lăng kính sơn mài” đưa chúng ta quay ngược thời gian trở về khởi nguyên của sự sống. Tác phẩm điêu khắc - sắp đặt ánh sáng ‘Thạch Thư' (2011 - đang tiếp diễn) của Oanh Phi Phi đưa chúng ta vào thế giới tưởng tượng của những tế bào dưới lăng kính hiển vi, cũng như vũ trụ vĩ đại được nhìn qua kính viễn vọng. Tách ra khỏi phương pháp vẽ nhiều lớp sơn ta truyền thống trên tấm vóc, nghệ sĩ tạo nên nhiều lớp “da sơn mài," với dải hoa văn sơn mài được vẽ trên tấm kính, được phóng đại trên một tấm màn qua các máy chiếu sáng.

Oanh Phi Phi. ‘Thạch Thư,’ 2011 – đang tiếp diễn. Kính, sơn ta, bột màu, nhôm, inox, gỗ bần, vải aramid, nhựa, vàng, bạc, lá nhôm, thép.

Oanh Phi Phi. “Thạch Thư”, 2011 – đang tiếp diễn. Kính, sơn ta, bột màu, nhôm, inox, gỗ bần, vải aramid, nhựa, vàng, bạc, lá nhôm, thép.

‘Những gì chẳng thể chia lìa’ (2024) xuất hiện trong hình dạng cơ thể con người, tượng trưng cho ba thế hệ phụ nữ khác nhau của cùng một huyết thống: bản thân nghệ sĩ, mẹ của cô, và con gái của cô. Thời gian cứ thế trôi qua, cơ thể con người liên tục trưởng thành và úa tàn, sống rồi chết đi. Những lớp lang sơn mài trên tấm áo giáp như thời gian bị đọng lại, như “vỏ giờ không ruột, giáp giờ không xác, người giờ không danh,” theo như lời văn được viết cho triển lãm.

Oanh Phi Phi. ‘Những gì chẳng thể chia lìa.’ Sơn ta trên sợi carbon và sợi kevlar nhựa epoxy tổng hợp.

Để bước vào không gian những tác phẩm của Lêna Bùi và cảm nhận nó một cách trọn vẹn nhất, điện thoại nên được gác qua một bên, và giày ta nên được tháo dỡ trước khi bước chân vào. Ta để chân trần chạm đất và đưa ta đi theo những đường đứt gãy giữa các tác phẩm, mắt ta chăm chú nhìn từng chi tiết và màu sắc, và tai ta tập trung nghe những âm thanh mờ nhạt từ nhiều phía. Ta tìm thấy mình đứng giữa thứ mà cơ thể ta đang chứa đựng, những gì cơ thể ta đang cảm nhận từ thế giới bên ngoài, và thế giới tâm linh nằm ngoài tầm kiểm soát của ta. ‘Xung điện số 1,’ ‘Vũ trụ số 2’ và những tác phẩm tranh lụa như ‘Hệ tuần hoàn số 3’ thể hiện những sự sống ở bên trong chúng ta: những tế bào nhân lên, mạch máu chạy liên tục, nhịp tim đập thình thịch, và dòng năng lượng dường như vô tận lan truyền khắp cơ thể ta.

Lêna Bùi. ‘Xung điện số 1.’ Mực và màu nước trên lụa và giấy lưu trữ.
Lêna Bùi. ‘Vũ trụ số 2.’ Thảm len 200 nút dệt tay, sắp đặt âm thanh.

Lêna Bùi. ‘Hệ tuần hoàn số 3.’ Mực và màu nước trên lụa và giấy lưu trữ.

Trong căn phòng cuối cùng, cơ thể của ‘Vũ trụ số 1,’ được làm từ thảm len và nút dệt tay, nổi lên khỏi mặt đất và nhìn thẳng lên ‘Ánh sáng' trên trần nhà. Khi ngước lên nhìn, ta thấy những hình ảnh chuyển động của đám côn trùng lượn lờ quanh đốm sáng lớn rực rỡ, và trong phút chốc dần bị thay thế bởi những khung cảnh khác. Sau khi quan sát tất cả những gì xảy ra bên trong cơ thể con người và tự nhiên, có lẽ ta đã đi đến giây phút cuối của vòng đời: thanh lọc và buông bỏ, sự sống và cái chết, phân hủy và tái tạo. Rồi một lần nữa, một vòng đời mới lại bắt đầu.

Lêna Bùi. ‘Vũ trụ số 1,’ 2021. Thảm len, 200 nút dệt tay. 190 x 120 cm.

Lêna Bùi. ‘Ánh sáng.’ Video, màu, âm thanh.

Di chuyển đến không gian triển lãm tiếp theo, ta bắt gặp nhiều hơn những tác phẩm điêu khắc trong hình dáng nhân loại và phi nhân loại, ngôn từ không thể nói ra, những ký ức sống, hoài niệm và thời gian lắng đọng trong tĩnh lặng. Chuỗi tác phẩm ‘Những chiến binh’ của Nguyễn Thúy Hằng bao gồm những nhân vật nửa người nửa thú, đứng và xoắn vặn hướng lên và hướng ngược xuống từ trần nhà, như thể chúng đang lang thang trong vô định không chốn nương thân. Sự cứng cáp của những nhân vật bằng sắt được bao bọc bởi sự mềm mại của vải, giống như da thịt với nhiều nếp nhăn đã sống qua nhiều hỗn loạn trong cuộc đời. Ta chưa rõ được họ đến từ kiếp này hay vẫn còn vương vấn từ kiếp trước, nhưng thấy được rõ sự ra đi nhưng không có cập bến, thiếu cảm giác thuộc về và luôn có khát vọng về một nơi khác.

Nguyễn Thúy Hằng. ‘The Warriors.' Vải xô, sắt, màu acrylic. Kích thước đa dạng (7 tác phẩm tổng cộng).

Nguyễn Thúy Hằng. ‘Những chiến binh.’ Vải xô, sắt, màu acrylic. Kích thước đa dạng (7 tác phẩm tổng cộng).

‘Chén khổ' và ‘Ghế' được tạo nên hầu hết từ hai chất liệu chính với tính chất trái ngược nhau: sự mỏng manh của giấy bản có thể bị rách, và sự cứng cáp và thô ráp của gỗ. Trong khi các chiến binh sắt bọc vải, với vẻ ngoài vừa nghiêm nghị vừa khơi gợi, lang thang trong vô định, thì hai tác phẩm điêu khắc trên vẫn đứng im. Tuy vậy, sự tĩnh lặng của chúng bộc lộ được một năng lượng tâm linh mạnh mẽ đâu đó, và từng lớp chất liệu dưới tác phẩm điêu khắc chứa đựng đầy khoảng thời gian đã trôi và những ký ức bị quên lãng.

Nguyễn Thúy Hằng. ‘Chén khổ.’ Tủ gỗ, giấy bản, bạc lá, côn trùng, sơn acrylic.

Nguyễn Thúy Hằng. ‘Ghế.’ Ghế gỗ, giấy bản, bạc lá, sơn acrylic.

Với nền tảng văn học, Linh San sử dụng chất liệu gốm để tạo nên những tác phẩm gần với vật dụng thường ngày gợi lên nhiều ký ức. Trong ‘những đêm,' bao gồm 1,096 mảnh “giấy” được làm từ gốm, nghệ sĩ trải ra những lá thư tưởng tượng của những lời không thể nói ra. Mỗi hình dáng thể hiện trạng thái khác nhau của từng mảnh giấy gốm: phẳng, gấp, cuộn tròn, chồng chất lên nhau, và nhàu.

Linh San. ‘những đêm.’ Nhiều kích thước.

Theo như lời giám tuyển, “đất phải bị đốt đi thì gốm mới được sinh ra.” Chất liệu gốm thử thách từng li từng tí sự kiên nhẫn của người nghệ sĩ, khi đất sét luôn luôn được nhào rồi nặn cho đến khi nó đạt đến trạng thái như mong muốn, rồi được đưa vào lò nung. Đây là kết quả của quá trình lao động tâm huyết, cũng như minh chứng cho sự nhẫn nại, chăm chút và thời gian đã dành ra.

Linh San. ‘những đêm.' Sứ Bát Tràng. Nhiều kích thước.

Trong không gian kín tĩnh lặng và gần như tối hoàn toàn, ba phần của tác phẩm gốm ‘Ôm #1: Cổ này tay nọ’ treo lơ lửng trong không trung. Những dải đất sét mang hình dáng cổ và tay áo của chiếc áo trước kia mẹ cô thường mặc để làm ruộng. Để nhìn rõ từng phần, người xem cần phải dùng đèn pin và tập trung nhìn những miếng “vải" làm bằng gốm, với những đường chỉ thật sự tỉ mỉ dần dần lộ ra khi ánh sáng mờ chậm rãi rọi qua.

Linh San. ‘Ôm #1: Cổ này tay nọ.’ Sứ Bát Tràng. Nhiều kích thước.

Thời gian trôi qua, vật chất có thể thay đổi hoặc tự phân hủy, con người đến một lúc nào đó cũng sẽ già đi và tan biến khỏi cõi đời này. Bằng cách nào để ta có thể lưu trữ được sự hoài niệm và thời gian đã mất? Làm sao để ta biến những ký ức bị lãng quên thành một thứ gì đó hữu hình và vĩnh cửu, có thể được nhìn thấy, nghe thấy, và chạm vào? Bóng tối bao trùm lấy không gian triển lãm khiến cho chúng ta tập trung hơn vào sự im lặng, những hiện diện vô hình, và những điều ta chưa biết ở trước mắt. Giữa vòng tuần hoàn của sự sống và cái chết, tiêu vong và vĩnh cửu, sự cứng cáp và mềm mỏng, xa và gần, quá khứ và hiện tại, ta luôn mòn mỏi tìm kiếm tàn tích nào đó của những ký ức đã ra đi mãi mãi.

Không gian triển lãm “Trong hư vô, cái hiện hữu” tại Nguyễn Art Foundation (EMASI Nam Long).

“Trong hư vô, cái hiện hữu” hiện đang được trưng bày tại 2 địa điểm của Nguyễn Art Foundation tại EMASI Vạn Phúc và EMASI Nam Long, kéo dài đến tháng 2/2025. Thông tin chi tiết về việc đặt hẹn, giờ mở cửa và chương trình cộng đồng có thể được tìm thấy trên trang Facebook tại đây.

Cùng nhau tập thể (dục) qua tuần lễ nghệ thuật du hành Nổ Cái Bùm 2024

2024-10-15T16:31:21+07:00

Diễn ra tại Đà Nẵng và Hội An vào tháng 8/2024, tuần lễ du hành nghệ thuật Nổ Cái Bùm 2024 trở thành nơi nhiều nghệ sĩ trưng bày tác phẩm của mình, thu hút được nhiều sự chú ý của đông đảo người tham gia trong nước và quốc tế. Từ không gian bảo tàng đến quán bar hoặc quán cafe, từ bờ biển đến sân khấu – tất cả đều có thể trở thành không gian triển lãm, đàm thoại, chiếu phim và trình diễn.

Nổ Cái Bùm (NCB) là một tuần lễ nghệ thuật đương đại mang tính du hành được giám tuyển bởi các nghệ sĩ tại Việt Nam. Lễ hội được khởi xướng bởi Đào Tùng (Nest Studio), Nguyễn Thị Thanh Mai, Trương Thiện, Hoàng Ngọc Tú (Mơ Đơ) and giám tuyển Lê Thiên Bảo (Symbioses) tại Huế vào năm 2020. Mùa thứ hai của NCB “Đà Lạt Mộng Mơ 2022” được tổ chức bởi nhóm nghệ sĩ Sao La và Hoàng Anh (Hey ! Storm).

Mùa thứ ba năm nay “Nổ Cái Bùm 2024: Tập thể (dục) / Collectivity-in-(act)ion” được đồng tổ chức bởi A Sông, MORUA và Symbioses, diễn ra tại Đà Nẵng và Hội An vừa rồi từ 22 - 28 tháng 8/2024. Với sự góp mặt của hơn 100 nghệ sĩ và tập thể nghệ thuật từ ba miền đất nước, tuần lễ bao gồm hơn 20 sự kiện đa dạng về hình thức: triển lãm, sắp đặt, trình chiếu phim, trình diễn, múa & sân khấu thể nghiệm, âm nhạc truyền thống kết hợp đương đại, workshop, tọa đàm, giải đấu hip-hop và tour nghệ thuật, đặc biệt tập trung giới thiệu những (nhóm) nghệ sĩ đến từ khu vực miền Trung.

Bàn tròn “Từ tinh thần bằng hữu đến Nổ Cái Bùm” với các nghệ sĩ khách mời tham gia trò chuyện: Nguyễn Thị Thanh Mai (đồng sáng lập và tổ chức NCB mùa 1, Huế), và Nguyễn Kim Tố Lan (tổ chức NCB mùa 2, Đà Lạt), buổi trò chuyện được điều phối bởi Lê Thiên Bảo. Ảnh: Xuân Hạ.

Lấy khái niệm “tập thể" làm xuất phát điểm, ban tổ chức NCB 2024 nhấn mạnh việc làm sao để nhiều cá nhân từ nhiều nơi khác nhau, với cách tiếp cận và mục đích khác nhau có thể hợp tác cùng nhau để tổ chức một tuần lễ nghệ thuật lớn. Chữ “dục" trong “giáo dục" khuyến khích người tham gia suy nghĩ về cách mà các nhóm tập thể nghệ sĩ làm việc ở Việt Nam. “Tập thể dục" cần có sự chuyển động và tương tác với nhau, và đây là yếu tố quan trọng của một tập thể. Việc tổ chức các chương trình cộng đồng ở nhiều địa điểm khác nhau sẽ khuyến khích người tham gia di chuyển giữa hai thành phố, tạo cơ hội cho nhiều sự gặp gỡ, xây dựng tình bằng hữu mới, và tăng cường mối quan hệ giữa những người tổ chức, nghệ sĩ, và người tham gia trong nước và quốc tế.

Khán giả tham gia ngày khai mạc Nổ Cái Bùm 2024. Ảnh: Mood Food.

Tuần lễ nghệ thuật bắt đầu với các buổi triển lãm, trình diễn, đàm thoại và sự kiện chiếu phim ở Đà Nẵng. Triển lãm “Qua Ngày Đoạn Tháng” tại Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng được giám tuyển bởi Duyên Lê và Bảo Hân Nguyễn. Với nhiều chất liệu khác nhau qua các tác phẩm tranh, sắp đặt và nhiếp ảnh, triển lãm khuyến khích người xem ngẫm nghĩ về mối quan hệ giữa con người và những yếu tố phi con người trong đề tài gia đình, liên tưởng đến không gian trong nhà và những vật dụng thường ngày nhuốm đầy ký ức. Thời gian trôi qua và xã hội luôn luôn thay đổi, ta tự hỏi điều gì còn vương vấn, điều gì thay đổi, và điều gì sẽ bị bỏ lại trong quá khứ.

Tác phẩm của nghệ sĩ Mi Fa tại triển lãm “Qua Ngày Đoạn Tháng” tại Bảo Tàng Mỹ Thuật Đà Nẵng, đồng giám tuyển bởi Duyên Lê và Bảo Hân Nguyễn. Ảnh: Mood Food.

Triển lãm “Nhà,” giám tuyển bởi Nguyễn Văn Tôn và Nóte Flood tại Cá Chuồn Space. Ảnh: Nguyễn Văn Tôn.

Cùng lúc đó, hai phần của triển lãm “Nhà” diễn ra tại Cá Chuồn Space và tầng trên của Bar Đồ Yêu (Đà Nẵng). Được giám tuyển bởi Nguyễn Văn Tôn và Nóte Flood, câu chuyện triển lãm xoay quanh câu hỏi được đặt ra: “Khi nào một tập thể những người xa lạ có thể trở thành như một gia đình?” Mỗi nghệ sĩ tự đưa ra định nghĩa và góc nhìn của mình về sự gắn kết với “nhà," bản chất của sự kết nối, và ý nghĩa của gia đình trong sự biến đổi của cuộc sống đương đại.

Nằm trong cùng không gian với “Nhà" tại Bar Đồ Yêu, buổi mở xưởng của Trần Quỳnh Nhi (Nhiditu) được tổ chức bởi AirHue, trưng bày những tác phẩm được phát triển trong quá trình lưu trú của nghệ sĩ. Bên cạnh đó, các tác phẩm nhiếp ảnh của Mắt Bét cũng đồng thời được trưng bày. Buổi mở xưởng cũng đi kèm cùng buổi gặp gỡ trò chuyện giữa các nghệ sĩ có tác phẩm trong không gian triển lãm và khách tham quan.

Tác phẩm video “Ảo thật” (Fanstatiscal Real) của Trần Quỳnh Nhi (Nhiditu), được bảo trợ bởi AirHue Program, thuộc sự kiện Open Studio tại Bar Đồ Yêu. Ảnh: AirHue.

Trưng bày tác phẩm “Năm mới, con xin chúc” bởi nghệ sĩ Mắt Bét, thuộc sự kiện Open Studio tại Bar Đồ Yêu. Ảnh: Mắt Bét.

Buổi chiếu phim và workshop tại Cá Chuồn Space cũng thu hút rất nhiều sự chú ý từ người xem bản địa và nước ngoài. “Câu chuyện cá chuồn” chọn lọc và bao gồm những tác phẩm phim ngắn bởi Duy Nguyễn, Koa Phạm, Trà My Hickin, Thuỳ-Trang Nguyễn, and Ái-Như Võ. Được giám tuyển bởi Thao Ho (DAMN*) và Lưu Bích Ngọc từ Berlin, buổi workshop tạo cơ hội cho cuộc trao đổi giữa những người tổ chức và người tham gia, xoay quanh nhiều đề tài được phản ánh qua các tác phẩm như di dân, di trú và danh tính,...

Sự kiện workshop và trình chiếu “Câu chuyện cá chuồn,” giám tuyển bởi Thao Ho (DAMN*) và Lưu Bích Ngọc. Ảnh: Mood Food.

Ngày dần dần trôi qua, càng nhiều người tham dự tiến đến gần bờ biển và ngồi bệt xuống những tấm chiếu đến tối muộn để cùng nhau thưởng thức buổi chiếu phim.

“Ngọn nước ngầm” được giám tuyển bởi Phạm Nguyễn Anh Tú, bao gồm phim ngắn của Nguyễn Thị Thanh Mai, Sylvia Schedelbauer, Lêna Bùi, Bjorn Melhus và Huỳnh Công Nhớ. Các tác phẩm men theo “những dòng lịch sử bị lãng quên, về sự chuyển dịch, về đức tin và mất mát, về những xung đột, ám ảnh và sự khai phóng,” và có sự đối thoại với nhau. Trong đêm tiếp theo, “Cinema CNN#4: Đi mô đi miết…” trình chiếu phim ngắn của Đàm Quang Trung, Nguyễn Lê Hoàng Phúc, Quế (Nguyễn Đức Hùng), Trương Minh Quý, Việt Vũ và Hà Đào. Được giám tuyển bởi Mai Huyền Chi và Duy Lê, buổi chiếu phim xoay quanh chủ đề “dịch chuyển,” với cảm hứng từ sự thay đổi về tính chất và trạng thái của các sự vật, hiện tượng trong cuộc sống chung quanh, và được tiếp nối bởi buổi thảo luận giữa giám tuyển, nghệ sĩ và người điều phối.

Buổi trình chiếu “Ngọn nước ngầm,” giám tuyển bởi Phạm Nguyễn Anh Tú. Ảnh: Tống Khánh Hà.

Sự kiện trình chiếu và thảo luận “Cinema CNN#4: Đi mô đi miết…,” giám tuyển bởi Mai Huyền Chi và Duy Lê. Ảnh: Mắt Bét.

Dành cho những ai tìm kiếm một góc tĩnh lặng giữa tuần lễ nghệ thuật sôi nổi, “Trạm Đọc” đóng vai trò như một “thư viện" chung. Bộ sưu tập này được lựa chọn và chuẩn bị bởi Air Hue, Liên Phạm, 3 năm Studio và Bay Library, trưng bày sách, tạp chí và ấn phẩm hiếm từ nghệ sĩ trong và ngoài nước. Hầu hết các ấn phẩm nghệ thuật này không còn có sẵn để đọc, tải về hoặc mua từ bên ngoài, nên bộ sưu tập nhằm mục đích mang chúng đến gần công chúng hơn.

“Trạm Đọc” bởi AirHue, Liên Phạm, 3 năm Studio, Bay Library. Ảnh: Tống Khánh Hà.

Tiếp tục đến ba ngày cuối của tuần lễ nghệ thuật, người tham gia sẽ thấy mình di chuyển nhiều hơn nữa giữa các địa điểm trong Hội An, với nhiều buổi trao đổi, sắp đặt tương tác, thăm xưởng nghệ sĩ, nghệ thuật trình diễn, múa và sân khấu từ những nhóm nghệ sĩ đến từ miền Trung.

Tại quán cà phê và art workshop Rainbow Garden, sắp đặt tương tác “Cờ Ạt Cờ" được tạo ra bởi nghệ sĩ Trần Thảo Miên và nhà nghiên cứu Nguyễn Vũ Tú Hằng, cho phép nhiều người tham gia chọn nhân vật cho mình, phân tích những tình huống được đặt ra trong khung cảnh nghệ thuật, và trao đổi cách giải quyết và chiến lược cùng nhau. Buổi nói chuyện “Làm Nhóm Nhóm Làm” được tổ chức bởi nghệ sĩ và tác giả Ethan Philbrick và điều phối bởi Anh Vo, giới thiệu ấn phẩm mới của anh “Group Works: Art, Politics, and Collective Ambivalence” (tạm dịch: “Làm Nhóm: Nghệ Thuật, Chính Trị, và Mâu Thuẫn Tập Thể”). Philbrick đưa đến cho khán giả nhiều góc nhìn về thử nghiệm nhóm, tập trung vào những cá nhân nghệ sĩ, và tác phẩm quan tâm đến quá trình cấu tạo nhóm hoặc cộng đồng.

Sắp đặt tương tác “Cờ Ạt Cờ,” nghệ sĩ Trần Thảo Miên, tại Rainbow Garden, Hội An. Ảnh: Chip.

Thảo luận sách “Làm Nhóm Nhóm Làm,” diễn giả Ethan Philbrick, điều phối bởi Anh Vo, tại Rainbow Garden, Hội An. Ảnh: Lâm Hiếu Thuận.

Buổi thăm xưởng của nghệ sĩ Hoàng Thanh Vĩnh Phong, được dẫn dắt bởi giám tuyển Lê Thiên Bảo, là một chương trình độc đáo trong chuỗi sự kiện này. Xưởng của nghệ sĩ nằm ẩn trong một góc yên tĩnh của thành phố Hội An, nơi mà anh sống và làm việc thầm lặng trong suốt hơn hai thập kỷ nay. Đây là một cơ hội hiếm có để những khách tham quan bước qua xưởng, nhìn tận mắt những chất liệu được sử dụng, và trò chuyện cùng nghệ sĩ. Anh cũng chia sẻ về từ những ngày đầu học mỹ thuật, hành trình nghệ thuật của mình, và cách anh thử nghiệm với chất liệu sơn mài trên những tác phẩm khung giường nổi bật.

Thăm xưởng Nghệ sĩ Hoàng Thanh Vĩnh Phong. Ảnh: Lâm Hiếu Thuận.

Lấy cảm hứng từ môi trường xung quanh mình, nhiều gương mặt nghệ sĩ mới đã phát triển các tác phẩm trình diễn của mình bằng việc sử dụng những chất liệu gắn liền với câu chuyện của chính mình. Họ thể hiện góc nhìn của mình, tạo ra một khung cảnh tưởng tượng mới, và đôi lúc tương tác trực tiếp với người xem.

Qua những chuyển động, cử chỉ ngôn từ hoặc phi ngôn từ, diện mạo, âm thanh và sự tương tác, những nghệ sĩ trình diễn phản hồi chính những khó khăn của mình và vấn đề xã hội đang tồn tại. Trong trình diễn “Đô thị,” Nguyễn Xuân Thành phản ánh thực tại về những gốc rễ và trái tim của Nha Trang giờ đã bị phá hủy. Những điều quý giá từng tồn tại ở thành phố biển nay đã bị thay thế bởi những thứ sầm uất để bắt kịp với thời đại – là kết quả đô thị hóa và du lịch.

Trình diễn “Đô thị,” Nguyễn Xuân Thành, tại An Nhiên Farm — Triêm Tây, Điện Bàn, Quảng Nam. Ảnh: An Tran.

Trong một tình huống khác khi con người ta cần thoát ra khỏi sự khó chịu và tù túng, Tâm Đỗ đã đem sức sống mới đến một lò gạch cũ bị bỏ hoang giữa đồng ruộng, và biến nó thành một khung cảnh tưởng tượng “Nhà gạch bay.” Nghệ sĩ trình diễn bước xuống từ lò gạch cũ và mang theo mình một khối bong bóng, dần dần tiến đến gần đám đông người xem, mời họ tham gia cùng mình, và đọc to một bài thơ để kết thúc buổi trình diễn.

Trình diễn “Nhà Gạch Bay,” nghệ sĩ Tâm Đỗ, tại Lò Gạch Cũ Duy Xuyên, Hội An. Ảnh: Lâm Hiếu Thuận.

Một điểm nhấn khác của tuần lễ nghệ thuật là sự kết hợp của loại hình múa và sân khấu thể nghiệm, âm nhạc truyền thống và đương đại, và cả buổi đấu hip-hop diễn ra ở nhiều nơi tại Hội An. Hầu hết các chương trình lần này đều được phát triển từ những dự án có sẵn và vẫn đang tiếp diễn. Qua ngôn ngữ chuyển động, những người nghệ sĩ tìm lối qua sự phức tạp giữa thực hành thực hành cá nhân và nhóm, và rút ngắn khoảng cách giữa truyền thống và đương đại.

(Trái) 05. Biểu diễn “Nếu không nhớ thì sẽ quên, sẽ quên…,” nghệ sĩ Nguyễn Hoàng Anh, Khang Nguyễn, Alex Phước Chương, chương trình lưu trú MÚA RỨA 2023, tại Nhà Biểu diễn Nghệ thuật Cổ truyền, Hội An. Ảnh: Nguyễn Ngọc Hải (Hải Ô).
(Phải) Biểu diễn “Ka Lén Hát Nhảy,” nhóm nghệ sĩ Kim-Kim Hà-Genbou-Haki-Mai Linh-Zenky, tại AVANA Vietnam Art Residence, Hội An. Ảnh: Nguyễn Ngọc Hải (Hải Ô).

Ban tổ chức đã đặt một bước đi quan trọng năm nay bằng việc đưa văn hóa truyền thống của dân tộc Chăm đến với công chúng, và giới thiệu nhóm nghệ sĩ Chăm Hagait Ni. Diễn viên múa Vạn Huyền đưa đến người xem câu chuyện của nhân vật chính Kau trong “Gilaong” (Hướng), với những câu hỏi về nguồn gốc thất lạc của mình, và hành trình đi tìm nguồn cội và kết nối với bản thân. Trong buổi trình diễn múa và âm nhạc “Mai - Marai,” có một cuộc đối thoại tồn tại truyền thống và đương đại, và mỗi nghệ sĩ mang theo trong mình những ký ức thiêng liêng, kết nối quá khứ, hiện tại và tương lai với nhau.

Biểu diễn “Gilaong” (Hướng), nghệ sĩ Vạn Huyền, Đại Khang, Ngọc Hữu Saranai, Thuận Ngọc Hòa, chương trình lưu trú MÚA RỨA 2024, tại Nhà Biểu diễn Nghệ thuật Cổ truyền, Hội An. Ảnh: Nguyễn Ngọc Hải (Hải Ô).

Biểu diễn âm nhạc và múa Chăm “Mai - Marai,” nhóm nghệ sĩ Hagait Ni, tại Rạp Chiếu phim thuộc Trung tâm Xúc tiến Du lịch tỉnh Quảng Nam. Ảnh: Lâm Hiếu Thuận.

Mỗi phiên bản của NCB đều được tổ chức ở những thành phố khác nhau, và đồng tổ chức bởi những nhóm nghệ sĩ khác nhau. Theo lời của Xuân Hạ (Giám đốc Sáng tạo và Nhà tổ chức xuất của NCB 2024, Đà Nẵng / Sáng lập A Sông Collective): “Nổ Cái Bùm không chỉ là một sự kiện nghệ thuật, nó là một tập thể lớn bao gồm nhiều cá nhân và các tập thể nhỏ.” Tinh thần tập thể (dục) không chỉ tồn tại giữa những người tham gia, mà còn được thể hiện qua cách mà các nhóm nghệ sĩ tổ chức NCB từ năm 2020. Bằng việc tạo cơ hội cho nhiều thế hệ nghệ sĩ và người hoạt động nghệ thuật từ nhiều nơi đến với nhau, tuần lễ nghệ thuật đã tạo điều kiện cho những cuộc trao đổi mở rộng, nơi mà mọi người tự do thể hiện chính mình, học hỏi thêm nhiều góc nhìn, xây dựng tình bằng hữu mới và cộng đồng.

Ngô Thanh Phương và Red (Giám đốc Sáng tạo và Nhà tổ chức của NCB 2024, Hội An / Đồng sáng lập MORUA) cũng đã nói rằng: “Nổ Cái Bùm là một nỗ lực bền bỉ của cộng đồng nghệ thuật tại Việt Nam, trong việc duy trì kết nối, duy trì chuyện trò, duy trì thử nghiệm dựa trên nền tảng nguồn lực sẵn có của từng địa phương.” Sự tham gia của các nghệ sĩ, giám tuyển, đối tác doanh nghiệp, nhà tài trợ, đông đảo tình nguyện viên và người tham gia đều thiết yếu trong chuỗi sự kiện này. Để kết luận, tuần lễ nghệ thuật NCB đóng vai trò rất quan trọng trong việc giới thiệu và truyền sức mạnh cho khung cảnh nghệ thuật các vùng miền ở ngoài hai thành phố lớn Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.

Thông tin và tổng kết của “Nổ Cái Bùm 2024: Tập thể (dục) / Collectivity-in-(act)ion” có thể được tìm thêm trên trang Facebook tại đây. NCB năm nay đã kết thúc, nhưng tinh thần lễ hội vẫn còn đây!

Tử Mộc Trà, nghệ sĩ sắp đặt kể chuyện văn hóa bằng lớp lang chất liệu

2024-10-10T18:44:20+07:00

Tử Mộc Trà, tên thật là Phạm Thùy Dương, là một nữ nghệ sĩ 9x sinh ra và lớn lên ở Hà Nội. Hành trình theo đuổi nghệ thuật của cô được nuôi dưỡng bởi thiên cảm cá nhân, truyền thống gia đình và trải nghiệm gạn lọc từ những tháng ngày xê dịch.

Tôi lần đầu biết đến Dương qua triển lãm “Chúng ta đang nghịch gì?” Giữa 125 tác phẩm với vô vàn sắc thái khác nhau, ‘Sợi vàng’ của Tử Mộc Trà là câu chuyện được kể bằng bằng một bảng màu thường ngày, dung dị, và trầm hơn.

‘Sợi vàng’ lấy cảm hứng từ vải lanh, chất liệu thô sơ nhưng quý giá của đồng bào H’Mông: dệt vải phải khéo léo lại tốn nhiều công sức, bù lại vừa thoáng mát trong những ngày oi bức, vừa ấm áp khi thời tiết chuyển lạnh.

Tác phẩm 'Sợi vàng.'

“Mình đã bị mê hoặc bởi màu sắc, đường nét và kỹ thuật vẽ sáp ong vô cùng chi tiết trên những thớ vải lanh được làm thủ công từ đôi tay của người dân tộc H’Mông,” Dương kể về tác phẩm mượn hình ảnh của chiếc guồng quay giăng sợi, ẩn dụ quá trình thành hình của một tấm vải lanh dệt.

‘Sợi vàng’ là một trong những mảnh ghép làm nên danh tính sáng tạo của Dương — “Tử Mộc Trà.” Qua những chuyến đi thực tế ở vùng cao, Dương học về câu chuyện một vùng đất qua các bản ký họa và chất liệu mà mình gom nhặt. Những câu chuyện được cô truyền tải lên các phương tiện như mặt giấy, thớ vải — đôi khi là một hình hài đa chiều hơn như tác phẩm sắp đặt. Nghệ thuật của cô là sự dung hòa của các luồng văn hóa, của kỹ thuật in ấn thủ công và kỹ nghệ truyền thống như nhuộm, thêu, đáp vải.

Lữ hành gia trong thế giới chất liệu

Năng khiếu sáng tạo của cô đã hình thành từ nhỏ, khi cô có cơ hội tiếp xúc với nhiều loại chất liệu nghệ thuật khác nhau. Gia đình Dương có truyền thống vải vóc lâu đời: ông cô là thợ may, mẹ và dì cô buôn bán vải. Như một lẽ đương nhiên, cô đã hình thành niềm yêu thích đối với việc cắt dán và tích lũy kinh nghiệm như một thợ lành nghề. Dương bảo: “Đó là khung cảnh gia đình gắn bó với nghề, là những va chạm cho đến cảm thức với loại chất liệu thân thuộc.”

Tử Mộc Trà cùng tác phẩm ‘Thoi đưa’ tại triển lãm “Những người làm vườn” của VCCA.

Con đường làm nghệ thuật chuyên nghiệp của Dương bắt đầu từ lớp luyện thi vào “trường Yết Kiêu” — Đại học Mỹ thuật Việt Nam. Thời gian đi học không chỉ cho cô nền tảng kiến thức vững chắc và “sự lành nghề.” Cái tôi phá cách, muốn nghĩ khác, làm khác đi của cô được hun đúc từ những va chạm trong không gian mở. Tại đây, cùng với giấy bút, cô đã thực sự tìm thấy lối đi của riêng mình.

Từ các chuyến thực tập thời sinh viên hay những lần du lịch lên vùng cao, cảm hứng sáng tạo với các chất liệu của Dương càng trở nên mạnh mẽ hơn. Các tác phẩm của cô thường khai thác chủ đề sợi lanh, nghề dệt, đan lát, cùng những chế tác đồ thủ công của của đồng bào ở các tỉnh miền núi phía Bắc, hay như những điều bình dị trong cuộc sống như sỏi đá.

Tác phẩm ‘Tơ.’

“Những hình ảnh đó đẹp và lãng mạn lắm! Ngoài việc lên nương lên rẫy, các cô, các bà ngồi xe sợi suốt bên triền đồi, tỉ mẩn và nâng niu ‘tinh hoa’ mà đời trước để lại. Rồi mình được trực tiếp xem cách mà người Mông, người Dao nhuộm chàm cho vải, làm thổ cẩm với những hoa văn rực rỡ sắc màu.”

“Có lần lên đây vào dịp Tết, đã hết mùa đông nhưng chút heo may vẫn còn ở. Sương sớm tràn xuống che lấp những bản làng và màu xanh thanh bình. Và giữa thinh không ấy, là những thớ vải màu bạc ai mang phơi như vắt ngang qua lưng đồi, quyến luyến những đôi chân đường xa chẳng thể nào rời mắt.” Nhắc lại, Dương vẫn còn thấy rùng mình.

Đồ họa in ấn bằng chế bản khắc gỗ.

Tái hiện đời sống từ điểm nhìn chính mình

Từ cuộc trò chuyện, tôi thấy một người nghệ nhân say sưa với những đứa con tinh thần.

“Mình không thích chỉ đứng nhìn một bức tranh đóng khung.” Làm sắp đặt, Dương bảo, không chỉ là việc sắp xếp các vật thể trong không gian. Đó là một cuộc đối thoại giữa người nghệ sĩ, tác phẩm và người xem. Concept, câu chuyện, và vật liệu kết hợp uyển chuyển trong sự tự do, phá cách và đầy tính gợi.

Tác phẩm ‘Lặp.’

Trong một lần đến bản Du Già, Hà Giang, Dương ngộ ra nhiều hơn những gì bản thân từng nghĩ về nghề dệt. Người H'Mông ở đây không còn mặc trên mình áo yếm, chân váy, xà cạp quấn chân… mà thay vào đó là trang phục được làm từ sợi nylon với gam màu chói sáng.

Truyền thống dệt, nhuộm vải lanh chẳng còn ai tiếp nối, bởi nó đòi hỏi quá nhiều sự tỉ mỉ và cầu kỳ. Mảy may, chỉ còn thế hệ lớn tuổi vẫn làm, nhưng không dệt để may quần áo, cũng không nhuộm mà để lanh thô trắng ngà — để quấn quanh các em bé mới sinh, hoặc đệm lót quan tài người đã khuất.

Các chi tiết trên ‘Thoi đưa.’

Lấy cảm hứng từ sự đứt gãy văn hóa này, ‘Thoi đưa’ đã ra đời. Tác phẩm tái hiện lại một Du Già rất đẹp, nơi con thoi vẫn đưa những sợi vải, nhưng đã khuyết đi một phần là bản sắc của dân tộc H'Mông trên hai chất liệu chính là khắc gỗ và vải phơi cyanotype (nhuộm chàm bằng cách phơi sáng). Ngoài vải dệt, tác phẩm còn có một tấm gương to và những viên sỏi để biểu thị cảnh quan vùng núi.

Dương đã tái tưởng tượng những gì mình trải nghiệm, được thấy được nghe thành những phác thảo rồi tiếp tục bước khắc gỗ, in rồi sắp xếp. Khi làm việc với những thớ vải, cô nhận ra được sự khác biệt rất lớn so với trên giấy. Vải có độ dày, co giãn, đòi hỏi kỹ thuật in tay tỉ mỉ và không đảm bảo mực như ý muốn hay giữ được lâu.

Vải phơi cyanotype.

“Phải gọi là cứ ‘đánh liều’ mà in, lắm khi đẹp và bền màu hơn mong đợi. Với lối đi này, thay vì chỉ phải rửa bút, rửa cọ như làm tranh, thì phải rửa nhiều thứ hơn vậy nhiều: lô, bản kẽm, palette… Chưa kể, in càng nhiều màu thì bản in càng phức tạp.”

“Thật khó để gìn giữ văn hóa…”

Từ ‘Lặp’ với giải thưởng Đồ họa tại Festival Mỹ Thuật Trẻ 2022, ‘Sợi Vàng” tại “Chúng ta đang nghịch gì?” hay ‘Thao,’ ‘Suốt,’ v.v., mỗi tác phẩm của Tử Mộc Trà kể một câu chuyện rất riêng. Đó là cảnh làm vải của cộng đồng dân tộc thiểu số ở Sủng Là (Hà Giang), là dòng chảy buôn bán của thị trường vải vóc, đồ thủ công ở chợ Bắc Hà (Lào Cai), hay giản đơn là hoa lá, cỏ cây, con suối.

‘Thoi đưa’ gột tả quang cảnh của một xã miền cao.

Theo thời gian, do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan, những yếu tố truyền thống của các dân tộc đã có một số thay đổi để phù hợp hơn với điều kiện thực tế. Thậm chí đáng lo ngại khi xuất hiện nguy cơ bị mai một, mất đi nét đặc trưng. Thông qua những tác phẩm sắp đặt, Dương muốn giới thiệu đến mọi người vẻ đẹp và giá trị vốn có của chúng: “Để gìn giữ những nét văn hóa đặc sắc của đồng bào thiểu số thật khó, vì chính họ, những người đã sống và gắn bó với nó thì mới quyết định được là làm hay không. Còn mình chỉ có thể truyền tải câu chuyện, lưu giữ những gì đã trải nghiệm, được thấy, được kể một cách nghệ thuật hơn.”

Tác phẩm ‘Dệt.’

Phải chăng vậy, nên khi được hỏi có lo lắng vì khám phá địa hạt thú vị nhưng rủi ro này không, Dương lại vô cùng tự tin: “Mình cứ làm thôi, chẳng nghĩ gì nhiều! Cái không nghĩ nhiều này đôi khi lại là cái rất hay. Mình không đi quá sâu vào chúng, không đặt nặng vấn đề phải tìm hiểu đủ, thật chi tiết mà chỉ đơn giản là thấy đẹp, thấy hay và mình muốn tái hiện lại điều đó!”

Những chuyến đi ngược xuôi để làm mới mình, để gặp gỡ nhiều nền văn hóa và va chạm với các chất liệu khác nhau… thế giới nghệ thuật của cô nghệ sĩ trẻ cũng dần dần định hình. Trong những hành trình ấy, cô trở thành một người kể chuyện thực thụ, ký hoạ, ghi chép, rồi sắp xếp, để ngôn ngữ của cái đẹp trở nên gần gũi và chạm đến bất kể tâm hồn duy mỹ nào.

Khám phá thế giới tranh sơn mài truyền thống qua triển lãm cá nhân của họa sĩ Nguyễn Xuân Việt

2024-09-24T16:28:09+07:00

Làm thế nào để một họa sĩ gìn giữ và tiếp nối di sản của sơn mài truyền thống qua nhiều thế hệ? Qua triển lãm cá nhân lần này, họa sĩ Nguyễn Xuân Việt thể hiện sự thành thạo và hiểu biết rộng lớn, cũng như là đam mê vô hạn của ông với sự nghiệp vẽ tranh sơn mài.

“Nguyễn Xuân Việt: Người giữ lửa cho sơn mài” là một triển lãm cá nhân của họa sĩ Nguyễn Xuân Việt. Diễn ra tại Eight Gallery, triển lãm trưng bày 58 tác phẩm sơn mài và sơn dầu được vẽ trong khoảng năm 1980 đến 2022.

Nguyễn Xuân Việt không phải là một cái tên xa lạ trong cộng đồng mỹ thuật Việt Nam. Ông được biết đến nhờ việc cống hiến hơn nửa cuộc đời và năng lực sáng tạo của mình để vẽ tranh sơn mài truyền thống. Thấy rõ được sự đam mê của ông đối với chất liệu đòi hỏi nhiều sự kiên nhẫn và tỉ mỉ này, nhà sưu tập tranh Trần Hậu Tuấn gọi ông là “người giữ lửa cho sơn mài,” một người họa sĩ xem sơn mài như tín ngưỡng của mình.

Không gian triển lãm “Nguyễn Xuân Việt: Người giữ lửa cho sơn mài.”

Sinh ra tại Nakhon Phanom (vùng đông bắc Thái Lan), Nguyễn Xuân Việt (1949) trở về Việt Nam một mình từ khi còn rất trẻ để tham gia vào chiến trường miền Nam, học tại trường Mỹ thuật Việt Nam tại Hà Nội và trường Đại học Mỹ Thuật Thành phố Hồ Chí Minh, và rồi trở thành học trò của danh họa Nguyễn Gia Trí (1908 - 1933) một năm sau khi thống nhất đất nước.

Mủa xuân, 1987. 60 x 120 cm. Sơn mài.

Điều đầu tiên mà ta bắt gặp khi bước vào phòng tranh là những tác phẩm sơn mài khổ lớn bắt mắt. Đề tài chính của những tác phẩm được trưng bày bao gồm phong cảnh, sinh hoạt và chuyển động của con người, và thiên nhiên. Sen (2004) là một tác phẩm tiêu biểu trong căn phòng này, với đường nét và màu sắc rất chi tiết và uyển chuyển. Tác phẩm được tạo nên nhờ sự kết hợp giữa sơn mài truyền thống và chất liệu như vỏ trứng, làm nổi bật lên được kết cấu và sức sống của tác phẩm.

Sen, 2004. 118 x 257 cm. Sơn mài.

Nhiều tác phẩm của Nguyễn Xuân Việt, bao gồm những tác phẩm trong triển lãm này và kể cả những bộ sưu tập khác, thường xoay quanh đề tài đức tin. Khá nhiều dòng tôn giáo được thể hiện qua các tác phẩm: câu chuyện Phật Đản sinh, đêm Giáng sinh, chân dung của những bức tượng trong đền Ấn giáo, sinh hoạt của con người ở đền Angkor Wat, và chân dung của người phụ nữ Hồi giáo. Khi được hỏi về sự đa dạng tôn giáo trong tác phẩm của mình, vị họa sĩ đề cập đến nguồn cảm hứng từ di tích của những ngôi đền cổ. Hầu hết những tác phẩm nổi tiếng liên quan đến tôn giáo được vẽ bằng chất liệu sơn dầu. Điều này khiến cho họa sĩ muốn thử nghiệm với sơn mài, với mục đích truyền tải đến nhiều người xem từ nhiều văn hoá và tín ngưỡng khác nhau.

Đức Phật Đản sinh, 1998. 80 x 60 cm. Sơn mài.

Di chuyển lên tầng trên của phòng tranh, ta sẽ thấy một loạt tranh sơn dầu phong cảnh, khỏa thân và chân dung. Đây là một yếu tố khá bất ngờ trong triển lãm cũng như từ phía họa sĩ, vì bình thường ông được biết đến với thực hành vẽ sơn mài. Họa sĩ đã sáng tác những tác phẩm sơn dầu này trong thầm lặng, và dường như chưa từng trưng bày cho công chúng. Hầu hết các tác phẩm trong triển lãm lần này được vẽ và lấy cảm hứng từ chuyến đi Paris của ông từ năm 1999 đến năm 2000.

Một vài tác phẩm sơn dầu trong triển lãm “Nguyễn Xuân Việt: Người giữ lửa cho sơn mài.”

Ngoài cảm hứng về tranh phong cảnh, chân dung và tôn giáo, vẽ trừu tượng là một điểm nổi bật trong sự nghiệp nghệ thuật của Nguyễn Xuân Việt. Tuy ông không phải là người họa sĩ đầu tiên vẽ trừu tượng với sơn mài truyền thống, nhưng sự kiểm soát về chất liệu, đường nét và dòng chảy không giới hạn của màu sắc, kèm theo kỹ thuật vẽ lâu năm làm các tác phẩm trở nên đặc biệt theo phong cách riêng của ông. Họa sĩ đã nhận định rằng ông không có ý định vẽ một điều gì đó cụ thể, và đơn giản chỉ theo đuổi tự do sáng tạo của riêng mình. Có lẽ vì điều này mà người xem sẽ cần phải dùng trí tưởng tượng của mình để cảm nhận. Xem tranh sơn mài trừu tượng của Nguyễn Xuân Việt giống như bước vào một điều sâu thẳm nào đó chưa từng được khai phá.

(Trái) Trừu tượng, 2021. 40 x 30 cm. Sơn mài.
(Phải) Trừu tượng, 2012. 60 x 60 cm. Sơn mài.

Triển lãm không chỉ trưng bày tranh sơn mài, mà còn bao gồm cả nhiều ấn phẩm được chuẩn bị bởi chính họa sĩ. Trong suốt thời gian theo học và trợ lý cho danh họa Nguyễn Gia Trí, Nguyễn Xuân Việt đã luôn luôn ghi chép lại lời của thầy nói về phương pháp vẽ và những nhận định của ông về sự sáng tạo. Khi ông nhận ra rằng hầu như không ai thật sự hiểu rõ về sơn mài trong những năm 1980, ông đã sưu tầm lại tất cả những ghi chép và tài liệu nghiên cứu quan trọng, đồng thời nhấn mạnh lịch sử sơn mài truyền thống, cũng như tầm quan trọng và khả năng của nó trong nghệ thuật nước nhà.

Ba phiên bản của ấn phẩm Nguyễn Gia Trí nói về sáng tạo và tuyển tập thơ Thời gian biển khơi đều được viết bởi Nguyễn Xuân Việt. Các ấn phẩm sách hiện đang được trưng bày tại triển lãm.

Ấn phẩm Nguyễn Gia Trí nói về sáng tạo cùng với ba phiên bản đang được trưng bày, ghi chú lại những ý tưởng quan trọng của người thầy danh họa, cũng như tài liệu quan trọng về sơn mài và sơn ta. Ngoài ra, tuyển tập thơ Thời gian biển khơi được viết bởi chính Nguyễn Xuân Việt, thể hiện câu chuyện xuất thân của mình, những hoài niệm về nơi chốn quê hương, thế giới quan, và trải nghiệm cá nhân qua những chuyến đi. Nếu như lật qua từng trang sách, người xem sẽ thấy được sự tương đồng giữa những câu thơ và tác phẩm trong triển lãm, thể như chúng bổ trợ cho nhau và liên hệ mật thiết với nhau.

Phong cảnh chùa Hương, 1998. 80 x 180 cm. Sơn mài.

Ngoài sự thành thạo và tỉ mỉ được thể hiện qua từng bức tranh, có một giá trị thời gian luôn nằm ẩn ở đâu đó trong những tác phẩm của Nguyễn Xuân Việt. Màu sắc trong tác phẩm phong cảnh của họa sĩ không quá đậm hay quá rực rỡ, và trên bề mặt luôn có một vài mảng màu tối của sự cũ kĩ nhất định. Những yếu tố này thể hiện vết tích của thời gian, khi tác phẩm sống qua nhiều năm tháng theo một cách trọn vẹn nhất. Là người giữ lửa cho sơn mài, Nguyễn Xuân Việt đang tiếp tục duy trì di sản nghệ thuật Việt Nam quan trọng từ người đi trước để lại, và gìn giữ tiếp nối cho những thế hệ sau. Sơn mài truyền thống đã trở thành ngôn ngữ thị giác của ông. Với một niềm tự hào, đây chính là phương pháp độc đáo mà ông sử dụng để đối thoại với thế giới.

“Nguyễn Xuân Việt: Người giữ lửa cho sơn mài” hiện đang được trưng bày tại Eight Gallery đến ngày 29/09/2024. Thông tin chi tiết có thể được tìm thấy qua trang Facebook tại đây.

Ly Mí Cường, nghệ sĩ H'Mông đưa tiếng sáo từ bản làng đến sân khấu quốc tế

2024-09-18T16:00:00+07:00

Ly Mí Cường (sinh năm 2005) hai lần mang cây sáo truyền thống H’Mông tham gia cuộc thi âm nhạc quốc tế và đều giành vị trí quán quân. Điểm tựa của Cường là văn hóa H’Mông, cội nguồn đã nuôi dưỡng tinh thần chàng nghệ sĩ chưa tròn 20 tuổi.

Nơi Cường sinh ra và lớn lên, xã Lũng Phìn, nằm giữa cao nguyên đá Đồng Văn, Hà Giang. Giữa lưng chừng núi, 6 ngày một phiên chợ, mùa xuân đào nở, mùa hạ ngô xanh. Tôi đến Lũng Phìn lúc vụ thu hoạch ngô năm nay vừa qua để lại lác đác cây khô vàng sạm chen đá xám.

Quê hương Ly Mí Cường là xã Lũng Phìn thuộc huyện Đồng Văn, Hà Giang.

Đường từ UBND xã Lũng Phìn vào nhà Cường dài tầm 4km, nhìn xa như một sợi chỉ uốn mình luồn lách qua những vầng mây trắng chờn vờn trên sườn núi. Xe máy băng qua những khúc cua gấp xóc này không làm gián đoạn những câu chuyện của Cường. “Những ngày về nhà, em thường phụ giúp bà nội và bố mẹ, mùa ngô thì bẻ ngô, mùa chè thì hái chè, sao chè,” Cường kể. Cường chỉ tay về phía xa, “Chị thấy đấy, nhà người H'Mông thường cheo veo hun hút sâu trên núi. Có câu: Không có ngọn núi nào cao hơn đầu gối của người H'Mông. Ý niệm này xuất phát từ lịch sử thiên di và định cư của tổ tiên người H’Mông.”

Cường hay xem ảnh hàng chục năm trước về nơi mình sống, với những nếp nhà trình tường, những mái ngói âm dương và hàng rào đá. Ngày hội, thanh niên thổi khèn, thổi sáo giao duyên. “Em tưởng tượng nếu em sinh ra sớm hơn, sống trong không gian ấy có lẽ em càng có thể cảm nhận được những thực hành văn hóa còn nguyên vẹn,” giọng Cường bỗng chùng xuống, hoài niệm về quá khứ mà mình chưa từng trải qua.

Gia đình Cường có truyền thống làm trà shan tuyết Lũng Phìn. Trong ảnh là Cường và bà nội.

Băng qua con đường bê tông nhỏ, nhà Cường hiện lên, nép mình giữa xanh tươi rặng trúc. Thềm nhà lủng lẳng những bắp ngô vàng óng. Buổi chiều, ánh nắng đâm qua những tán cây vẽ một vệt dài trên tường. Ngôi nhà này là nơi đã ươm lên những ước mơ thuở bé của Cường. Trong ước mơ ấy, Cường thấy mình khi 22 tuổi sẽ là một chiến sĩ công an. Đây cũng là điều mà người bố Ly Mí Pó, một cán bộ nhà nước, gửi gắm ở cậu con trai. Thế nhưng, những trải nghiệm tuổi thơ đã ươm lên trong Cường một giấc mơ khác, một giấc mơ dặt dìu tiếng sáo, tiếng khèn.

Cậu bé H'Mông 15 tuổi xuống thủ đô học những nốt nhạc đầu tiên

Ngày bé, Cường hay theo bố gặp các nghệ nhân sáo ở Hà Giang. Hôm nọ, Cường mang một cây sáo về thổi chơi. Cứ thế, tình yêu với âm hưởng khắc khoải của nhạc cụ dân tộc nảy nở trong cậu bé H'Mông từ lúc nào không hay. Cường suốt ngày theo chú Ly Mí Kịa, một nghệ nhân ở xã Sủng Trái, đi tìm trúc để làm sáo. Hễ có thời gian rảnh, Cường mua dụng cụ hí hoáy chế tác.

Cuối tháng 3 âm lịch năm 2018, đến hẹn lại lên, chợ tình Khau Vai mỗi năm lại họp một lần. Chú Kịa rủ Cường đi thổi sáo ở lễ hội. Trời mưa như trút nước, đường từ Lũng Phìn qua Khau Vai lầy lội. Bốn ngày sau, trở về nhà, Cường lon ton chạy đến khoe với bố, mắt long lanh: “Con làm sáo được rồi, con bán được một triệu rồi, đây là tiền tự con làm ra nhé.” Số tiền tuy nhỏ nhưng với Cường là động lực rất lớn, vì giúp cậu bé nhận ra thổi sáo cũng là một nghề kiếm sống được.

Khèn là nhạc cụ linh thiêng của người H’Mông.

Lần đầu Cường có cảm giác mình khác biệt giữa đám đông khi lọt thỏm trong vòng tròn người vây quanh với bao ánh mắt tò mò. “Em tưởng tượng đó là sân khấu của mình. Tự dưng, một cách vô hình, trong em nhen nhóm ước mơ một ngày nào đó sẽ được đứng trên sân khấu lớn,” Cường nhớ như in. Cường dành 500 nghìn từ số tiền bán sáo mua cho mình một cây sáo mới. “Chỉ là cây nứa sao đắt thế?” là suy nghĩ vô tư của cậu bé 12 tuổi. Chẳng ngờ được, chính điều ấy thôi thúc Cường phải kiếm được nhiều tiền hơn để sở hữu nhũng cây sáo chất lượng hơn.

Thời gian trôi qua, đam mê trong Cường với nhạc cụ dân tộc lớn dần. Ước mơ của cậu đã đến lúc cần một vùng đất rộng lớn vẫy vùng và một đôi cánh cứng cáp để bay lên. Một đêm nọ, trong ánh đèn vàng của ngôi nhà nhỏ, ngoài trời mưa lộp độp, người bố hỏi cậu con trai: “Con có muốn xuống Hà Nội học không?” Cường chưa hình dung được cuộc sống xa nhà sẽ như thế nào. Một khoảng lặng đột nhiên xuất hiện giữa hai bố con.

Con rất yêu cây sáo H’Mông. Được thổi sáo, mỗi ngày con cảm thấy “được sống” chứ không phải “bị sống.”

Bố Cường khẽ khàng nói tiếp: “Bố nghĩ, không nhất thiết ai cũng phải đi học để làm cán bộ đâu con! Con cứ theo điều con thật sự muốn, bởi mỗi ngành đều đóng góp cho xã hội chứ không có sự hơn kém. Nếu đã theo đuổi, bố nghĩ con cần học âm nhạc chuyên nghiệp để đi đường dài. Chuyên ngành sáo trúc tại Học viện âm nhạc quốc gia khá gần với đam mê của con.”

Tuy vậy, người bố vẫn còn đó bao trăn trở: “Nếu con học ngành khác, con chỉ học khoảng hơn 4 năm là xong đại học. Nếu con chọn ngành sáo, con sẽ mất 6 năm để hoàn thành bậc trung cấp. Chưa kể, phải vừa học văn hoá, vừa học nghệ thuật, con phải cân nhắc kỹ”

Cường đáp lời: “Con rất yêu cây sáo H’Mông. Được thổi sáo, mỗi ngày con cảm thấy ‘được sống’ chứ không phải ‘bị sống.’ Nếu buộc phải học ngành khác ngoài âm nhạc, chắc con không thể theo được.”

Người bố, dẫu còn bao nỗi lo cơm áo gạo tiền nếu con theo ngành nghệ thuật với thời gian học dài và tốn kém, nhưng sau khi nghe Cường giãi bày, đã không hề nao núng: “Chỉ có học mới giúp con thay đổi cuộc đời. Nếu con muốn học, bố sẵn sàng đầu tư. Cuộc đời của con, con phải tự vẽ nên. Bố mẹ chỉ lát những viên gạch đầu tiên cho con đường đi của con.”

Anh Ly Mí Pó, bố của Ly Mí Cường, luôn ủng hộ con trai theo đam mê, mặc dù, trước đó định hướng cho con trở thành cán bộ nhà nước.

Những lời của bố tiếp thêm động lực cho cậu con trai. Sau những cuộc trò chuyện như hai người bạn với bố, chàng trai 15 tuổi một mình khăn gói xuống Hà Nội luyện thi. “Từ nhỏ đến lớn, thế giới của em là những con đường quanh co dẫn đến ngôi trường lưng chừng núi. Em chỉ học ở bản, không qua huyện, tỉnh, hoàn toàn không tưởng tượng được xuống Hà Nội học sẽ như thế nào?”

Chuyến xe đêm đưa Cường lần đầu tiên xuống thủ đô, mang bao hình dung của chàng trai H’Mông về cuộc sống đô thị. Chỉ một giấc ngủ trên xe, mở mắt ra đã là một thế giới hoàn toàn xa lạ, ngập tràn âm thanh ồn ào của xe cộ khiến cậu “sốc” và choáng ngợp. Cậu nhớ nhà, nhớ bà, bố mẹ, nhớ những nương ngô, những hàng sa mộc, nhớ tiếng gió, tiếng chim, nhớ lũ trẻ nô đùa trước sân.

Thực tế, con đường từ bản xuống thủ đô tầm sư học đạo rất gian nan. Thi ngành sáo trúc, kinh nghiệm của Cường về nhạc cụ này hầu như bằng 0. Thế là, Cường dành 15 ngày vừa làm quen vừa liên tục tập quên ăn quên ngủ. Bõ công luyện tập, Cường nhận thông báo đỗ nhạc viện.

Cường luôn ấp ủ mong muốn lan tỏa tình yêu nhạc cụ truyền thống cho thế hệ trẻ H’Mông tại quê nhà.

Chưa kịp quen với nhịp sống mới, Cường đã vấp phải những rào cản chuyên môn. Tiếp xúc với âm nhạc chuyên nghiệp muộn hơn với bạn bè đồng trang lứa, Cường cảm giác như bị bỏ lại phía sau. “Nhìn khuôn nhạc, em không biết tên nốt nhạc. Việc phá những nốt nhạc tạo thành bài hát lại càng khó hơn. Tiến độ của em luôn chậm,” Cường cười. Càng về sau, kiến thức càng phức tạp và chồng chất, từ nhạc lý đến cách lấy hơi, giữ nhịp… có lúc khiến Cường vô cùng nản lòng.

Lúc ấy, không ai thay Cường đi con đường của mình cả, nhưng may mắn, bên cạnh Cường luôn có người đồng hành tiếp lửa. Cường có một người thầy luôn sẵn sàng nói: “Con không biết chỗ nào, ngoài giờ học cứ đến gặp thầy, thầy chỉnh sửa con sẽ nhanh tiến bộ hơn là tự dò đường.” Thầy là Nghệ sĩ ưu tú Ngọc Anh, hay động viên học trò: “Con yên tâm. Con chỉ cần tập nhiều hơn, tiếp xúc nhiều hơn là sẽ thành thạo.”

Vừa học văn hóa, vừa học nhạc, chàng sinh viên H'Mông phải đầu tư gấp đôi thời gian, không nghỉ cả cuối tuần, ngày lễ. Sự kiên trì ấy xuất phát từ ý nghĩ rằng có nhiều yếu tố quyết định sự thành công của người nghệ sĩ, bao gồm: tài năng, năng khiếu và sự cố gắng; dù mình có năng khiếu bẩm sinh hay không, đều phải nỗ lực rèn giũa từ những việc nhỏ nhất.

Khởi đầu chật vật, nhưng những lý thuyết âm nhạc tích lũy được từ trường, sự dìu dắt của người thầy và sự nỗ lực không ngừng của bản thân đã khiến Cường trở nên vững vàng hơn. Đó là nền tảng giúp Cường đưa tiếng sáo, tiếng khèn lên những sân khấu âm nhạc lớn nhỏ.

Muốn đi xa trước hết phải biết mình đến từ đâu

Dù là sân khấu biểu diễn hay các cuộc thi, Cường luôn xuất hiện trong trang phục truyền thống với chiếc khèn, chiếc sáo H’Mông. Lý giải điều này, Cường nói: “Muốn đi xa cần phải biết mình là ai, mình đến từ đâu.” Cường luôn xem văn hóa H'Mông là gốc rễ hình thành nên bản thân mình hiện tại. Trong đó, nhạc cụ dân tộc là mạch nguồn nuôi dưỡng tinh thần, cảm xúc và cảm hứng cho các tác phẩm.

Ly Mí Cường luôn tự hào mỗi lần tiếng khèn, tiếng sáo vang lên dù ở không gian nào.

Người H'Mông khi buồn thường tìm đến những loại hình dân ca, giao duyên. Cây sáo là nơi họ gửi gắm tâm sự, giãi bày tiếng lòng với thiên nhiên, với con người, với cuộc đời. Do đó, tiếng sáo H’Mông thường mang đậm cái tôi. Trong khi đó, cây khèn được xem là nhạc cụ linh thiêng, mang trong mình linh hồn của cộng đồng H’Mông.

“Không gian ảnh hưởng rất nhiều đến cảm xúc của người thực hành nghệ thuật. Trước đây, em đứng giữa núi rừng thổi sáo, thổi khèn. Khi đi học, em bắt đầu mang tiếng khèn, tiếng sáo xuống phố, dưới ánh đèn sân khấu. Sự thay đổi không gian mang đến cho em những cảm giác khác nhau, nhưng dù ở đâu, mỗi khi âm thanh truyền thống cất lên, em cảm giác như thể có một sợi dây nối thực tại với quá khứ. Em hình dung ra chiều dài của thời gian, bề rộng của không gian và sự đồ sộ của di sản nghệ thuật mà thế hệ cha ông người H'Mông đã kiến tạo. Điều đó làm em tự hào,” Cường bày tỏ.

Người H’Mông thường thổi sáo để giãi bày lòng mình.

Sự tự hào ấy thổi bùng khao khát được giới thiệu nhạc cụ truyền thống H'Mông đến nhiều người hơn. Đó là động lực để Cường mạnh dạn ghi danh các cuộc thi âm nhạc trong nước và quốc tế. Sau lần đạt giải nhất cuộc thi tài năng âm nhạc ở Tp. HCM năm 2022, Cường tiếp tục đưa tiếng sáo vút bay ra ngoài lãnh thổ Việt Nam. Ước mơ càng lớn, thử thách càng nhiều. Chi phí cho các cuộc thi này đôi khi khiến Cường và gia đình chùn bước. Lần tham gia cuộc thi tại Singapore, vượt qua vòng loại, Cường hỏi ý bố: “Có nên đi tiếp không bố ạ?” Người bố chỉ cười nói: “Con cứ báo kinh phí, nếu bố thấy khả năng có thể lo được thì cứ đi thôi. Bố luôn ủng hộ con. Bố có 2–3 tạ chè dành dụm cho con rồi.”

Ly Mí Cường tặng mẹ chiếc cúp quán quân cuộc thi tài năng âm nhạc quốc tế tại Trung Quốc.

Bắt đầu lên máy bay sang Singapore, nước mắt Cường cứ chực trào khi nghĩ đến gia đình. “Cuộc thi quốc tế đầu tiên với em trôi qua như một giấc mơ. Vượt qua vòng sơ tuyển, em còn tự hỏi: ‘Được đi nước ngoài rồi sao?’ Đến khi cầm trên tay chiếc cúp quán quân, em lại hỏi ‘Được giải thật sao?’” Và việc đầu tiên sau khi đoạt giải Cường làm là gọi cho bố để khoe: “Con được giải nhất rồi nè” trong sự sung sướng vỡ òa cả hai bên của màn hình điện thoại.

Không dừng lại, mới đây, Cường tiếp tục giành giải nhất bảng nhạc cụ dân tộc tại cuộc thi âm nhạc quốc tế ở Trung Quốc. Dù là quán quân ở hai cuộc thi quốc tế liên tiếp, Cường bộc bạch: “Em rất trân trọng những thành công nhỏ nhoi, nhưng em không xem giải nhất là cái đỉnh. Em còn phải học nhiều nữa.” Cường chỉ thấy mình may mắn và “lãi” quá nhiều, từ trải nghiệm, sự học hỏi đến các mối quan hệ xã hội. Điều khiến Cường hài lòng nhất, là với tiết mục ‘Tiếng rừng’ (sáng tác của thầy Ngọc Trung), ngoài kỹ thuật khó, chàng nghệ sĩ đã mang đến cuộc thi này một nhạc cụ chưa từng có trong tiền lệ là sáo H’Mông, khiến bạn bè quốc tế tò mò.

Ly Mí Cường gửi gắm sự tự hào và biết ơn di sản đồ sộ mà tổ tiên người H’Mông đã kiến tạo nên.

Đằng sau sự may mắn, Cường còn cho rằng điểm tựa vững chắc nhất của mình là cội nguồn văn hoá H’Mông. “Yêu đất nước hay yêu văn hóa là những khái niệm quá trừu tượng. Em đơn giản là yêu những gì thuộc về cộng đồng H'Mông, em yêu đồng bào, từng nếp nhà, từng điệu khèn, tiếng sáo. Cho nên, trong tác phẩm của mình, em muốn nói lên tình yêu ấy. Em hâm mộ ý chí của người H'Mông đã sinh tồn ở điều kiện khắc nghiệt và tự hào về sự đồ sộ của di sản mà ông bà đã kiến tạo. Tác phẩm của em luôn kể những câu chuyện đấy, toát lên âm hưởng ấy,” Cường chia sẻ.

Tinh thần đó được Cường gửi gắm trong sáng tác mới nhất là ‘Núi Đêm.’ Tác phẩm ra đời trong một đêm sương giăng ở vùng núi Tà Xùa (Yên Bái) hoang vu. Lấy cảm hứng từ một bài dân ca của người H'Mông ở Đồng Văn, ‘Núi Đêm’ là bài sáo H’Mông trên nền nhạc phối hiện đại. Với âm điệu thay đổi lúc trầm buồn, man mác, lúc dồn dập, vui tươi, ‘Núi Đêm’ là nơi Cường gửi gắm sự biết ơn với tinh thần mạnh mẽ của người H'Mông.

“Những ngọn núi trăm ngàn năm vẫn sừng sững, người H'Mông vẫn tiếp tục sinh tồn, vững vàng như núi,” Cường nói về thông điệp của tác phẩm. Thông qua ‘Núi đêm,’ Cường kể câu chuyện về quá trình di cư, an cư lạc nghiệp, đời sống lao động sản xuất, đời sống văn hoá, văn nghệ của đồng bào. “Sáng tác này em cho mình tự do vượt qua những rào cản của những lý thuyết âm nhạc chuyên nghiệp,” Cường bật mí.

Thổi gió mới cho âm nhạc truyền thống để hòa vào dòng chảy nghệ thuật đương đại

Chọn âm nhạc truyền thống là đồng nghĩa đối mặt nhiều thử thách. Văn hóa bản địa nói chung và nghệ thuật truyền thống nói riêng luôn đứng trước những thách thức của thời đại khi nhiều dòng chảy văn hoá, nhiều trào lưu mới xuất hiện. Liệu sau khi học âm nhạc chuyên nghiệp, Cường sẽ bị mất đi cái chân chất, mộc mạc từ trong bản năng? Nói về điều này, Cường chẳng những không lo lắng mà còn trăn trở làm sao phải biến âm nhạc chuyên nghiệp thành bệ phóng cho dòng nhạc dân gian mà mình theo đuổi. “Âm nhạc dân gian vốn không có rào cản, nó là hơi thở, là máu thịt của em làm sao mà mất đi được? Em không muốn âm nhạc bị bó hẹp trong một tiêu chuẩn mà người ta định ra từ trước.”

Tư duy ấy giúp Cường tự do trong sáng tạo nghệ thuật của mình, khi có cơ hội thử thách mình với những phương thức biểu đạt mới, Cường không ngần ngại. Thổi khèn trong Show của Đen là một thử nghiệm như vậy. Khi nhận lời mời từ anh Long Nguyễn, Giám đốc âm nhạc “Show của Đen,” Cường băn khoăn, khèn là nhạc cụ rất đặc trưng của người H'Mông, chưa từng nghĩ sẽ kết hợp được với một thể loại hiện đại như rap.

Nhưng những hoài nghi đã tan biến ngay sau 30 giây solo khèn trên sân khấu trong sự tán thưởng của hàng chục nghìn khán giả. “Chưa đầy một phút trên sân khấu với chiếc khèn H'Mông thổi cho bài ‘một triệu like’ và ‘Đi Theo Bóng Mặt Trời’ mà em sướng điên cả người. Lần đầu tiên em được đứng chung sân khấu lớn với một nghệ sĩ có tầm ảnh hưởng như Đen Vâu trước hàng chục ngàn khán giả,” Cường cho rằng đây là bước ngoặt để mình cháy hơn với nghệ thuật.

Ly Mí Cường cùng Đen Vâu biểu diễn ca khúc ‘Đi Theo Bóng Mặt Trời’ tại hòa nhạc "Show của Vâu 2024

Văn hóa là dòng chảy, luôn giao thoa, biến đổi và chịu sự chi phối bởi nhiều yếu tố. “Thế hệ trẻ chúng em sinh ra trong một thời đại mà văn hoá bản địa còn thực hành ít, lại chịu tác động của các nền văn hoá bên ngoài. Việc giữ gìn tiếp nối các thực hành văn hoá cần cái tâm vững của người trẻ. Đó là điều em đau đáu.”

Cho nên, theo Cường, việc sáng tạo các hình thức biểu đạt mới trên nền tảng sử dụng các di sản truyền thống là cách giúp văn hóa bản địa tiếp cận khán giả đương đại. Quan niệm nghệ thuật là tiếng nói cá nhân, Cường ủng hộ quan điểm nghệ sĩ cần sự tự do thử nghiệm. Nhưng để làm được điều đó, Ly Mí Cường nhận định, những nghệ sĩ theo hướng khai thác chất liệu dân gian cần có sự nghiên cứu nghiêm túc và tôn trọng văn hoá bản địa để sáng tạo một cách đúng mực, tránh tình trạng chiếm dụng văn hoá.

Không chỉ dừng lại việc gửi gắm tình yêu văn hóa H'Mông trong tác phẩm, Cường còn muốn lan tỏa sự tự tin, tự hào trong cộng đồng người trẻ H'Mông. “Trước đây, em mang trong mình nỗi tự ti là người dân tộc thiểu số. Khi xuống Hà Nội, em gặp anh Hoàng Anh, nhà sáng lập của Lên Ngàn. Em được truyền cảm hứng về tình yêu với văn hoá truyền thống từ anh. Đồng thời, khi tìm hiểu về cội nguồn, về văn hoá H'Mông và tiếp xúc với những dòng chảy văn hóa khác nhau, trong em không còn chỗ cho sự tự ti bởi sự tự hào đã lớn gấp trăm ngàn lần. Em nhận thấy Việt Nam thật đa dạng, mỗi dân tộc có những nét đẹp tinh thần riêng. Em càng tự hào khi em là người H'Mông giữa một đất nước đa sắc,” Cường bộc bạch.

Ly Mí Cường ủng hộ quan điểm nghệ sĩ cần sự tự do sáng tạo, nhưng cần có sự nghiên cứu nghiêm túc và tôn trọng văn hóa bản địa.

Đến nay, Cường không coi việc giữ gìn văn hoá bản địa là đam mê mà là sứ mệnh: “Mọi thứ cứ tự nhiên đẩy em về phía trước, như thể cuộc đời mách bảo ‘Hãy làm việc này đi’, thì mình, bằng tất cả tình yêu và sức trẻ, đáp lại ‘Thế thì mình phải theo thôi!’” Tổ chức các hoạt động về văn hoá H'Mông như biểu diễn nghệ thuật, toạ đàm, workshop…khiến Cường “được sống” vì nhìn thấy nỗ lực của người trẻ H’Mông trên hành trình giữ gìn, tiếp nối di sản tổ tiên để lại.

Ngoài việc sáng lập và điều hành cộng đồng H'Mông Culture của sinh viên H’Mông tại Hà Nội, gần đây, Cường còn triển khai dự án “Nốt Si” nhằm thúc đẩy, truyền cảm hứng lan tỏa tình yêu âm nhạc truyền thống cho các em nhỏ H’Mông ở Hà Giang. Trong tương lai gần, Cường dự định mời các nghệ nhân dạy sáo, khèn cho trẻ em ở quê nhà Lũng Phìn. “Cách bảo tồn văn hóa tốt nhất là thực hành nó,” Cường nói.

Triển lãm điêu khắc mới của Vy Trịnh đưa ta phiêu lưu cùng 'ON DA DREAM'

2024-08-30T20:23:14+07:00

Những thanh ruy băng kim loại vừa cứng rắn vừa mềm mại như tia sáng, tràn lan, di chuyển và chiếm mọi ngõ ngách của khoảng không gian trống: lên xuống, trái phải, và vô vàn phương hướng. Qua một chuỗi những tác phẩm điêu khắc mới và sắp đặt phản hồi không gian, Vy Trịnh đã làm mờ ranh giới giữa khung cảnh đường phố và không gian triển lãm.

Trải dài khắp ba tầng lầu của Galerie Quynh, triển lãm cá nhân “ON DA DREAM” của Vy Trịnh, do Thái Hà giám tuyển, trưng bày những tác phẩm điêu khắc mới và sắp đặt phản hồi không gian. Đường phố không phải là nơi chỉ để đi qua, mà còn là nơi để người nghệ sĩ mượn những chất liệu thô sơ có sẵn và tạo nên tác phẩm. Trong lời giám tuyển, nghệ sĩ mài nhẵn, nắn cong, cuộn tròn, đánh bóng và thêm thắt sự lấp lánh cho những vật liệu mà cô tìm được: từ khung xe máy đến khung quạt và dây điện. Giấc mơ qua tác phẩm của cô luôn “bám chắc lên mặt đường và luôn lăn bánh với tốc độ tối đa.”

Tác phẩm ‘Chandelier’ (Đèn chùm) (2024) được tạo nên từ những vật liệu tìm thấy và trang trí với ruy băng kim tuyến và dây hạt cườm chằng chịt vào nhau, xuất hiện ở ngay lối vào triển lãm. Dây động cơ và cao su chụp dây điện thường được sử dụng cho mục đích dẫn điện để tạo ra ánh sáng, và điều đặc biệt trong tác phẩm này là Vy Trịnh đã biến những chất liệu dẫn điện này thành nguồn ánh sáng.

Không gian triển lãm ON DA DREAM tại Galerie Quynh (Tầng trệt). Ảnh được cung cấp bởi Galerie Quynh.
Chandelier (Đèn chùm), 2024. Dây động cơ, cao su chụp dây điện, đầu nối dây điện, con tán, keo dán, ruy băng kim tuyến, dây hạt cườm và dây rút. Kích thước khoảng: 420 cm, Ø 120 cm.

Khi tiếp tục di chuyển vào bên trong, người xem bắt gặp ‘DREAM’ (2024) - một tác phẩm đánh dấu xuất phát điểm của tên và câu chuyện triển lãm, cũng như giao điểm giữa các tác phẩm. Khung xe của chiếc Honda Dream bám chắc trên mặt đất và những thanh kim loại luồn lách và uốn lượn trong không gian, như những người lái xe máy di chuyển qua mọi ngóc ngách nẻo đường ngoài đời thực. Tác phẩm cũng hé lộ cho ta sự quan trọng của những chiếc xe máy trong xã hội đương đại Việt Nam, khi chiếc Honda Dream từng là ước mơ của vào nhiêu hộ gia đình và cá nhân trong thời kỳ Đổi Mới những năm 1990.

DREAM, 2024. Khung xe Honda Dream, sắt la, sắt tròn, khung sắt tự chế tạo, đồng thau, hàn the, decal xe Dream và lồng quạt Senko. Kích thước khoảng: 157 × 230 × 208 cm. Ảnh được cung cấp bởi Galerie Quynh.

Điêu khắc của Vy Trịnh có điều gì đó luôn luôn chuyển động, và luôn luôn biến đổi. Điều quan trọng ở đây không phải là “tác phẩm hoàn chỉnh", mà quá trình của sự “trở thành" chính là bản thân của tác phẩm. Nghề hàn thường được xem là một nghề lao động chân tay đòi hỏi rất nhiều sự cẩn trọng và tỉ mỉ, nhưng lại không được coi trọng như một phương pháp tạo nên tác phẩm nghệ thuật. Streetlight 1 (2024) và Streetlight 2 (2024) đã bắt được khoảnh khắc lướt qua của những tia sáng bắn tung toé đủ chiều. Khung cảnh này thường được thấy ở những tiệm sửa xe máy hoặc đâu đó trên đường phố. Với những thanh kim loại từ một điểm trọng tâm nổ tung ra mọi phía, nghệ sĩ đã biến những chất liệu này thành tác phẩm mà ta có thể nhìn và cảm nhận được ở mọi khoảnh khắc “hiện tại" trong đời.

Streetlight 1 (Đèn đường 1), 2024. Phanh đĩa xe máy, sắt tròn, dây hạt bi mạ niken, bông tuyết trang trí, ruy băng lụa, ruy băng voan và keo dán. Kích thước khoảng: 152 × 200 × 195 cm.
Streetlight 2 (Đèn đường 2), 2024. Phanh đĩa xe máy, sắt tròn, dây hạt bi mạ niken, bông tuyết trang trí, ruy băng kim tuyến và dây kẽm ánh kim. Kích thước khoảng: 145 × 150 × 138 cm.

Sự hiện diện của những quyển lịch trắng đen trên tường của mỗi căn phòng là một điểm nhấn quan trọng, và điều này cho phép người xem tương tác trực tiếp với triển lãm. Lịch xé thường được tìm thấy trong những tiệm sửa xe, nhưng những tờ lịch trong triển lãm này bao gồm thông tin và chi tiết của triển lãm được viết bởi giám tuyển Thái Hà. Thay vì để cho phòng tranh đưa cho người xem từng tờ brochure, người xem tự chủ động xe từng tờ lịch và từ từ đọc theo cách của mình, và từ đó hiểu sâu hơn về triển lãm. Việc thu thập một phần nhỏ của triển lãm và mang theo mình về nhà cũng có nghĩa là bản thân triển lãm vẫn chưa kết thúc trong không gian vật lí này, nhưng nó vẫn tiếp diễn kể cả khi người xem đã ra về.

Tại phần cuối của triển lãm, ‘Knock Sensor’ (Cảm biến kích nổ) (2024) giống như những dòng năng lượng như đang muốn nổ tung, dù đang bị giới hạn bởi không gian. Những dòng năng lượng mạnh mẽ này được làm từ những khung sắt tự chế tạo, nổ tung và tràn lan khắp nơi và thậm chí vượt qua khỏi lối vào căn phòng. Tác phẩm điêu khắc sắp đặt phản hồi không gian này không chỉ là đơn thuần là một tác phẩm để cho người xem tận hưởng nó, mà bản thân nó đang tức thời tiến đến và bao quanh người xem.

Không gian của Knock Sensor (Cảm biến kích nổ), 2024. Điêu khắc phản hồi không gian.Sắt la, khung sắt tự chế tạo, đồng thau, hàn the, dây hạt bi mạ niken, ruy băng voan, ruy băng lụa và dây hạt cườm. Kích thước sắp đặt tùy thuộc không gian. Ảnh được cung cấp bởi Galerie Quynh.

Những vật dụng thường ngày và hàng hóa chiếm lấy mọi không gian trước nhà mặt phố và lề đường, người lái xe máy chạy qua từng ngõ ngách đến đường phố lớn, và di chuyển vô vàn phương hướng. Khi ngày bắt đầu nhường chỗ cho màn đêm dần kéo đến, những ánh sáng nhấp nháy và lấp lánh bắt đầu xuất hiện dần trên phố. Cảnh tượng này làm ta tự hỏi: ánh sáng có ý nghĩa gì trong cuộc sống đô thị này, tại sao sự dịch chuyển vật lí và dịch chuyển xã hội lại quan trọng, và điều gì tạo nên những giấc mơ?

Ánh sáng thường được xem là một yếu tố cần thiết để dẫn đường qua ngày và đêm, nhưng nó cũng đóng góp cho cái đẹp chốn thành thị và những thành tựu về phát triển đô thị. Và rồi xuất hiện sự tồn tại của dòng người luôn luôn di chuyển và luồn lách khắp nơi với những ước mơ dịch chuyển. Qua mọi ngõ ngách của cuộc sống, ánh đèn đường nhấp nháy cho ta khả năng nhìn (Vision) trong lúc ta chạy trên giấc mơ (Dream) một cách mãnh liệt và vững vàng, để tiến đến tương lai (Future) đầy sự thịnh vượng và ổn định.

Triển lãm “ON DA DREAM” bởi Vy Trịnh hiện đang được diễn ra tại Galerie Quynh đến hết ngày 21/09/2024. Thông tin chi tiết có thể được tìm thấy trên trang Facebook tại đây.

Nhà thiết kế trẻ lan tỏa tình yêu lịch sử qua búp bê mô phỏng các anh hùng dân tộc

2024-08-29T10:50:00+07:00

Nhà thiết kế đồ họa quê Thái Bình, được biết đến với nghệ danh Michael Angle, có niềm đam mê đặc biệt với các chương sử Việt Nam và muốn lan tỏa tình yêu đến với cộng đồng qua một dự án sáng tạo đặc biệt.

Đành là “dân ta phải biết sử ta,” thế nhưng làm thế nào để người trẻ Việt quan tâm đến lịch sử nước nhà nhiều hơn vẫn còn là một thử thách lớn. Đa số học sinh Việt Nam đều không mấy hứng thú với tiết học lịch sử ở trường hay những chuyến đi tham quan bảo tàng lịch sử.

Dưới nghệ danh Michael Angle, chàng designer người Việt đã bắt tay vào dự án tái hiện nhân vật lịch sử dưới dạng búp bê có khớp cử động và đồ chơi mô hình. Cảm hứng cho dự án này xuất phát từ một lần anh nhận dự án phục chế một bức tranh vẽ một nhân vật lịch sử.

“Mình nảy ra ý tưởng này khi đang phục chế các bức tranh và tượng của võ tướng Phạm Tu, hiện đang được trưng bày tại nhà thờ tổ của gia đình trong miền Nam,” Michael chia sẻ với Saigoneer qua tin nhắn.

“Các tài liệu và câu chuyện lịch sử mà mình từng đọc đã truyền cảm hứng cho mình bắt đầu một dự án mang tên SSEN DOLL. Trên hành hành trình đầy tâm huyết này, mình sẽ mang những nhân vật trong lịch sử và truyền thuyết Việt Nam đến với những người yêu lịch sử thông qua các mô hình nhân vật, thiệp, áo phông hay ốp điện thoại.”

Michael chọn cách chia sẻ các tác phẩm của mình trên mạng xã hội, anh thành lập trang SSEN DOLL để đăng tải các bản phác thảo và thiết kế cho các mô hình nhân vật.

Michael cho biết rằng các mô hình này có các khớp cử động hình cầu, nhờ đó người chơi có thể điều chỉnh tư thế và chuyển động của mô hình.

“Những mô hình này được thiết kế theo cấu trúc xương của con người và có các khớp cử động để thực hiện các tư thế khác nhau: ngồi, đứng, gập tay, gập chân, nhảy múa và còn cả một số tư thế yoga nữa…," anh nói. “Những khớp nối này có dạng hình cầu, và đó là lý do tại sao những mô hình này còn được gọi là búp bê khớp cầu (ball-jointed dolls). Kiểu búp bê này phần lớn được sản xuất tại ba quốc gia châu Á là Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc. Hiện tại, Việt Nam cũng đã bắt đầu sản xuất kiểu búp bê này.”

Chi tiết đến từng đường nét

Trong các thiết kế của Michael, người xem có thể nhận ra những nhân vật lịch sử nổi tiếng như nữ tướng anh hùng Bà Triệu, vua Quang Trung, tướng quân Lý Thường Kiệt, và cả những nhân vật trong truyền thuyết như Mị Châu và Trọng Thủy trong sự tích Nỏ thần.

Bà Triệu.

Vua Quang Trung.

Lý Thường Kiệt.

Các bức vẽ cho thấy Michael đã dành rất nhiều công sức vào từng chi tiết nhỏ nhất. Anh đã nghiên cứu kỹ lưỡng các giai đoạn lịch sử trước khi lên thiết kế cho phục trang, mũ đội đầu và vũ khí.

Mị Châu - Trọng Thủy.

“Mỗi công việc đều có những thách thức riêng và thách thức lớn nhất trong dự án của mình là quá trình phác thảo các nhân vật lịch sử,” anh chia sẻ. "Bởi vì thể loại này đòi hỏi bạn phải có hiểu biết nhất định về trang phục và các đặc điểm văn hóa của từng thời kỳ. Những hình ảnh tái hiện cần phải giống với thực tế bối cảnh lịch sử nhất có thể.”

“Hiện tại, có một số nhóm các bạn yêu thích cổ phong đang rất tích cực truyền bá tinh hoa văn hóa của các giai đoạn lịch sử Việt Nam đến với đại chúng, điều này rất hữu ích cho nhóm mình vì bọn mình có thể hợp tác với họ để học hỏi và xin ý kiến về các sản phẩm. Bọn mình sẵn sàng tiếp thu tất cả khen chê từ các bên hợp tác.”

Dự án ra đời hoàn toàn từ niềm đam mê sử Việt của Michael và mong muốn lan tỏa tình yêu ấy đến với nhiều người hơn.

“Mình lấy cảm hứng từ những anh hùng trong lịch sử, truyền thuyết và các nền văn hóa xa xưa vì mình muốn mang sản phẩm của mình đến với những người quan tâm và muốn tìm hiểu sâu hơn về lịch sử Việt Nam. Dù khả năng của mình có hạn, mình vẫn hi vọng rằng qua hành trình dài hơi này, mình có thể truyền tải và lan tỏa niềm đam mê và tình yêu quê hương, đất nước của mình đến những người khác,” anh nói.

Trường Lạc Hoàng hậu.

Mị Châu.

Thượng Dương Hoàng hậu

Vua Trần Nhân Tông.

Michael cho biết thêm: “Mình muốn sản phẩm mang đậm chất Việt Nam và được làm từ những chất liệu không gây độc hại, thân thiện với môi trường. Mình đang cố tận dụng những nguyên liệu thô có sẵn ở quê để làm nổi bật yếu tố văn hóa Việt Nam trong các sản phẩm.”

Quy trình gần như thủ công hoàn toàn

Chàng designer làm việc trong một nhóm nhỏ nhưng nhóm không gặp nhau hàng ngày. Hầu hết công việc sáng tạo của anh đều được thực hiện bằng tay, đặc biệt là các bản phác thảo — anh vẽ tay trước sau đó mới đưa lên máy tính để đi màu.

“Quá trình này bắt đầu từ việc phác thảo các nhân vật, tạo ra các mô hình và khuôn sáp, đến việc làm trang phục, áo giáp và phục sức. Tất cả các công đoạn này đều được thực hiện bằng tay, máy móc thiết bị chỉ đóng vai trò hỗ trợ vì mình muốn sản phẩm đạt đến độ tinh xảo, chi tiết và thẩm mỹ cao nhất có thể,” Michael nói.

Bùi Thị Xuân.

Hai Bà Trưng.

Trần Hưng Đạo.

Thủy Tinh.

“Đây là một dự án có quy mô nhỏ và vẫn còn rất nhiều thử thách phía trước, nhưng mình cũng đã đạt được một số thành quả ban đầu như là có được một lượng người theo dõi đáng kể và ổn định trên Facebook,” anh cho biết.

“Nếu có một thông điệp mà mình muốn gửi đến các bạn trẻ về lịch sử Việt Nam, thì đó là mình hy vọng những bạn đam mê lịch sử có thể vượt qua thách thức của bản thân để sống với niềm đam mê đó. Hãy thể hiện tình yêu của bạn bằng bất kỳ điều gì bạn có thể làm trong khả năng của mình, bất kể là gặp phải khó khăn gì. Thật ra, cái khó khăn lớn nhất chính là tiếp thu những lời phê bình, học hỏi từ đó và ngày càng hoàn thiện bản thân hơn.”

Tiên Dung - Chử Đồng Tử.

Hồ Xuân Hương.

Tống Thị.

Nhìn thế giới đầy hỗn loạn qua triển lãm 'Hồn và Thể của Huyền Thoại' của Mahdi Abdullah

2024-08-10T12:00:00+07:00

Bằng cách nào một người nghệ sĩ có thể chuyển hóa nỗi ám ảnh thành những tác phẩm nghệ thuật mạnh mẽ để kể câu chuyện của chính mình và bao nhiêu con người khác? Những tác phẩm của Mahdi Abdullah chính là cách mà người nghệ sĩ diễn giải những thực tại xã hội ông chứng kiến và trải qua, cũng như để ngẫm nghĩ lại về thế giới đầy hỗn loạn này.

Hãy hình dung cảnh sấp người trẻ lặng lẽ quan sát thế giới bên ngoài sau một bức tường, những viên đạn và những chiếc thuyền giấy nằm xen lẫn trên mặt đất, những con người mặc áo mưa nằm đè và che lấp nhau, một người phụ nữ không mặt nhưng đẫm nước mắt đang bị giữ làm con tin, cùng lúc đó một ngọn núi lửa đang phun trào và chiếc xe ngựa đang bị đốt cháy. Tất cả những chi tiết này đều nằm trong 31 tác phẩm của họa sĩ Mahdi Abdullah đến từ Indonesia, hiện đang được trưng bày trong triển lãm cá nhân 'Memory and Body Mythology' (Hồn và Thể của Huyền Thoại) tại Vin Gallery.

Là một trong những họa sĩ quan trọng nhất của Indonesia, Mahdi Abdullah (hiện sống và làm việc tại Yogyakarta) được biết đến với những tác phẩm hiện thực mô tả nỗi lo lắng về thực tại mà ông đã chứng kiến, và tập trung vào cuộc sống của người dân ở thành phố quê nhà Banda Aceh. Xung đột xã hội kéo dài, những cuộc bạo động và trận sóng thần khủng khiếp ở Aceh năm 2004 đã để lại một nỗi tổn thương lớn mà chỉ có thể được giải tỏa và thể hiện qua nghệ thuật.

Không gian triển lãm 'Hồn và Thể của Huyền Thoại.'

Mỗi khi nghe tin bạo động, thiên tai, những xung đột xã hội và chính trị xảy ra, những kí ức trong quá khứ của Mahdi lại trỗi dậy, khiến ông cảm thấy rất bối rối và buộc ông phải tìm cách chuyển hóa nó thành những tác phẩm nghệ thuật: tranh, sắp đặt, những bản ký họa và ghi chép dưới dạng hình vẽ.

Lấy hình ảnh những người vô danh mặc áo mưa là điểm xuất phát chính cho câu chuyện triển lãm lần này, Mahdi Abdullah đưa vào những kinh nghiệm và nỗi ám ảnh cá nhân, kết hợp với những xung đột xã hội và chiến tranh trên thế giới để tạo nên những tác phẩm hiện thực mạnh mẽ. Sau khi chứng kiến một cuộc biểu tình ở Monas (National Monument, Đài tưởng niệm Quốc gia) tại Jakarta vào năm 2008, hơn cả bản chất của của cuộc biểu tình, ông lại có ấn tượng mạnh với cảnh tượng đám đông khoác lên áo mưa đủ màu sắc lúc trời đổ mưa. Áo mưa đã trở thành một hình thức ngôn ngữ cơ thể, phản ánh khí hậu xích đạo của Indonesia và đồng thời là một biểu tượng đương đại trên toàn thế giới.

Memupuk dan Tumpang Tindih, 2020. 145 x 190 cm. Sơn dầu trên vải.

Những tác phẩm của Mahdi là chiêm nghiệm của ông khi sống sót trước bao biến cố, cũng như khi chứng kiến những biến động đương thời, những sự kiện có liên quan mật thiết đến lịch sử và văn hóa Indonesia. Những bi kịch và tổn thương tinh thần được thể hiện gián tiếp trong tác phẩm của ông, đôi lúc dù với những mảng màu bình yên và thơ mộng, nhưng vẫn đủ mạnh để gây ám ảnh cho người xem, và khiến ta phải tự nhìn lại tình hình thế giới vào thời điểm này.

Shooting Love, 2024. 120 x 140 cm. Sơn dầu trên vải.

Vị họa sĩ lột tả xung đột vũ trang, xung đột xã hội và xung đột bản sắc một cách rất tinh tế qua những chi tiết, và điều này đòi hỏi sự quan sát kĩ lưỡng và tư duy phân tích từ người xem. Ông thể hiện được sự nhị nguyên với những hình ảnh đối lập như sự sống và cái chết, thiện và ác, con người và bản năng động vật trong con người, quá khứ và hiện tại. Một ví dụ điển hình là tác phẩm 'Shooting Love' (2024) miêu tả cảnh người đàn ông và người phụ nữ “yêu nhau,” nhưng người phụ nữ lại bị giữ làm con tin dưới bầu trời xanh nhiều mây và yên bình. Tác phẩm 'Garizrah dan Laku Waktu' (2021) thể hiện hình ảnh hai người trẻ mặc áo mưa, một người không đầu nhưng với hai con quạ, đang chứng kiến một sự kiện vô hình đằng sau bức tường, nhuốm màu đỏ như máu, trong sự im lặng và kiên nhẫn, trong lúc chờ đợi tháng năm trôi qua.

Garizrah dan Laku Waktu, 2021. 150 x 150 cm. Sơn dầu trên vải.

Một thoáng về lịch sự thuộc địa và hậu thuộc địa của Indonesia cũng được tìm thấy trong một vài tác phẩm của Mahdi. Trong hôm khai mạc triển lãm, họa sĩ có đồng tình với nhận định rằng màu của cây dù trong tác phẩm 'Bayang Melindung, Lindung Membayang' (2019) tương tự với màu của lá cờ Hà Lan, và hình tượng nhân vật Wayang (nghệ thuật múa rối bóng truyền thống của quần đảo Java) bị một tấm vải trong che đi. Điểm chính của tác phẩm là một người đàn ông với đôi cánh đứng cạnh một chàng trai trẻ mang đôi giày Converse, cùng với những viên đạn, thuyền giấy và những vật vỡ vụn nằm trên mặt đất. Hậu quả của những cuộc bạo động được thể hiện rõ qua bức tranh, và cũng dễ ngầm hiểu do Indonesia đã trải qua giai đoạn lịch sử thuộc địa và xung đột nội chiến từ rất lâu nay.

Bayang Melindung, Lindung Membayang, 2019. 145 x 190 cm. Sơn dầu trên vải.

Nói đến tác phẩm 'Kuasa Ramalan dan Terbakarnya Kereta Kencana' (2020), tạm dịch là “Sức mạnh tiên tri và chiếc xe ngựa chiến bốc cháy," miêu tả một phong cảnh vùng đất Yogyakarta khác với bình thường, với hai người đàn ông không rõ danh tính đang ngồi thỏa thuận với nhau trên chiếc ghế bằng giấy trong tư thế đầy quyền lực, trong khi những trái táo (tượng trưng cho sự cám dỗ và tội lỗi) đang rơi lên họ. Trong khung cảnh nền, chiếc bóng không mặt của Hoàng tử Diponegoro (anh hùng dân tộc của Indonesia) hiện ra phía sau, núi lửa Merapi đang phun trào, chiếc xe ngựa chiến vàng đang bốc cháy, và những cơ thể không quần áo nằm trên mặt đất.

Kuasa Ramalan dan Terbakarnya Kereta Kencana, 2020. 190 x 145 cm. Sơn dầu trên vải.

Với nét vẽ và màu sắc rõ ràng nhấn mạnh sự vật và sự việc một cách chuẩn xác, những khung cảnh mơ mộng cùng hình ảnh biểu hiện, những tác phẩm tả thực của Mahdi đã vượt một chút vào ranh giới của chủ nghĩa siêu thực. Những chi tiết không chút sai sót như nếp gấp và bóng của chiếc áo mưa, những đặc trưng vật lí của con người và động vật phản ánh được kỹ thuật vẽ điêu luyện và khả năng tạo nên khung cảnh gây kích thích suy nghĩ cho người xem. Qua việc sử dụng phương pháp biểu hiện chân thực và lý thuyết thẩm mỹ về độ chính xác khách quan, họa sĩ đã phát triển chủ nghĩa hiện thực thành ngôn ngữ nghệ thuật của riêng mình: nói lên cho nỗi đau mà ông và cộng động của ông đã phải hứng chịu, cho những cuộc sống mãnh liệt quanh ta, và cho thế hệ sau ngẫm nghĩ về những cơ hội và thách thức của thế giới.

Không gian triển lãm 'Hồn và Thể của Huyền Thoại.'

Triển lãm Memory and Body Mythology bởi Mahdi Abdullah đang diễn ra tại Vin Gallery và kéo dài đến ngày 24/08/2024. Thông tin chi tiết có thể được tìm thấy trên trang Facebook tại đây.

Chuyến du hành ngược thời gian qua triển lãm cá nhân của họa sĩ Lưu Công Nhân

2024-07-26T16:10:09+07:00

Buổi triển lãm cá nhân đưa người xem vào chuyến du hành thời gian đến thế giới của cố họa sĩ Lưu Công Nhân. Từ những bức vẽ màu nước đến những bức tranh khổ lớn, xấp tài liệu cũ, và cả chiếc máy đánh chữ được trưng bày, các tác phẩm lần lượt đưa người xem về từng thời kỳ trong sự nghiệp nghệ thuật của ông.

“Một thoáng Lưu Công Nhân” (A Glimpse of Lưu Công Nhân) được chọn lọc bởi giám tuyển Hùng Nguyễn và giám tuyển Bùi Thị Phương Thảo (Lân Tinh Foundation) và tổ chức bởi Annam Gallery. Nơi đây trưng bày hơn 35 tác phẩm màu nước và sơn dầu của cố họa sĩ Lưu Công Nhân (1929-2007). Triển lãm bao gồm các tác phẩm màu nước của ông từ những năm 2000, tranh chân dung phụ nữ và tranh khỏa thân từ những năm 1990, phong cảnh phố cổ Hội An từ 1984-1985, tranh trừu tượng với ảnh hưởng phương Tây đầu thập niên 1970, và những tác phẩm tranh hiện thực về con người và phong cảnh thời chiến tranh của những năm 1950 và 1960.

Không gian triển lãm Một thoáng Lưu Công Nhân.

Giữa bối cảnh nghệ thuật hiện đại Việt Nam, Lưu Công Nhân đã trở thành một cái tên quen thuộc với những nhà sưu tập và người yêu nghệ thuật. Là một cựu sinh viên Khoá Kháng Chiến (1950-1954) giảng dạy tại chiến khu Việt Bắc của Trường Mỹ thuật Việt Nam, ông đã học tập dưới sự dẫn dắt của cố danh họa Tô Ngọc Vân (1906-1954). Trong những năm đầu tiên, ông đã sớm bộc lộ tài năng của mình qua những bức ký họa thực tế và đạt đến đỉnh cao kỹ thuật trong việc sử dụng màu nước.

Những tác phẩm màu nước trên giấy của Lưu Công Nhân từ những thập niên 1990 - đầu thập niên 2000.

Triển lãm bắt đầu với một chuỗi những tác phẩm màu nước từ những năm 1990 đến những ngày cuối cùng của ông tại Đà Lạt vào đầu thập niên 2000, khi ông gặp nhiều khó khăn với việc vẽ tranh khổ lớn do sức khỏe suy yếu. Những chủ đề chính trong tranh bao gồm cảnh thiên nhiên, chân dung phụ nữ, và tĩnh vật hoa. Một vài người xem sẽ cho rằng những tranh màu nước của ông quá đơn giản hoặc tối giản. Tuy nhiên, sự điêu luyện về màu sắc và bút pháp của ông được phản ánh rõ rệt, và điều này thể hiện được sự đam mê và nhịp đập trái tim của một người họa sĩ thực thụ. Sự hòa hợp giữa bầu không khí yên bình và cảnh vật sinh động như đang tồn tại cùng lúc trong tranh của ông.

Không gian triển lãm Một thoáng Lưu Công Nhân.

Di chuyển dần vào bên phía bên trong của không gian triển lãm, người xem sẽ được chiêm ngưỡng những tác phẩm sơn dầu khổ lớn của Lưu Công Nhân từ những năm 1950 đến 1970. Dù cuộc sống những năm chiến tranh đầy khắc nghiệt và khó khăn, với tư cách là một trong những họa sĩ được hưởng biên chế nhà nước, ông đã có được sự tự do trong việc tiếp cận các tài liệu mỹ thuật nước ngoài, thực họa vẽ ngoài trời, và đi khám phá nhiều địa điểm ở Việt Nam. Vì vậy, sự đa dạng trong phong cách vẽ tranh và những ghi chép về nghệ thuật trong suốt sự nghiệp của ông hiện ra rất rõ. Ông đã không ngừng trau dồi kiến thức và thử nghiệm nhiều phương pháp khác nhau để tạo nên ngôn ngữ nghệ thuật của riêng mình.

Chân dung 02, không rõ thời gian. 70 x 50 cm. Sơn dầu.

Hoa 13, đầu thập niên 2000. 40 x 49 cm. Màu nước trên giấy.

Trong giai đoạn này, chủ đề chính trong những tác phẩm hiện thực của ông bao gồm con người và phong cảnh thời chiến. Đây có lẽ là giai đoạn đỉnh cao sự nghiệp của ông trong việc tả thực phong cảnh thành thị, làng xóm, thiên nhiên, phụ nữ thời chiến, cảnh hành quân,...

Nghệ thuật trừu tượng cũng là một điểm nhấn trong hội họa của ông trong giai đoạn nghiên cứu và thực hành tại xưởng vẽ ở rừng Thác Bà (trong khoảng năm 1970-1972). Trong thế giới nghệ thuật trừu tượng tồn tại những thú vui mà người nghệ sĩ khó tìm thấy được ở nghệ thuật hiện thực, có lẽ điều này đã thôi thúc ông khám phá và thử nghiệm nó. Sự chắc chắn và điêu luyện trong bút pháp, mảng màu, bố cục và hình dáng được thể hiện rõ ràng qua các tác phẩm của ông trong giai đoạn này. Sau một thời gian, Lưu Công Nhân đã dần dần rời khỏi thế giới trừu tượng và quay lại vẽ những điều “thật” trong góc nhìn của mình.

Khi nhìn lại tổng thể của triển lãm một lần nữa, từ những tác phẩm đời đầu cho đến những tác phẩm cuối cùng, người xem có thể hình dung được Lưu Công nhân đã bắt đầu hành trình hội họa của mình với việc vẽ hiện thực với nhiều chất liệu khác nhau, đưa mình vào khám phá nghệ thuật trừu tượng, tập trung vào vẻ đẹp của chân dung và khỏa thân phụ nữ. Cuối cùng ông quay lại vẽ hiện thực với cảm hứng từ những điều xung quanh với phong cách điềm đạm và tối giản hơn cho đến những ngày cuối cùng.

Installation view of Lưu Công Nhân’s typewriter.

Quay lại không gian chính của triển lãm, người xem sẽ thấy một chiếc máy đánh chữ nổi bật ở ngay giữa căn phòng. Chiếc máy đánh chữ này đóng vai trò rất quan trọng trong cuộc đời của Lưu Công Nhân, và ông đã sử dụng nó để viết thư từ gửi cho bạn bè và người thân. Ngoài việc vẽ tranh, ông cũng thường xuyên trao đổi nhiều ý tưởng sâu sắc và ý tưởng về nghệ thuật và những phẩm chất cần phải có của một người nghệ sĩ. Điều này đã làm cho cuộc sống tinh thần của ông trở nên phong phú hơn, và tạo cơ hội cho sự biểu hiện và ngẫm nghĩ cá nhân qua câu chữ và ngôn ngữ thị giác của riêng mình. Trên hai mặt của chiếc máy đánh chữ đều có chân dung của người phụ nữ kèm theo chữ ký của Lưu Công Nhân. Chiếc giá đỡ được được phủ đầy bằng những dòng chữ viết tay của ông, cùng với chữ “Vẽ là sống" đã nói lên được ý nghĩa của triển lãm này.

Triển lãm “Một thoáng Lưu Công Nhân” hiện đang diễn ra tại Annam Gallery và kéo dài đến ngày 04/08/2024. Thông tin chi tiết có thể được tìm thấy trang Facebook tại đây.

'Vietnam Retropunk': Dự án minh họa mang vũ trụ máy móc vào giữa lòng phố cổ

2024-07-18T10:00:00+07:00

Những chú robot và cỗ máy tinh vi xuất hiện giữa khung cảnh phố phường cổ kính — quá khứ và tương lai đã bắt tay nhau như thế qua thế giới của “Vietnam Retropunk."

Một xã hội Việt Nam phát triển vượt bậc về máy móc và công nghệ từ những năm 1970 sẽ trông như thế nào? Đó chính là vũ trụ mà Đặng Thái Tuấn muốn khám phá qua “Vietnam Retropunk” — dự án tranh minh họa với 2 tập tranh gồm 16 tác phẩm (đã ra mắt cho đến nay). Đan xen trong từng bức tranh là những cảnh vật, cảnh sinh hoạt vô cùng thân thuộc, gợi nhớ người xem về những năm tháng lịch sử như thời kỳ bao cấp ở Hà Nội.

Khung cảnh sinh hoạt hàng ngày pha lẫn yếu tố cyberpunk.

Tuấn sử dụng bảng màu tươi sáng, kết hợp các yếu tố của trường phái pop art, pha trộn chất liệu cổ điển và giả tưởng để khắc họa những sự vật, sự việc “bình thường như cân đường hộp sữa" trong đời sống người Việt như bánh chưng, xe xích lô, gánh hàng rong, làn mây đi chợ… với sự trợ giúp của máy móc: một cô bé háo hức chờ đợi robot của mình nhồi, gói, nấu, lắp ráp và hấp bánh chưng; một người mẹ tóc điểm bạc, mặc đồ bộ được một chú robot xe kéo đưa đi chợ. “Mình cố sử dụng hình ảnh đơn giản, bình dị, những thứ khá gần gũi hàng ngày, có vẻ đơn giản nhưng khi quan sát kỹ chúng lại có gì đó rất đặc trưng về Việt Nam,” Tuấn chia sẻ.

Đoàn tàu Thống Nhất dưới hình hài tàu bay rồng.

Tác giả khơi gợi những ký ức tuổi thơ qua những mô-típ phổ biến như đồ chơi, món ăn truyền thống, đồ ăn vặt đường phố, phương tiện đi lại hàng ngày, và các nhân vật như người mẹ, người dì, nữ sinh trong tà áo dài. “Hy vọng rằng những họa tiết được sử dụng sẽ gợi lên ở khán giả cảm giác vừa quen thuộc và mới lạ,” Tuấn chia sẻ. “Mình muốn các bạn xem thấy những chi tiết bình dị đơn giản này, và sẽ chậm lại một xíu, nhìn kỹ một xíu để thấy đó là những thứ rất là đặc trưng mà có thể đã bỏ qua.”

Những món đồ chơi tuổi thơ được “mecha-hóa.”

Hình ảnh con tàu trong ‘Cảnh Phố’ thực chất được lấy cảm hứng từ chiếc “tàu điện leng keng” — mạng lưới tàu điện cũ từng dạo quanh phố phường thủ đô từ năm 1901 đến 1991 — thời kỳ mà chàng họa sĩ sinh năm 2000 chưa bao giờ được trực tiếp trải nghiệm. “Mình kết hợp hình ảnh [từ những câu chuyện] mà bố mẹ hay kể, hay là những cái bức ảnh ở trên những cái trang, những cái group như Hà Nội Xưa,” Tuấn chia sẻ. Cân bằng giữa yếu tố quen thuộc và mới lạ, giữa viễn tưởng và hồi tưởng giúp người xem trân trọng hơn những điều nhỏ bé góp phần làm nên đời sống của người Việt trong những thập kỷ đã qua.

Đi chợ không lo xách đồ mỏi tay!

Tách bóc “Retropunk,” ta thấy sự kết hợp giữa tính cổ điển (retro) và tương lai (punk). Punk ở đây đến từ cyberpunk, một nhánh nhỏ của thể loại khoa học viễn tưởng lấy bối cảnh là thế giới hậu tận thế. Các tác phẩm nghệ thuật cyberpunk thường khai thác hai khía cạnh tương phản — khoa học phát triển mạnh mẽ, nhưng đời sống nhân dân ngày càng tăm tối — để khắc họa những ảnh hưởng tiêu cực tiềm tàng của cuộc cách mạng công nghệ, tình dục, v.v. lên xã hội. Tuấn liệt kê ra những nguồn cảm hứng cyperbunk của riêng mình như Akira của Katsuhiro Otomo, Ghost in the Shell của Masamune Shirow, tựa game Cyberpunk 2077, loạt phim The Blade Runner, và Akira Toriyama. Hay theo một gợi ý khác của tôi, loạt phim The Matrix.

Có một điều luôn hiện diện xuyên suốt trong các tác phẩm thuộc thể loại cyberpunk, đó là sự hoài nghi về tác động của công nghệ và công nghiệp lên những giá trị truyền thống. Tuy nhiên, dẫu lấy cảm hứng từ cyberbunk nhưng các tác phẩm của Tuấn hoàn toàn không ảm đạm hay bi quan. Với “Vietnam Retropunk,” anh muốn kết nối với quê nhà của mình là Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói chung — và thể hiện tình yêu của mình đối với nơi mình xuất thân một cách chân thật nhất.

Đổ xăng chưa bao giờ dễ dàng hơn.

Là tài năng được hợp tác bởi những thương hiệu nổi tiếng như TiredCity và Uniqlo, khó có thể tin được rằng Tuấn chỉ vừa mới tốt nghiệp đại học ngành Công nghệ Thông tin. Con đường đến với nghệ thuật của anh không hề dễ dàng. “Khi học cấp 3, mình đã xác định theo đuổi nghề thiết kế nghệ thuật và chọn nguyện vọng 1 là vẽ minh họa và thiết kế. Tuy nhiên, mình không đậu nên phải vào nguyện vọng 2 là trường IT, rồi tìm đường làm thêm các công việc thiết kế part-time khác,” Tuấn bồi hồi nhớ lại.

Có một giai đoạn anh đã từng chật vật trong quá trình xây dựng CV và portfolio vì trước đó chỉ có vài tác phẩm cá nhân từ thời cấp 2, bị từ chối bởi gần như tất cả các công việc đã ứng tuyển, trừ một vị trí duy nhất là nhân viên thiết kế đồ họa tại Memolas, một công ty thiết kế và sản xuất kỷ yếu. Chính tại đây, ý tưởng cho ‘Máy Làm Bánh Chưng,’ bức tranh minh họa đầu tiên của “Vietnam Retropunk,” đã hình thành và được anh phác họa trên một máy tính bảng không thương hiệu mua trên Shopee. Khi các thiết kế của anh bắt đầu thu hút sự chú ý của công chúng, Tuấn đã quyết định tự thưởng cho mình một chiếc iPad cũ — nơi các tác phẩm còn lại của “Vietnam Retropunk” ra đời.

Bức minh họa đầu tiên.

Từ những mẩu chuyện ngắn đơn giản, portfolio của Tuấn nay bao gồm dự án minh họa có mô lớn hơn, chi tiết hơn như ‘Hà Nội Rong’ — tác phẩm đã giúp anh giành chiến thắng trong cuộc thi thiết kế do TiredCity tổ chức. Trong tương lai, Tuấn dự định tiếp tục với “Vietnam Retropunk” và các sản phẩm từ việc hợp tác tự do với các nhãn hàng. Anh cũng đang hoàn thành tập tranh thứ 3 của “Vietnam Retropunk,” vì anh tin rằng vẫn còn nhiều thông điệp, chủ đề có thể gửi gắm loạt tranh này.

Tác phẩm đoạt giải nhất của Tuấn.

Nhưng trước tiên với Vietnam Retropunk 1 và 2, Tuấn muốn truyền cảm hứng cho người xem không chỉ nhớ mà còn trân trọng và giữ gìn lối sống bình dị, thân thương của Việt Nam trong thời đại công nghệ hóa vũ bão hiện tại; lưu giữ những điều nhỏ bé nhưng mang giá trị lớn lao; và sử dụng công nghệ tiên tiến chỉ để phục vụ những mục đích quan trọng.

Vụn Art ghép tranh vải vụn viết tiếp giấc mơ cho người khiếm khuyết

2024-05-20T12:00:00+07:00

Vải vụn tưởng chừng bỏ đi đã được những người khuyết tật của hợp tác xã Vụn Art hồi sinh thành những bức tranh ép lụa độc đáo.

Cứ đều đặn vài ngày trong tuần bất kể mưa nắng, trên chiếc xe ba bánh tự chế, anh Lê Việt Cường lại len lỏi qua dòng người tấp nập để đến xưởng Vụn Art cách nhà khoảng 15km. Hành trình chẳng hề dễ dàng với một người khuyết tật vận động như anh. Nhưng với Cường, quãng đường này chẳng sá gì so với đoạn đường 7 năm mà anh cùng đội ngũ cố vấn và Vụn Art đã đi qua. Một chặng đường không đo bằng kilomet mà tính bằng những trải nghiệm, bằng vô vàn thử thách và những lần vấp ngã, bằng nước mắt và cả những nụ cười.

Trên hành trình ấy, triệu triệu mảnh vải lụa vụn ngỡ đã kết thúc sứ mệnh đã bắt đầu một hành trình mới trong những chiếc tranh, túi, áo, v.v. Những sản phẩm thủ công này được tạo ra bởi gần 40 nghệ nhân khuyết tật. Họ là 40 mảnh ghép khác nhau, dưới mái nhà Vụn Art, đã sống cuộc đời mới bằng sức lao động và sự sáng tạo. Họ tự ví mình là những mảnh vụn được “đặt đúng chỗ” để được tiếp tục làm đẹp cho đời.

Địa điểm giới thiệu sản phẩm của Vụn Art tại làng lụa Vạn Phúc.

7 năm hồi sinh những mảnh vải lụa vụn

Xưởng Vụn Art nằm nép mình một cách khiêm nhường trong con hẻm nhỏ ở làng Vạn Phúc, ngôi làng ven đô vốn là cái nôi sản sinh ra loại lụa tơ tằm nổi tiếng gần xa. Căn phòng chưa đầy 20m² ngổn ngang giấy, vải vụn, chỉ đủ chỗ cho hai dãy bàn sát tường và lối đi ở giữa. Trên kệ, xen giữa những mẩu tranh còn dang dở là những bức tranh ép lụa đã thành hình, một cổng làng Vạn Phúc cổ kính trong tông màu nâu vàng đặt kế bên một chiều hoàng hôn cầu Long Biên rực đỏ.

Xưởng sản xuất của Vụn Art.

Tại một góc xưởng, với sự tập trung cao độ, Mỹ đang hoàn thiện một bức tranh chân dung. Lát sau, cô cầm mảnh vải màu nâu quay sang cậu bạn phía sau để chỉnh sửa. “Vùng da mặt này em phải đổi sang màu nâu này thì mới đúng độ đậm,” Mỹ vừa nói vừa loay hoay kết hợp cả ký hiệu bằng tay để cậu đồng nghiệp khiếm thính hiểu được ý mình. Sau một vài phút chật vật, bằng một sợi dây vô hình, họ có thể nắm bắt ý nhau. Ở Vụn Art, Mỹ là người chị ở cả tuổi đời và tuổi nghề. “Quá trình làm việc chung với các bạn giúp mình tập sự điềm tĩnh và nhẫn nại. Đồng hành cùng nhiều bạn khác nhau, sự nỗ lực và thay đổi của các bạn chính là điều mình cảm thấy xúc động nhất,” Mỹ nói.

Hiện nay, Vụn Art có hơn 30 thợ may. Những người lâu năm sẽ hướng dẫn lại cho các bạn mới.

Họ mang những hình thức khiếm khuyết khác nhau, được phân công các công việc phù hợp với thể trạng.

Họ được đào tạo về mỹ thuật, bố cục, màu sắc… từ các họa sĩ cố vấn.

Trong xưởng sản xuất, mỗi người một công đoạn, ai nấy đều cặm cụi, đặt hết sự chú ý vào từng chi tiết. Người thuyền trưởng của Vụn Art, anh Lê Việt Cường, đang thực hiện cuộc gọi video cho khách hàng để kiểm tra sản phẩm: “Đây là tranh hoàn thiện, anh thấy ổn chưa, cần sửa chỗ nào không?” Vị khách phía bên kia gật gù: “Anh thấy đẹp rồi, khi nào xong thì gửi qua giúp anh nhé.” Cuộc gọi kết thúc trong tiếng cười của cả hai khi sắp được nhìn thấy kết quả.

Một ngày làm việc bình thường của Vụn thường diễn ra như thế.

Anh Lê Việt Cường (sinh năm 1976) là người sáng lập Vụn Art.

Tạm ngưng công việc, anh Lê Việt Cường hồi tưởng về quá trình xây dựng Vụn Art. Như một thước phim, 7 năm cùng Vụn thoáng qua đầu rồi chầm chậm dừng lại ở thời điểm 7 năm trước. Đó là năm 2017, khi anh vẫn đang cùng 3 người khác duy trì xưởng may thú bông của người điếc. Ngày 6/3 năm ấy, họa sĩ Nguyễn Văn Trường (hiện là Chủ tịch HĐND, Phó Bí thư thường trực Quận ủy Hà Đông) đến thăm, tặng quà nhân ngày Quốc tế Phụ nữ. Anh Trường vui tay lật qua lật lại những mảnh vụn. Những mẩu vải lộn xộn sau vài phút bỗng chốc trở thành một bức tranh. Anh Trường nhìn Cường đăm chiêu rồi khẽ khàng nói: “Anh có ý này, hay là mình làm một xưởng tranh từ vải lụa. Vừa tái chế được nguồn nguyên liệu bỏ đi giảm gánh nặng cho môi trường, vừa tạo việc làm cho người khuyết tật. Từ trước đến nay, cũng chưa có ai làm tranh ghép lụa như thế này.”

Câu nói của họa sĩ Nguyễn Văn Trường lúc ấy dường như đã đánh thức giấc mơ được anh Cường ấp ủ bao lâu về một nơi làm việc dành cho người khuyết tật. Anh Cường thủ thỉ: “Ước mơ của mình là người khuyết tật có việc làm. Họ cần được sống như những người không khuyết tật, cần nhận thấy bản thân mình có ích. Bệnh viện có thể giảm những đau đớn thân xác. Nhưng làm việc, tạo ra giá trị bằng chính nghị lực bản thân mới là liều thuốc giúp người khuyết tật có cuộc sống tốt hơn.”

Anh Cường luôn trăn trở làm sao người khuyết tật có việc làm, sống tự tin và hạnh phúc.

Ý nghĩ vốn chẳng lúc nào ngủ yên nay như được tiếp năng lượng, thôi thúc người đàn ông sinh năm 1976 bước những bước tập tễnh đầu tiên trên con đường xây dựng Vụn Art. Tuy vậy, giữa ý tưởng và thực tế là một khoảng trống mênh mông. Không có chuyên môn về mỹ thuật, vốn liếng của anh lúc ấy chỉ là một niềm khao khát. Làm như thế nào, bắt đầu ra sao vẫn là một dấu hỏi to đùng chắn ngang vạch xuất phát.

Khi cảm thấy mơ hồ nhất, anh Cường có những người bạn cạnh bên, sẵn sàng làm đôi chân, làm cánh tay trái cùng anh đặt những viên gạch đầu tiên. Với anh Cường, sự khích lệ ấy có ý nghĩa to lớn hơn bất kỳ điều gì. Hoạ sĩ Đặng Thị Khuê cố vấn cho Vụn khía cạnh văn hóa, mỹ thuật. Hoạ sĩ Nguyễn Văn Trường không ngần ngại bảo: “Cường cứ làm đi, cứ kêu gọi người khuyết tật đến học nghề. Anh sẽ đứng ra dạy hình họa, bố cục, dựng hình, màu sắc, bổ khuyết những kiến thức về mỹ thuật.” Anh Hoàng, một người bạn khác, đảm nhận đào tạo kỹ thuật làm tranh ghép vải. Anh Lê Quốc Vinh cố vấn về phát triển sản phẩm, dịch vụ và truyền thông. Chị Bình, một người bạn của anh Cường, tự bỏ tiền cá nhân để mua bàn ghế cho xưởng. Và còn vô số sự đóng góp âm thầm khác.

Vụn Art được thành lập năm 2017 với khoảng 10 học viên đầu tiên.

Ngay từ thuở bé, anh Lê Việt Cường đã quen đi trên những con đường chẳng mấy bằng phẳng. Khi mới 9 tháng tuổi, anh bị yếu nửa người bên trái khi dịch sốt bại liệt quét qua miền Bắc. Trong 8 năm, anh trải qua 10 cuộc phẫu thuật cho hai chân bằng nhau, vô số cơn đau và trăm lần vấp ngã chỉ để đi lại được. Có lẽ hơn ai hết, Cường nhìn thấu những chật vật về thể xác và tinh thần mà người khuyết tật trải qua. Cho nên, giấc mơ người khuyết tật ai cũng có việc làm, sống tự tin, hạnh phúc mỗi ngày một lớn dần lên trong anh. Và anh không cho đó là giấc mơ viển vông.

Thế là, anh bắt đầu. Những ngày cuối hè năm 2017, băng qua những con đường nhựa hơi nóng phả lên bỏng rát ở 17 phường của quận Hà Đông, chiếc xe ba bánh tự chế đưa anh đến từng gia đình có người khuyết tật. Chiếc xe cũ khung sắt đã rỉ, sơn bong tróc vượt qua những ổ gà trên mặt đường, kêu lạch cạch. Mặt anh đen nhẻm khói xe, bụi đường, áo đẫm mồ hôi. Anh gõ cửa từng nhà để thuyết phục phụ huynh cho con đến Vụn Art học nghề. “Khi nghe mình bảo họ đi học, người khuyết tật rất e dè bởi suốt bao nhiêu năm, họ ghim trong tâm thức một niềm tin rằng họ không thể làm được gì, họ là gánh nặng cho xã hội. Thay đổi niềm tin đã ăn sâu không phải chuyện ngày một ngày hai. Đến 10 nhà thì hết 9 nhà từ chối. Mình đến nhà chị Hậu 2 lần là đồng ý, còn như Dung, phải đến nhà 5 lần phụ huynh mới chấp thuận,” anh Cường hồi tưởng.

Những lần muốn bỏ cuộc, anh Cường lại nhớ đến câu nói mà anh Lê Quốc Vinh, một người bạn, thỉnh thoảng cứ bảo với anh: “Người tốt không bao giờ chết được đâu Cường.” May là, anh Cường luôn tin vào điều đó, rằng khi bắt đầu bằng mục đích tốt đẹp sớm hay muộn cũng sẽ tìm thấy con đường. Niềm tin này đã đẩy anh về phía trước. Những nỗ lực không ngừng nghỉ bước đầu được đền đáp. Đến tháng 10/2017, lớp học nghề của Vụn Art được thành lập với 10 học viên. Trong 2 năm đầu tiên, Vụn chưa sản xuất mà chỉ tập trung đúng một nhiệm vụ là đào tạo nghề. Những người họa sĩ, phụ trách kỹ thuật như anh Trường, anh Hoàng vừa thu xếp công việc chính, vừa đào tạo nhân công. Còn anh Cường thì đi khắp các xưởng may trong làng lụa Vạn Phúc xin vải vụn phục vụ thực hành.

Quy trình tạo nên một bức tranh ép lụa gồm hơn 10 bước: thiết kế, chọn vải, lọc vải, là phẳng, ép, dán bìa, ép nhiệt, v.v. đòi hỏi óc thẩm mỹ, sự khéo léo, tỉ mỉ. Đối với một người lành lặn, công việc này vốn đã không mấy dễ dàng, với người khuyết tật lại càng thử thách gấp nhiều lần. Người khuyết tật ở Vụn mang trong mình những khiếm khuyết khác nhau như khiếm thính, khuyết tật vận động, trí tuệ, tự kỷ. Mỗi người được phân công những công việc phù hợp với thể trạng. Có những bạn chỉ làm đi làm lại đúng một thao tác cắt dán hay ép vải lên bìa.

Nguyên liệu Vụn Art sử dụng là vải vụn, vải thừa được lấy từ các xưởng may trong làng lụa Vạn Phúc.

Vải vụn sẽ được chọn lọc, là phẳng, ép…qua rất nhiều bước trước khi ghép vào tranh.

Quy trình làm tranh ghép lụa đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo và óc thẩm mỹ.

Hồi đó, chưa nhiều khách hàng, Vụn trải qua 2 năm đầu không có doanh thu. Vốn duy trì hoạt động của Vụn cũng là tiền cá nhân của anh Cường, cùng sự hỗ trợ của Quỹ Abilis Phần Lan. Mỗi nhân sự nhận vài trăm nghìn tiền phụ cấp hàng tháng nhưng họ quyết đồng cam cộng khổ cùng anh, rất nhiều trong số đó bám trụ đến hôm nay. Trong những tháng ngày chật vật tìm kiếm đầu ra, anh Cường một tuần hết 7 ngày đi khắp nơi để chào hàng. Sự từ chối chưa bao giờ làm Cường nản lòng. Cuối cùng, đơn hàng của Đại sứ quán Mỹ đã mở ra cánh cửa cho Vụn. Phải mất 2 năm, Vụn mới có doanh thu, đảm bảo được chi phí vận hành.

Nơi sự tự tin được vun đắp

Mỗi tháng, Vụn Art tạo ra hàng trăm sản phẩm, mang đến công ăn việc làm cho hơn 30 người khuyết tật với mức thu nhập ổn định. “Không thể phủ nhận, với một doanh nghiệp, bán được sản phẩm là niềm vui to lớn. Thế nhưng, với tôi, có một niềm hạnh phúc còn lớn lao hơn, là nhìn thấy thay đổi của các bạn từng ngày, dù là những thay đổi nhỏ nhất,” anh Cường xúc động nói. “Một bạn tự kỷ thể tăng động, không ngồi im quá 5 phút, bỗng một ngày có thể ngồi yên được đã là một nỗ lực phi thường, chỉ việc ấy thôi đã khiến tôi vui mừng khôn tả.”

Ngoài tranh chân dung ép lụa để trang trí, Vụn Art còn mang những bức tranh lụa độc đáo vào những sản phẩm khác như túi, khẩu trang, áo…

Ở Vụn, những bạn tự kỷ, thiểu năng, chậm phát triển trí tuệ thường sẽ tốn nhiều thời gian hơn để học và thành thạo nghề. Thông thường, năng suất của các bạn phụ thuộc vào tâm trạng và thời tiết. Khi tụt năng lượng, hoặc đau đầu do thời tiết, các bạn thường không tập trung làm, thậm chí, có khi đang làm bỗng dưng hoảng sợ, khóc thét, anh Cường nói.

Dung đã có sự thay đổi rõ rệt sau 7 năm gắn bó với Vụn Art.

Dung mắc chứng tự kỷ, liệt tay trái từ nhỏ. Căn bệnh đã lấy đi sự hoạt bát và khả năng làm chủ cảm xúc của cô gái nhỏ. Sau rất nhiều lần anh Cường thuyết phục, gia đình cho Dung đến Vụn học nghề. Còn nhớ 7 năm trước, những ngày đầu, Dung chẳng đoái hoài nói chuyện với ai. Dung sợ người, ánh mắt luôn luôn đề phòng. Dung chỉ lủi thủi một mình, thu mình một góc. Ở Vụn, chỉ mỗi anh Cường có thể nói chuyện được với Dung. Có lẽ, một cách mơ hồ, Dung cảm nhận được sự tận tâm của “chú Cường” và những anh chị ở đây nên cô bé rất chăm, ngày nào cũng đến xưởng. Đến nay, Dung đã có thể giao tiếp được. Tại phòng trưng bày sản phẩm của Vụn Art, sau khi hoàn thành xong việc trong ngày, Dung quay ra khoe với tôi về bức tranh Khuê Văn Cát đang ghép lở dở, em thủ thỉ: “Em đã làm ở đây 7 năm rồi, công việc ở đây đã thay đổi em rất nhiều. Em thấy vui và thích đến đây vì được gặp mọi người.”

Nguyễn Thị Khanh và con gái đều là thợ tại Vụn Art.

Cô Nguyễn Thị Khanh không giấu được niềm xúc động khi nhìn Mai Trang, cô con gái sinh năm 1991, đã thưa dần những cơn đau. Cô Khanh kể, con gái cô mang trong mình bệnh động kinh và chậm phát triển trí tuệ từ năm 9 tuổi. Trang không làm chủ được cảm xúc của mình, hay cáu giận vô cớ. Hết lớp 5, con đường học hành của cô gái dang dở. “Bạn ấy chỉ làm được những việc như quét dọn, cắm cơm. Từ tháng 1/2023, Trang bắt đầu nhận việc tại Vụn. Vì thể trạng, con gái chỉ làm tại nhà và đảm nhận một thao tác duy nhất là cắt chi tiết ghép thành bức tranh đơn giản. Dù công việc chỉ có thế, Trang vui lắm vì có thể tự mình làm ra tiền. Có thể vì tinh thần tốt lên nên bệnh của Trang thưa dần, bạn bắt đầu biết kiềm chế cảm xúc nên cô cũng yên tâm hơn trước.”

Một người đã gắn bó với Vụn Art từ những ngày đầu tiên là cô Hoàng Thị Hậu vẫn không quên ngày bén duyên với Vụn 7 năm trước. Sau những lưỡng lự, cô Hậu đến học nghề và cùng Vụn trải qua những tháng ngày chật vật nhất. Dù chỉ nhận phụ cấp vài trăm nghìn mỗi tháng thời điểm đó, cô Hậu vẫn luôn tìm thấy niềm vui ở đây khi có thể tự lao động và nhìn thấy được giá trị của bản thân.

Cô Hoàng Thị Hậu là một trong những nhân sự đầu tiên của Vụn Art.

Cứ thế, suốt 7 năm qua, dưới mái nhà Vụn Art, những nụ cười và sự lạc quan đã đẩy dần đi những tự ti, mặc cảm.

Những tác phẩm với giá trị nghệ thuật riêng

Thay vì cách tiếp cận bằng tình thương hay sự giúp đỡ của cộng đồng, Vụn Art khuyến khích người khuyết tật làm ra sản phẩm có thể cạnh tranh công bằng trên thị trường. Theo Giám đốc HTX Vụn Art, chỉ cách này mới khơi dậy sự tự tin cho người yếu thế nói chung và người khuyết tật nói riêng. Bởi đó là khi sức lao động và sự sáng tạo của họ được ghi nhận. Sự thương cảm của cộng đồng có thể giúp người khuyết tật cảm thấy được quan tâm, xoa dịu ngay tại thời điểm đó. Tuy nhiên, chỉ có tình yêu thương bản thân từ chính họ mới đi cùng mỗi người quãng đường dài, giúp họ thay đổi được số phận của chính mình. Tình thương bản thân chỉ được tạo ra từ bên trong mỗi người, bằng nghị lực và sự thấu hiểu giá trị, bằng sự tự tin và nội lực vun đắp từng ngày.

Vụn Art tin rằng những người khuyết tật nếu được trao cơ hội sẽ có khả năng phát huy điểm mạnh và tạo ra giá trị.

“Khi đi chào hàng, mình không bao giờ nói trước với khách hàng rằng đây là sản phẩm của người khuyết tật. Mình muốn khách hàng chọn mua sản phẩm vì hàm lượng nghệ thuật, hàm lượng văn hóa ẩn chứa trong từng mảnh vải, từng đường kim, mũi chỉ chứ không phải vì được tạo ra bởi người khuyết tật.” Anh Cường chia sẻ, “Vụn Art cũng chưa bao giờ kêu gọi đóng góp từ thiện. Nếu ai mang đến cho Vụn một khoản tiền, Vụn sẽ vay và trả dần bằng sản phẩm được tạo nên bằng sức lao động của mình.”

“Người khuyết tật nhưng sản phẩm không được khuyết tật,” anh Cường vẫn hay nói với nhân sự tại Vụn như thế. Từ những bức tranh đầu tiên dễ dàng bị bong tróc vì dán bằng keo sữa, giờ đây, những mảnh vụn đã có thể bám chặt, bền màu nhờ vào công nghệ ép nhiệt. Từ những bức tranh dân gian được lụa hóa, giờ đây sản phẩm của Vụn lồng ghép những đề tài đa dạng hơn, kể những câu chuyện văn hóa, lịch sử, những nhân vật truyền cảm hứng như thiền sư Thích Nhất Hạnh, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, cả chân dung cá nhân hóa theo yêu cầu. Ngoài ra, sản phẩm của Vụn cũng được thể hiện bằng nhiều dạng thức mới như túi tote, khẩu trang, áo thun…

Vụn Art thường lồng ghép những chất liệu văn hóa vào trong các sản phẩm.

Tranh chân dung nhạc sĩ Trịnh Công Sơn do những người thợ tại Vụn Art tạo nên từ vải vụn.

Những gì Vụn làm được đã dần xua tan những ánh mắt nghi ngại xung quanh. Dù đã gặt hái nhiều quả ngọt, người đứng đầu Vụn Art vẫn còn lắm những trăn trở. Anh trăn trở làm sao trong thời gian tới, Vụn có một nơi làm việc rộng rãi hơn, phù hợp hơn với thể trạng người khuyết tật, cũng như một không gian khang trang hơn để trưng bày sản phẩm. Anh cũng đau đáu làm sao có thể nhân rộng mô hình như Vụn Art để mang đến nhiều cơ hội cho nhóm người yếu thế, tạo điều kiện để người khuyết tật được lao động và tạo ra giá trị. “Điều đó cần một giải pháp toàn diện và sự chung tay của rất nhiều bên,” anh nói.

“Một mảnh vải vụn sẽ góp phần tạo nên một bức tranh nghệ thuật nếu được đặt đúng chỗ. Một người khuyết tật cũng có thể đóng góp những phẩm chất tuyệt vời của mình để làm đẹp cho cuộc đời nếu tìm được đúng vị trí của mình.”

Những điều 'vi diệu' thường nhật trong đời sống Việt qua tranh minh họa của Galuocad

2024-03-18T15:00:00+07:00

Ở một nào nào đó quá lâu, người ta sẽ dễ rơi vào “hiệu ứng ếch luộc.”

Trong cuộc sống, hiệu ứng ếch luộc mô tả tình huống khi một cá nhân hay cộng đồng vì quá quen thuộc với môi trường sống mà không nhận ra những thay đổi và sự kiện đang diễn ra xung quanh.

Nếu dân số Việt Nam là 100 triệu chú ếch, thì có lẽ chúng ta đang bơi lội trong một nồi nước hầm vĩnh viễn, mỗi ngày lại được thêm chút này chút kia những gia vị chẳng liên quan đến nhau, trộn đều, sôi âm ỉ, và cho ra đời những tô canh với hương vị mới toanh mỗi ngày.

Series tranh lấy cảm hứng từ áp phích cổ động.

Từ việc chị em “hóa trang” thành “ninja” hàng ngày, đến việc chúng ta ăn liên hoan bằng cách trải giấy báo ra sàn, cuộc sống ở Việt Nam được tạo nên bởi những điều độc-lạ-trở-nên-hiển-nhiên với các chú ếch dửng dưng đã sống ở đây quá lâu. “Hiệu ứng gà luộc” — cụm từ có thể dùng để miêu tả phong cách của nghệ sĩ minh họa Galuocad (Gà Luộc Art & Design) — chính là lời hồi đáp đến hiệu ứng ếch luộc.

Series Hà Nội x Ghlibi.

Qua góc nhìn và thể hiện nghệ thuật của Galuocad, mỗi chuyển động của thế giới xung quanh đều là một khoảnh khắc đặc biệt. Mọi sự vật, sự việc thường nhật đều có thể “remix” để mang một màu sắc và dáng vẻ mới. Các chủ thể như anh trai đôn chề, bánh chưng kawaii, poster phim Trần Anh Hùng, một đồi chè ở Phú Thọ xuất hiện thật ngẫu nhiên và tưởng như không có điểm chung, nhưng đều là những “gia vị” làm nên sự thập cẩm đặc trưng của (nồi) nước Việt Nam, được Galuocad tri ân qua tác phẩm của mình.

Series Hà Nội x Ghibli.

Đứng đằng sau Galuocad là Dếch, một anh chàng người Anh U30 đã sống tại Hà Nội và Sài Gòn gần 10 năm. Với Dếch, vẽ là thú vui giữ anh “bình tâm” sau những giờ làm việc văn phòng.

Áp phích Alice in Wonderland được tái hiện theo phong cách "phố cổ."

“Có một số vấn đề cá nhân đã thúc đẩy mình chuyển đến đây. Mình chưa bao giờ cảm thấy thoải mái ở Anh. Tâm hồn mình không được yên bình. Đến một lúc nào đó, mình cảm thấy như cần phải thay đổi đột ngột để tìm lại chính mình. Mình đã tìm thấy điều đó tại Việt Nam,” Dếch chia sẻ với Saigoneer.

Dếch tự nhận xét rằng phong cách của mình “thiếu tính nhất quán.” Anh thực hiện các tác phẩm bằng tranh sơn dầu, sơn nước và cả công cụ digital. “Mình làm bất cứ điều gì khiến mình thích hoặc vui vào thời điểm đó [...] Mình thích lấy những yếu tố từ các tác phẩm quen thuộc và biến tấu chúng, đặt chúng vào một bối cảnh khác.”

Series áp phích phim cổ điển được thiết kế lại. Những phiên bản thay thế được lấy cảm hứng từ các quận Hà Nội. ⁣

Một lợi thế của Dếch chính là khả năng sử dụng tiếng Việt tương đối thuần thục. “Ngôn ngữ và văn hóa không thể tách rời; chúng tác động lẫn nhau,” anh chia sẻ. Việc học tiếng Việt đã mở ra cánh cửa cho anh khám phá về những đặc điểm văn hóa và xã hội của Việt Nam.

Nhưng tại sao là Gà luộc mà không phải Gà rán hay Gà quay Art & Design? Với Dếch, nghệ thuật là cách để thấu hiểu cuộc sống xung quanh mình, và hình ảnh con gà “khỏa thân” trên bàn thờ tóm gọn rất nhiều thứ về ẩm thực, niềm tin, và cuộc sống ở Việt Nam nói chung. Cũng như khi ta nhìn vào các tác phẩm của Galuocad, dù có những yếu tố phá cách, nhưng vẫn nhận ra ngay rằng “đây là một bức tranh Việt Nam.”

Series Tết Flash.

“Việt Nam giàu truyền thống, văn hóa và vẻ đẹp ngôn ngữ. Cuộc sống hàng ngày ở đây có nhiều chi tiết rất thú vị. Có vô vàn thứ để quan sát. Khi cần tìm cảm hứng, mình chỉ cần nhìn xung quanh, việc biến cuộc sống nơi đây thành nghệ thuật cũng giúp mình hiểu nó hơn.”

Tuổi thơ 'dữ dội' của 8X 9X tái hiện qua bộ tranh minh họa đồ chơi

2024-02-28T16:59:11+07:00

Cùng với sự phát triển của công nghệ, niềm vui của trẻ em dường như ngày càng bị giới hạn trong không gian điện tử. Trước sự áp đảo của các game điện thoại như Temple Run, Pokemon GO, hay những tựa game đình đám trên Nintendo Switch, các món đồ chơi vật lí đang dần biến mất khỏi tuổi thơ của những thế hệ sau này.

Với Nhi Nguyễn, một nhà thiết kế đồ họa trẻ tại Sài Gòn, tuổi thơ là khoảng thời gian ngập tràn những món đồ chơi truyền thống và đơn giản hơn ngày ngay rất nhiều. Như nhiều người Việt ở độ tuổi Gen Z và Millenial, Nhi lớn lên với những món đồ chơi giá rẻ, thường được mua từ các sạp tạp hóa, hoặc những đồ chơi tự chế từ các vật dụng hàng ngày. Cũng từ đó, "Chơi Gì?" — bộ tranh minh họa các loại đồ chơi đình đám ngày xưa — đã được Nhi cho ra đời.

Dự án được Nhi lấy cảm hứng từ một lần ghé thăm một quán cà phê vintage có bán một số món đồ tuổi thơ mà cô không còn thấy khi lớn lên. Kỉ niệm về những năm tháng thơ ấu ùa về, Nhi liền quyết định tạo ra một bộ tranh để tái hiện lại những món đồ chơi kinh điển của mình ngày ấy.

Trong số đó, có những món đồ chơi được yêu thích khắp các nền văn hóa và châu lục, như Tamagotchi và hồ cá quay vô cùng dễ thương; nhưng cũng có những “phát minh” độc đáo của Việt Nam như tò he và bánh đũa. Qua gam màu sáng và rực rỡ, nhà thiết kế như đưa người xem bước lên một cỗ máy thời gian trở về thập niên 2000, vào một sáng Chủ nhật thảnh thơi khi chúng ta không có deadline hay thậm chí bài tập nào, mà chỉ có những món đồ chơi đang chờ đợi.

Hãy cùng khám phá bộ tranh “Chơi Gì?” của Nhi dưới đây:

Banh đũa là trò chơi đòi hỏi sự khéo léo, người chơi phải cố gắng giữ quả bóng tennis không rơi xuống đất trong khi lấy đũa.

Câu cá nhựa — siêu phẩm với trẻ em trên khắp thế giới.

Dây xích là một trò chơi tương tự banh đũa. Người chơi cố gắng bắt được càng nhiều khối xích càng tốt trong lòng bàn tay sau mỗi lần lật tay.

Đông Tây Nam Bắc — “tarot thủ công” cho học sinh tiểu học. “Chủ xị” sẽ viết các một số lựa chọn hoặc cụm từ ở mặt trong của mỗi cánh hoa Đông-Tây- Nam-Bắc rồi xáo trộn ngẫu nhiên. Cụm từ hiện ra ở cánh hoa do người chơi còn lại chọn sẽ là thông điệp mà vũ trụ đang muốn gửi gắm.

Keo thổi bong bóng cùng bao bì Doraemon (99.99% là không bản quyền).

Dụng cụ luyện tập cho các drummer “mầm non.” Âm lượng vừa đủ để làm các ông bố bà mẹ mất ngủ.

Mặt nạ giấy bồi.

Tamagotchis, tức máy nuôi thú ảo, từng làm mưa làm gió thị trường đồ chơi thập niên 2000. Nỗi buồn khi mất thú nuôi ảo cũng gây “sang chấn” không kém thú nuôi thật cho trẻ em ngày ấy.

Tò he có lẽ là một trong những loại đồ chơi đặc trưng nhất của Việt Nam. Tò he được làm từ bột gạo nếp nhuộm màu, được các nghệ nhân tạo hình thành các loài động vật hoặc nhân vật nổi tiếng như Tôn Ngộ Không hay Mickey Mouse.

“Vũ khí” không thể thiếu trong những trận bắn bị cực căng trong sân trường.

[Minh họa bởi Nhi Nguyễn qua Behance]

Nhà thiết kế trẻ biến tấu bìa đĩa bolero xưa thành 6 typeface phong cách hoài cổ

2024-01-19T12:00:00+07:00

Nếu đã từng lướt qua một chiếc biển quảng cáo hoặc bộ nhận diện thương hiệu mang phong cách vintage đâu đó ở Việt Nam, rất có thể, bạn đã bắt gặp một trong rất nhiều kiểu chữ được sáng tạo bởi Nguyễn Thế Mạnh.

Mạnh chính là tác giả đằng sau bộ typeface “quốc dân” Classique Saigon ra đời năm 2016. Nhờ phong cách mang đậm chất retro, Classique Saigon phủ sóng khắp các biển hiệu của các hàng quán cà phê và xe bánh mì theo đuổi phong cách hoài cổ. Từ đó đến nay, nhà thiết kế đồ họa đến từ Hà Nội cũng đã cho ra mắt thêm nhiều dự án typeface lấy cảm hứng từ văn hóa địa phương, nổi bật trong đó là Cotdien và Aodai.

Gần đây nhất, Mạnh đã giới thiệu đến công chúng bộ sưu tập typeface công phu nhất của mình từ đến đến nay, Bolero, bao gồm 6 kiểu chữ cổ điển lấy cảm hứng từ các font chữ được sử dụng trên bìa album và bản nhạc từ các thập niên thế kỷ 20.

Bolero có lẽ chính là dòng nhạc hiện đại phổ biến nhất Việt Nam nhờ lời ca và giai điệu dễ tiếp cận bởi công chúng. Ở giai đoạn hoàng kim, trào lưu Bolero đã sản sinh một kho tàng nhạc phẩm đồ sộ đi kèm với các bìa album mang phong cách vô cùng đặc trưng, được vẽ tay hoàn toàn bởi các họa sĩ như Duy Liêm, Kha Thùy Châu và gần đây là Lâm Nguyễn Kha Liêm.

Sáu kiểu chữ trong bộ sưu tập typeface này là: Physica, Anarchia, Reducta, Epika, Rustra và Selectra. “Phần dấu của cả 6 kiểu chữ được tinh chỉnh để mô phỏng chính xác tạo hình như trong nguyên bản (nhỏ, mảnh, được nhấn nhá một cách ‘dị thường’ để tăng tính nổi bật) và được tạo hình để phục vụ các thiết kế mang tính hoài cổ, gần gũi và mang hơi thở Việt Nam như tiêu đề bài hát, bìa CD, poster kỹ thuật số và những sản phẩm tương tự,” Mạnh giải thích chủ đích đằng sau các thiết kế trong dự án.

Dù mỗi kiểu chữ đều có thiết kế riêng biệt, chúng đều chia sẻ một số yếu tố chung, được truyền cảm hứng bởi xu hướng thẩm mỹ của thời kỳ các album ra đời, như dấu thanh phẳng, ngang, đường nét mạnh mẽ và hình dạng vuông vắn.

Physica là font chữ sử dụng các đường tròn và các ký tự không chân. Kiểu chữ được tạo ra để tri ân “nghệ thuật vẽ và cắt chữ bằng cách sử dụng compa và thước kẻ.”

Rustra có lẽ là kiểu chữ “loạn xì ngầu” nhất từ bộ sưu tập, mô phỏng chữ viết tay trên bản nhạc ca khúc ‘Nỗi buồn hoa phượng’ xuất hiện trên phiên bản ra đời năm 1966

Anarchia, ngược lại, nổi bật nhờ các khối đặc và đuôi thuôn nhọn, tạo nên các ký tự độc đáo.

Selectra là một kiểu chữ sans serif (không chân) unicase (kết hợp chữ viết hoa và chữ viết thường mà không có sự phân biệt rõ ràng). Các khoảng giữa của chữ in hoa được giữ trống và khoảng giữa chữ in hoa được tô đậm, mô phỏng mô típ đặc trưng từng được sử dụng cho các tiêu đề và bìa vẽ tay của các nhạc phẩm ngày ấy.

Reducta là font chữ nổi bật nhất về mặt hình khối, được tạo thành các khối tứ giác và các ký tự không đối xứng, thậm chí với các chữ cái thường đối xứng như A và V.

Epika có các đường nét thanh mảnh và phần đuôi loe nhẹ. Theo Mạnh, thiết kế này được mượn từ “nét vẽ của chữ được vẽ bằng bút kỹ thuật.”

Khi quan họ, bolero gặp disco trong vũ trụ nhạc remix của Olivier Flora

2024-01-04T12:00:00+07:00

Qua thời gian, tiếng kèn saxophone mở đầu ca khúc ‘Careless Whispers’ của George Michael đã trở thành một hiện tượng internet, không chỉ vì lời ca hay tiếng hát, mà còn do những chiếc meme khó đỡ sinh ra từ giai điệu này.

Dù được sáng tác để khơi gợi “mood” gợi cảm, người nghe ngày nay thường nhớ đến ‘Careless Whisper’ qua những nội dung hài hước vì thẩm mỹ và âm điệu réo rắt của tiếng saxophone mở đầu.

Thế nhưng, với ‘Careless Đỏ Đen,’ tiếng kèn kinh điển này đã được biến tấu thành nhạc nền để danh ca Duy Mạnh tản mạn về hậu quả của thói cờ bạc. Người nghe còn chưa kịp hoàn hồn bởi tổ hợp có vẻ chẳng liên quan gì đến nhau này, thì chất giọng mượt mà của George Michael tiếp tục vang lên — một ‘Careless Whisper’ khắc khoải về tình yêu lại ùa về.

Sáng tạo từ nhìn đến nghe

Người đứng sau bản phối chất chơi này là Nguyễn Văn Nhất, 28 tuổi, hay được gọi bằng biệt danh “Olivier Flora.” Qua trang SoundCloud của mình, Nhất đăng tải các bài hát Việt Nam từ các thể loại khác nhau, bao gồm cả dân ca và bolero, được kết hợp với các nhạc phẩm của nghệ sĩ quốc tế như Daft Punk và Delegation.

“Đá sân” từ lĩnh vực thiết kế đồ hoạ, Nhất quyết định dấn thân vào con đường âm nhạc chuyên nghiệp sau thành công của bản remix đầu tay ‘Something About Biển’ (Something About Us x Biển Tình) trên các nền tảng trực tuyến. Anh nhận thấy rằng thiết kế chỉ đơn thuần là một chiếc cần kiếm cơm, và đây là cơ hội để anh theo đuổi điều công việc gần gũi hơn với đam mê của mình.

Khởi điểm của Nhất là một khóa học về thiết âm thanh điện ảnh, nơi anh làm quen với các phần mềm âm thanh cơ bản để tạo phụ đề cho phim. Từ đấy, anh chàng chính thức gia nhập công cuộc “trộn nhạc.” Mê mẩn những thể loại như funk và disco mà anh được nghe khi tham gia cộng đồng hip-hop, Nhất quyết định thử sức với những thể nghiệm độc lạ hơn, lấy cảm hứng từ các ca khúc tiếng Việt anh yêu thích.

Những bản phối đầu tiên của Nhất không chỉn chu vì anh chàng còn khá non tay trong việc sử dụng các phần mềm âm thanh, và các phần mềm anh biết sử dụng cũng không thực sự được dùng để sản xuất nhạc. Sau vài năm “nằm gai nếm mật” — đầu tư vào công cụ chuyên dụng hơn và rèn luyện kỹ năng — những “siêu phẩm” như ‘Careless Đỏ Đen’ (Careless Whispers x Kiếp Đỏ Đen) đã được ra lò. Đây là bản remix mà Nhất tự hào nhất. Không chỉ là một trong những tác phẩm mượt mà nhất của anh, cả hai bài hát đều ăn khớp với nhau về mặt chủ đề. Cả George Michael và Duy Mạnh đều thể hiện sự hối tiếc và đắng cay khi kể lại hành động của mình, nhưng việc bài hát “bánh kẹp” hai chủ đề tình yêu và cờ bạc khiến nó trở nên buồn cười hơn bội phần.

Khi được hỏi, Nhất mô tả bản thân là một người chơi và tạo ra âm nhạc. Quá trình sáng tạo của anh không tuân theo một định hướng nhất định, mọi thứ diễn ra tự nhiên và đầy ngẫu hứngg; anh tìm cảm hứng từ việc tìm nghe nhạc mới và thử nghiệm với các nhạc cụ và beat. Nhất nhận rằng mình “không phải là người cầu toàn,” nhưng anh sẽ chỉ dừng nghe một bản nhạc cho đến khi anh thấy nó đã hoàn hảo. Dự án bị đánh giá thấp nhất (bởi người theo dõi anh trên SoundCloud) cho đến nay là bản nhạc ‘Waiting For Baby.’ Đây là sự kết hợp giữa ca khúc ‘Waiting For You’ của MONO và ca khúc city pop ‘BABYBABY’ của Tanuki, vốn đã là remix từ phiên bản gốc thể hiện bởi Mariya Takeuchi. Nhất thừa nhận việc việc remix “quá tay” khiến việc hòa âm phối khí bị lộn xộn nhưng anh không gỡ bỏ nó, vì đây là thành quả của sự nỗ lực và quá trình học hỏi của anh.

Vũ trụ nhạc mashup

Một tác phẩm nổi bật khác của Nhất là ‘Honey Ở Đừng Về,’ một sự kết hợp giữa bài hát dân ca quan họ ‘Người Ơi Người Ở Đừng Về’ của Hồng Vân, và ‘Oh Honey’ của Delegation, một ban nhạc funk và disco từ thập niên 70. Đây một sự thể nghiệm khá táo bạo vì thể loại này quá đỗi khác biệt với bất kỳ dòng nhạc nào đến từ văn hóa Âu-Mỹ vì những làn điệu da diết, ma mị, đậm màu sắc văn hóa Việt.

‘Something About Biển,’ một sự kết hợp giữa ‘Something About Us’ của Daft Punk và ‘Biển Tình’ của Quang Lê, cũng xứng đáng được yêu thích. “Nhờ bài hát này mà mọi người biết đến mình, đến giờ người ta vẫn nghe, nó như là một cái duyên, một khởi đầu mới cho mình,” anh chia sẻ. Bài hát được đăng tải cách đây bốn năm, nhưng vẫn nhận được bình luận khi ngày càng nhiều người biết đến Olivier Flora. Không được “mài giũa” như những bản nhạc gần đây của anh, ‘Something About Biển’ vẫn thu hút với giai điệu bắt tai.

Khi nghe lại những bài hát đã nghe trong quá khứ, chúng ta luôn cảm thấy bồi hồi và ấm áp, những cảm xúc ngày ấy trở về vẹn nguyên như ban đầu. Nhưng có lẽ, chính yếu tố mới mẻ và phá cách đã làm nên thành công của những bản remix của Nhất. Hiện tại, Nhất đang tập trung vào việc sản xuất các sáng tác của riêng mình thông qua việc collab với Tú. Từ một người hâm mộ các bản remix của Olivier Flora, Tú đã kết nối với chàng DJ và trở thành người bạn đồng hành trong công việc sáng tạo. Tuy nhiên, Nhất khẳng định rằng anh ấy sẽ tiếp tục cho ra đời những bản remix cộp mác.

Còn về cái tên Olivier Flora, có lẽ một số người hâm mộ bóng đá đã ngờ ngợ ra trước đó: “Mình là người hâm mộ Arsenal, và mình thấy [tiền đạo] Olivier Giroud rất đẹp trai,” Nhất đùa. “Còn về Flora, đó chỉ là vì mình thích hoa hoè hoa sói.” Một cái tên tràn đầy hoa lá cành, giống như sự hóm hỉnh, vui tươi Nhất hướng đến qua các tác phẩm của mình.

[Ảnh trong bài được cung cấp bởi Olivier Flora]

Giai thoại về 2 ca khúc Giáng sinh kinh điển: 'Hai Mùa Noel' và 'Bài Thánh Ca Buồn'

2023-12-29T23:49:19+07:00

Tuy Giáng sinh không phải ngày lễ quốc gia ở nước ta, người Việt dành tình cảm cho mùa Noel không kém cạnh bất kỳ dịp lễ nào khác. Đương nhiên, sẽ không thể nào ăn mừng Giáng sinh đúng nghĩa nếu thiếu âm nhạc. Những ca khúc khúc như ‘Bài Thánh ca buồn’ hay ‘Hai mùa Noel’ đã trở thành giai điệu quen thuộc vang lên mỗi dịp cuối năm. Dù danh mục nhạc Giáng sinh ở Việt Nam khá đa dạng, hai bản nhạc trên có vẻ vẫn là những cái tên được ưa chuộng nhất sau bao thập kỷ.

Nhạc Giáng sinh Việt Nam thường được chia làm hai trường hợp: nhạc ngoại phổ lời Việt như ‘Feliz Navidad’ và ‘Đêm Thánh vô cùng’; hoặc các tác phẩm gốc do các nhạc sĩ trong nước tự sáng tác. Những ca khúc Giáng sinh đầu tiên ở Việt Nam xuất hiện vào thập niên 1930, trong đó có thể kể đến ‘Giáo đường im bóng’ — bài hát Noel duy nhất lúc bấy giờ không thuộc dòng nhạc thánh ca. Thập kỷ 40 chứng kiến sự ra đời của những giai điệu mà đến hiện tại vẫn thường xuyên được hát ở các nhà thờ, bao gồm các ca khúc như ‘Hang Belem’ hay ‘Mùa đông năm ấy’ — những bản nhạc mà có lẽ đứa trẻ nào đi nhà thờ cũng đã từng ngâm nga theo.

Dòng người đi chơi đêm Noel trước cửa Nhà thờ Lớn ở Hà Nội.

“Tình yêu bị cấm đoán” là một trong những chủ đề muôn thuở của nhạc Giáng sinh Việt. Các nhạc sĩ sử dụng lời ca làm phương tiện để khắc họa nỗi khắc khoải khi hẹn hò với người ngoại đạo. Như một quy luật bất thành văn của cộng đồng Công Giáo Việt, các bậc phụ huynh sẽ có xu hướng khuyên ngăn con cái quan hệ tình cảm hoặc cưới hỏi với người không theo đạo hoặc không muốn cải đạo. Từ đó, những ca khúc như ‘Người tình ngoại đạo’ hay ‘Giáo đường im bóng’ ra đời. Cả hai đều nói lên nỗi niềm mong ngóng một mối tình không thể đơm hoa kết trái. Chính vì thế, các ca khúc này thường mang tâm trạng khá sầu bi.

Tuy nhiên, hai bản nhạc đình đám nhất của dòng nhạc này lại chính là ‘Bài Thánh ca buồn’ và ‘Hai mùa Noel’ — được phát hành vào năm 1972 bởi hãng đĩa Sơn Ca.

Hai bản nhạc thuộc dòng nhạc Vàng, dòng nhạc được thu âm trước năm 1975 và chủ yếu phổ biến ở miền Nam. Nhờ các nền tảng chia sẻ nhạc trực tuyến, dòng nhạc này mới đang dần trở lại với công chúng. Tuy nhiên, ‘Bài Thánh ca buồn’ và ‘Hai mùa Noel’ đã thịnh hành từ đó đến nay. Mỗi năm vào ngày 24 và 25/12, ta sẽ bắt gặp âm thanh của hai bản nhạc len lỏi vào từng con hẻm, có thể từ tiếng hát karaoke, hoặc từ ampli của một nhà nào đó mở nhạc cho cả xóm nghe.

Bìa album Sơn Ca Giáng sinh (1972), bao gồm hai ca khúc ‘Hai mùa Noel’ and ‘Bài Thánh ca buồn.’

Trước 1975, các hãng đĩa sử dụng chủ yếu loại băng cố để thu âm các bản nhạc, và loại băng nổi tiếng nhất bấy giờ là băng hiệu Akai. Dù cả hai bản nhạc đã được hòa âm phối khí lại nhiều lần, bản gốc vẫn luôn mang âm hưởng đặc biệt. Khi nghe, ta lập tức trở về những thập niên 40 hoặc 50, thời kỳ của các bản nhạc phim hoạt hình cổ tích Disney. Cả hai ca khúc đều có tiết tấu chậm và lời nhạc trữ tình, nhưng với ‘Hai mùa Noel,’ lời nhạc khắc khoải sự mong chờ và có phần tiếc nuối trong tâm trạng đang yêu. Trong khi đó, ‘Bài Thánh ca buồn’ lại đầy sự hoài niệm về mối tình xưa. Cả hai bản nhạc đều dùng đức tin làm tiền đề để thể hiện những suy tư về tình yêu.

Hai bài hát được phát hành trong tuyển tập ‘Sơn ca 3’ bao gồm nhiều ca khúc Giáng sinh khác.

‘Hai mùa Noel’ là một bản hòa âm của tiếng đàn violin, guitar bass và trống, dần cuốn hút người nghe vào giai điệu trầm lắng và bâng khuâng của bài hát. Trái lại, ‘Bài Thánh ca buồn’ lại có phần vui tươi hơn, bắt đầu với tiếng trống, kèn và đàn bass, gây ấn tượng từ những âm thanh đầu tiên, sau đó kéo người nghe vào giọng hát truyền cảm của nghệ sĩ Thái Châu.

Tác giả ‘Bài Thánh ca buồn’ — nhạc sĩ Nguyễn Vũ (phải) và giọng ca trong bản thu âm gốc — Thái Châu (trái). Nguồn ảnh: Thanh Niên.

Báo chí đã tốn không ít giấy mực cho hai ca khúc trong suốt những thập kỷ sau khi phát hành. Một trong những giai thoại nổi tiếng nhất được lưu truyền có lẽ là về nhạc sĩ Đài Phương Trang, tác giả ‘Hai mùa Noel.’ Trong một bài báo, nhạc sĩ đã tiết lộ về một sự kiện vào dịp Noel năm 1970 — nguồn cảm hứng cho ông sáng tác ca khúc vào 2 năm sau đó.

Vào một lần đi nhà thờ dịp Giáng sinh, tác giả bắt gặp một chàng trai chờ đợi với nét mặt lo lâu dưới gốc cây đối diện nhà thờ Đức Bà. Sau khi tan lễ, chàng trai vẫn tiếp tục chờ đợi. Hình ảnh đó đã gây ấn tượng sâu sắc lên tác giả, đến mức khi được giao việc sáng tác một bản nhạc mừng Giáng sinh vào năm tiếp theo, ông đã lấy cảm hứng từ hình ảnh chàng trai chờ đợi ấy để sáng tác ca khúc ‘Hai mùa Noel.’ Điều làm cho câu chuyện kỳ lạ hơn chính là việc xảy ra sau khi ca khúc được phát hành. Ba tháng sau đó, một người đàn ông tên Thanh đã gửi thư đến tác giả, cho rằng mình chính là người trong bài hát. Họ gặp nhau và người thanh niên tên Thanh đó ngỏ ý cảm ơn tác giả vì đã sáng tác bài hát, giúp anh và người anh chờ năm đó hàn gắn mối quan hệ. Sau đó, tác giả còn được mời đến tham dự đám cưới của cặp đôi.

Đài Phương Trang, tác giả của ‘Hai mùa Noel.’ Nguồn ảnh: Thanh Niên.

‘Bài Thánh ca buồn’ không bắt nguồn từ một hoàn cảnh quá thú vị. Nhưng khi nói đến độ phủ sóng của hai bản nhạc, có người có thể chưa nghe ‘Hai mùa Noel,’ nhưng có lẽ không ai mà không biết câu “Bài Thánh ca đó còn nhớ không em?” Lấy cảm hứng từ chính thời thiếu niên của tác giả trong thời gian sinh sống ở Đà Lạt, nội dung bài hát xoay quanh một mối tình bắt đầu vào mùa lễ hội, nhưng cũng chính vì vậy mà sau khi mối tình kết thúc, cảm giác tiếc nuối gấp bội phần. Chính cảm giác ấy có lẽ là lý do vì sao bài hát chạm đến cảm xúc của nhiều người nghe hơn. Khi một khoảnh khắc quan trọng diễn ra ở một nơi càng đặc biệt, ký ức đó càng được phóng đại và trở nên khó quên hơn. Cứ tưởng tượng một mối tình bắt đầu dưới ánh đèn lung linh trong không khí mùa lễ hội, khi mọi thứ như thiên thời địa lợi nhân hòa — có lẽ nhiều thính giả đã yêu thích ca khúc vì thứ cảm xúc lay động lòng người như vậy.

Nhà sưu tầm nhạc cụ Đức Dậu và hơn 30 năm lưu giữ thanh âm dân tộc

2023-12-28T14:21:43+07:00

"Những nhạc cụ này nó phục vụ sinh hoạt trong cuộc sống đời thường hoặc tâm linh. Ví dụ như nó đánh dấu sự chuyển giao của đời người. Đứa trẻ sinh ra hay người đã khuất thì người ta sẽ dùng những nhạc cụ này để đón chào hoặc tiễn đưa. Việc chơi nhạc còn để cầu trời, cầu đất đem lại mưa thuận gió hòa, làm ăn thuận lợi, con cháu vui vẻ, hạnh phúc." Đây là lời chia sẻ của ông Đức Dậu, một nhà sưu tập nhạc cụ truyền thống lâu năm, về mối liên hệ mật thiết giữa những nhạc cụ cổ xưa với con người Việt Nam.

Dành hơn 30 năm nghiên cứu và sưu tập các loại nhạc cụ của 54 dân tộc Việt Nam, ông Dậu hiện đang lưu giữ khoảng 2.000 hiện vật bao gồm các loại trống, bộ gõ, bộ dây, v.v. Chúng được cất giữ tại nhà riêng của ông tại một con hẻm trên đường Phạm Huy Thông, quận Gò Vấp.

Không quá khó để tìm đến tư gia của ông Dậu. Ngay khi vào hẻm, chúng tôi đã bắt gặp ngôi nhà gỗ với thiết kế có lẽ dị biệt nhất khu phố, trước khuôn viên nhà là một chiếc trống to chiễm chệ. Khi chúng tôi bước vào trong, cánh cửa ra vào vừa được đóng lại, thì tiếng ồn của đường phố cũng đã biến mất. Không gian bên trong được tô điểm bởi những bộ trống cổ xếp chồng lên nhau và hàng trăm cây sáo, bộ gõ trưng bày khắp căn phòng.

Không chỉ đơn thuần là một người đi sưu tầm, ông Dậu còn là một nghệ sĩ biểu diễn nhạc cụ dân tộc. Do đó, cách bài trí không gian nơi đây “không giống như một bảo tàng bình thường,” ông chia sẻ. “Nó được sắp đặt để tôi có thể dễ dàng cầm [nhạc cụ] lên và sử dụng ngay.”

Ông Dậu có một mối liên kết đặc biệt với âm nhạc từ khi còn bé. Thuở ấy, ông sống ở Hà Nội trên Phố Huế và ngay đối diện nhà ông là một rạp hát. Ông được trải nghiệm “những cái âm hưởng, cái cọ xát, cái tiếng nói của những người hoạt động văn hóa nghệ thuật.”

Ông Dậu tin rằng hành trình đi với âm nhạc của mình là một cái duyên trời định. Cả gia đình ông đều theo đạo Phật. Trước đó, bố ông muốn hướng ông theo nghiệp bác sĩ thay vì âm nhạc. Tuy nhiên, trong một chuyến đưa tang ở Ba Vì, Sơn Tây, bố ông đã tâm sự với một sư thầy để xin lời khuyên về tương lai của con trai mình. Vị sư ấy đã nói rằng: “Không, cái mệnh của con ông không đi học bác sĩ được, con ông chỉ làm nghệ sĩ thôi.”

Giai đoạn thập niên 70, ông Dậu đã tham gia vào nhiều đoàn ca múa để có thể vừa trau dồi kỹ năng vừa kiếm kế sinh nhai. Mãi đến năm 1983, ông bắt đầu công tác tại Viện nghiên cứu Âm Nhạc và Múa ở Hà Nội và cũng bắt đầu sưu tầm nhạc cụ dân tộc. “Tôi được học hỏi từ những nhà có trí tuệ về văn hóa âm nhạc Việt Nam. Họ cũng là những người chuyên sưu tầm và nghiên cứu những công cụ này. Nên cái việc sưu tập của tôi nó đến từ công việc, sinh hoạt cộng đồng, và còn từ cái sự say mê âm nhạc nữa.”

Năm 1986, ông cùng gia đình chuyển lên Sài Gòn. Khoảng thời gian làm việc tại viện nghiên cứu đã giúp ông biết đến những lễ hội âm nhạc dân tộc khắp cả nước. Ông tận dụng tận dụng những kiến thức học được để đi trải nghiệm các lễ hội và nếp sống của các cộng đồng dân tộc thiểu số.

Để có thể sở hữu được mỗi loại nhạc cụ dân tộc, ông Dậu cũng phải trải qua nhiều khó khăn. “Đây những dụng cụ cha truyền con nối của họ, nên không phải cứ có tiền là sẽ mua được. Tôi thường sẽ xin phép những người ở đấy dạy cho tôi cách sử dụng một loại nhạc cụ và sự quan trọng của chúng đối với cộng đồng của họ. Rồi nếu họ quý thì họ sẽ để lại cho tôi lưu giữ cái hiện vật ấy.”

Có lần, ông phải mất gần 4 năm tới lui giữa Sài Gòn và miền cao để học cách chơi thuần thục một loại nhạc cụ, cũng như tạo sự tin tưởng với người dân địa phương để xin phép mua lại hiện vật. “Lắm lúc tôi bỏ công sức ra để mang một hiện vật về nhưng người ta cuối cùng lại không đồng ý. Lúc ấy tôi cũng buồn nhưng mà thôi, trời đất đôi khi không thống nhất hết được,” ông nói.

Ông Dậu đồng thời cố gắng tìm mua những loại nhạc cụ không còn được sản xuất hoặc có nguy cơ bị tháo dỡ để lấy nguyên vật liệu nhằm ngăn chặn những hiện vật ấy bị thất truyền theo thời gian. Ông muốn bảo tồn những loại nhạc cụ này, câu chuyện đằng sau chúng, cách chúng được làm ra và vai trò của chúng trong cộng đồng người dân tộc.

Chúng tôi bắt đầu đi tham quan bảo tàng của ông Dậu và được nghe ông giải thích các cơ chế đằng sau những tạo tác được trưng bày. Các loại nhạc cụ truyền thống thường được chế tác từ các nguyên liệu thiên nhiên như gỗ, tre, lá, v.v.

Nổi bật nhất trong căn phòng có lẽ là bộ trống H’gơr có tuổi đời 300 năm từ vùng Tây Nguyên. Đây là loại trống được sử dụng trong các nghi lễ mừng đầy tháng hay lễ mừng thọ của người Ê-đê. Được làm bằng gỗ và bọc bởi da trâu, da voi và dường, bộ trống may mắn khi không bị ảnh hưởng nhiều bởi thời gian. Ông Dậu bật mí rằng điều này là do bộ trống được bảo quản theo phương pháp đặc biệt của người Ê-đê. “Đó là một cái bí quyết của người dân tộc. Họ cho một loại lá cây vò lên nước rồi tưới vào bộ trống, làm cho nó có một cái vị đắng nào đó mà mối không vào. Đến ngày nay đã hơn 300 năm, nhưng nó chỉ cũ đi thôi chứ không hề bị mối mọt.”

Thế rồi ông Dậu ngỏ ý muốn biểu diễn một đoạn cho chúng tôi xem. “Các cháu phải xem qua một vở diễn để phần nào cảm nhận được cái linh khí của âm nhạc Việt Nam,” ông nói. Ông giới thiệu cho chúng tôi về cây đàn Chapi, một loại nhạc cụ dạng ống thường được chơi ở các lễ hội ở khu vực Kon Tum, Gia Lai. Đây là loại đàn 13 dây và dưới chân đàn được gắn nửa quả bầu khô rỗng ruột để tăng độ vang của âm thanh.

Ông bắt đầu biểu diễn bài ‘Đôi Chân Trần,’ một sáng tác của người Tây Nguyên. Chất âm tươi sáng của tiếng đàn cộng với nhịp điệu nhanh của bài hát khiến người nghe như đang được phiêu lưu trên một chuyến hành trình. Rồi ông bắt đầu cất tiếng hát đầy nội lực và tự tin, lời bài hát nói về những vất vả cũng như sự kiên cường của người Tây Nguyên qua một câu chuyện về một người cha nuôi nấng đứa con của mình. Dù đây là một phần trình diễn “acoustic”, nhưng tiếng đàn Chapi và giọng hát của ông Dậu vẫn có âm sắc rất đầy đặn, một trải nghiệm âm nhạc độc đáo.

Ông Dậu chia sẻ thêm rằng trong một phần trình diễn, ngoài nhạc cụ và người nghệ sĩ ra thì không gian nơi một bài hát được biểu diễn cũng quan trọng không kém. “Những bộ nhạc cụ này nó được dùng ở những không gian núi rừng, thiên nhiên. Vậy nên tôi mới làm căn nhà gỗ này để phần nào đó giữ lại được cái âm thanh, chứ gạch với bê tông thì không nói hết được cái hồn của loại âm nhạc này. Nói vậy thôi chứ muốn thấy được rõ hết thì phải lên từng cái địa phương đó để mà nghe,” ông chia sẻ.

Việc sưu tầm nhạc cụ của ông Dậu cũng để duy trì và lan tỏa tình yêu và sự trân trọng đối với âm nhạc dân tộc Việt Nam đến với mọi người. Hiện nay, bộ sưu tập của ông đã được dùng làm tư liệu nghiên cứu và giáo dục như cuốn sách ảnh mang tên Tiếng Vọng Ngàn Năm. Và từ những năm 80, ông đã thành lập Đoàn Nhạc gõ Phù Đổng để có thể biểu diễn với những hiện vật mà bản thân đã sưu tầm được. Qua thời gian, đoàn nhạc đã mang đam mê của mình đến với nhiều trường học, du khách, và các lễ hội âm nhạc trong và ngoài nước.

“Ông trời giao cho tôi sự nghiệp lưu giữ những món đồ giá trị này nên tôi phải trân trọng và có trách nhiệm với điều đó. Tôi muốn dòng nhạc đến với tất cả mọi người, để chúng ta có thể hiểu thế nào là giá trị văn hóa và tâm linh của âm nhạc truyền thống,” ông Dậu chia sẻ. “Những cái dụng cụ này nó được làm nên từ những chất liệu thiên nhiên ban cho, và người dân tộc đã dùng những cái nhã ý của trời đất để tạo ra những loại nhạc cụ phục vụ cho cộng đồng của họ. Nên nó mang bản sắc của Việt Nam, nó mang tính cộng đồng, tính tập thể và mỗi vùng miền nó có những cái tiết tấu, những cái âm hưởng riêng,” ông nói thêm.

“Trước đây đã có người hỏi mua bộ sưu tập của tôi với một khoảng tiền lớn, nhưng tôi cũng từ chối. Vì khi tôi suy nghĩ về cái hành trình đi sưu tập những báu vật này, thì tôi thấy rằng đây là quốc hồn quốc túy của âm nhạc Việt Nam, và điều này không thể mua bằng tiền được.”