Dù được biết đến là đất nước xuất khẩu cà phê lớn thứ hai trên thế giới với “lực lượng” cà phê đường phố hùng hậu,  nhưng Việt Nam lại hiếm khi được công nhận bởi các đánh giá quốc tế về chất lượng cà phê. Tuy nhiên, nghịch lý này đang có xu hướng thay đổi khi ngày càng có nhiều cơ sở chú trọng đến chu trình canh tác, thu hoạch, sơ chế và rang cà phê để cho ra đời những hạt cà phê chất lượng cao.

Phần lớn cà phê trên thế giới được chế biến từ hai loại hạt chính: Arabica và Robusta. Các quán cà phê cao cấp và những người pha tại nhà thường chuộng Arabica hơn vì hương vị nhẹ nhàng và êm dịu. Trái lại, vị đắng gắt của Robusta khá kén chọn người uống. Bên cạnh đó, sự khác biệt lớn giữa hai loại chính là độ cao canh tác: Arabica thường được trồng ở 130 – 1500 mét, trong khi Robusta lại sinh trưởng tốt nhất ở 900 – 1000 mét so với mực nước biển.

Ngành cà phê hiện nay đang có những biến chuyển rõ rệt. Những người nông dân đã bắt đầu vận dụng các mô hình canh tác dựa vào kỹ thuật hiện đại mà không bị phụ thuộc vào thuốc trừ sâu; hạt cà phê được cố gắng hái chín để thu hoạch, sau đó rang ở mức nhạt để hương vị của hạt được lưu giữ tốt nhất. Các barista và người tiêu dùng không chỉ có kiến thức hơn trong việc pha chế cà phê khác nhau, mà còn rèn luyện vị giác tinh tế để nhận biết đặc điểm về hương vị cũng như nét đặc trưng của riêng từng loại hạt. Ngoài việc đem đến những trải nghiệm tốt hơn cho những người yêu thích cà phê, thì việc sản xuất theo cách thức này sẽ giúp cà phê có được giá thành cao hơn trên thị trường quốc tế, mang lại nhiều lợi nhuận hơn cho các vùng canh tác.

Những tín hiệu tích cực này lại đang xảy ra trong một giai đoạn vô cùng khó khăn của ngành công nghiệp cà phê. Hàng ngàn hécta đất trồng cà phê đang đối mặt với nguy cơ bị tàn phá do biến đổi khí hậu. Đồng thời, các loại sâu bệnh cũng đang đe dọa trực tiếp đến các giống cà phê phổ biến hiện tại.

Nếu nguồn cung sụt giảm, giá cà phê sẽ leo thang - dẫn đến thiếu hụt sản lượng trên thị trường. Trước nguy cơ này, những người trồng cà phê Việt Nam đang hợp tác với các chuyên gia và nhà nghiên cứu để đảm bảo sản lượng có thể tiếp tục gia tăng một cách bình ổn. Một trong những giải pháp là nghiên cứu ra các giống cà phê mới có khả năng phát triển ở nhiều độ cao và thời tiết khác nhau.

Một loài cà phê có tiềm năng cao trong xu hướng canh tác bền vững là Liberica. Dù đã được trồng từ thế kỷ 18 nhưng đến nay Liberica chỉ chiếm ít hơn 2% lượng cà phê tiêu thụ toàn cầu. Tuy nhiên, loài cà phê này lại có nhiều ưu thế như độ cao canh tác thấp hơn Arabica và đem đến sản lượng trung bình cao hơn. Hơn thế nữa, Liberica có khả năng chống chọi tốt với các loại sâu bệnh đang đe dọa các giống cà phê phổ biến.

Coffee Expo 2023, Portland, Oregon.

Những người sành cà phê cho rằng: hương vị của Liberica nằm đâu đó giữa Arabica và Robusta với một vị ngọt nhẹ nhàng, ít đắng. Liberica cũng có hàm lượng caffein thấp hơn Arabica nên rất thích hợp với những ai không quen uống nhiều cà phê, đặc biệt là về cuối ngày. Nếu bạn ở Sài Gòn và muốn thử loại cà phê đang dần thịnh hành này, hãy đến với Every Half Coffee Roasters.

Trong lần thu hoạch Liberica gần đây nhất, Every Half đã dùng đến bảy cách sơ chế khác nhau nhằm đẩy hết mọi tiềm năng của loại hạt này. Trong số đó, phương pháp Koji đang được nhiều sự quan tâm từ cả những chuyên gia trong nghề cũng như bạn bè yêu thích cà phê. Gần đây Every Half đã mang những mẫu cà phê đó đến Coffee Expo, hội chợ cà phê lớn nhất Bắc Mỹ, để quảng bá cho cà phê Việt Nam.

Every Half Võ Thị Sáu

Trần Lê Minh Trúc, một người yêu cà phê từ bé, đã thành lập thương hiệu Every Half vào năm 2016 như một kênh online để trao đổi và chia sẻ cà phê đến với bạn bè xung quanh. Cộng đồng cứ thế lớn lên và đến 2021, quán cà phê Every Half đầu tiên mở cửa tại số 232/23 Võ Thị Sáu. Đền giờ, Every Half đã có thêm hai chi nhánh, và sẽ có thêm một địa điểm nữa trong tháng tới.

Every Half Tú Xương.

Không gian đơn giản mà ấm cúng của Every Half là nơi tuyệt vời để khách hàng có thể thưởng thức cà phê với bạn bè hoặc đồng nghiệp. Ngoài ra, Every Half còn có rất nhiều lựa chọn về hạt cà phê với nguồn nhân xanh được chọn lọc kỹ càng từ các nông trại chất lượng trong và ngoài nước. Mô hình bền vững này không chỉ đem đến Sài Gòn những thức uống chất lượng và thú vị; mà còn là tiền đề để ngành cà phê Việt thay đổi và chuyển động. Vì lí do đó, một chuyến ghé thăm Every Half sẽ đem đến cảm giác như đây là một cái nhìn hé mở về tiềm năng của tương lai và văn hóa cà phê tại Việt Nam.