Liệu một tác phẩm nghệ thuật có thể phản chiếu được con người thật của ta, ngay cả khi ta còn không rõ chính mình? Và niềm tin định hướng ta như thế nào trong cuộc đời này?

Nguyễn Đức Tín là một nghệ sĩ đa phương tiện hiện đang sống và làm việc tại Sài Gòn. Thực hành nghệ thuật của anh trải dài từ hội họa, nghệ thuật sắp đặt và sáng tác ý niệm. Trong những năm gần đây, anh được biết đến với việc kết hợp chất liệu vải mùng vào tranh, đồng thời tác phẩm mới nhất còn thử nghiệm với nhiều chất liệu như toan, giấy dó, tấm mica màu và inox. Triển lãm cá nhân gần nhất của anh bao gồm “DUCTIN” tại Lotus Gallery (2025) và “Under the Sun II: Mùng Trời Chiếu Đất” (2024) tại Sun Life Flagship – De La Sól (2024). Anh cũng từng tham gia vào các triển lãm nhóm như “Thanh Kiều Art–Culture Exhibition” (2025) tại Nhà sách Hải An, Hanoi Grapevine Selection (2024), Ồ Ạt – Oh Art (2024–2025), 2T (2022) và chương trình nghệ thuật quốc tế tại Ấn Độ (2023).

Các tác phẩm gần đây nhất của anh không chỉ thể hiện việc thử nghiệm đa chất liệu, mà còn cho thấy niềm tin như nguồn động lực xuyên suốt trong hành trình nghệ thuật của anh — nơi đối thoại giữa đức tin và đời sống thường nhật, được lấy cảm hứng từ nền tảng Công giáo và sự gắn kết với văn hóa truyền thống Việt Nam.

Sau khi tốt nghiệp Trường Đại học Mỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh, Nguyễn Đức Tín đã dành nhiều năm học thêm về văn hoá và tín ngưỡng tại Úc và Philippines. Các tác phẩm của anh thường gắn với thẩm mỹ truyền thống Việt Nam, tín niệm tôn giáo và phản tư xã hội, đan xen giữa ký ức, huyền thoại và hiện thực đương đại. Khi chuẩn bị cho một triển lãm mới, anh thường bắt đầu bằng việc chọn đề tài trung tâm, rồi dành thời gian nghiên cứu và thu thập chất liệu.

Trong triển lãm “Mùng Trời Chiếu Đất” (2024), anh tập trung vào những vật dụng gắn liền với tuổi thơ, đặc biệt là vải mùng và chiếu, qua đó tìm hiểu mối liên hệ của chúng với văn hóa Việt Nam — từ những trò chơi dân gian đến giấc ngủ trưa. Với “DUCTIN” (2025), cảm hứng đến từ chuyến đi Hà Nội sau khi anh nhìn những khu nhà tập thể như những xã hội thu nhỏ — nơi nhiều người cùng chia sẻ không gian chung nhưng mỗi người đều có câu chuyện riêng: người có quyền lực (được thể hiện qua nhân vật vua hoặc quan trong tranh), kẻ nói nhiều, người trầm lặng, con quỷ ở trong nội tâm mỗi người, hoặc kẻ nào đó đang bị trừng phạt.

“Nữ Vương Đức Tin” (sau), 2025. 40 x 100, 40 x 70 cm, 40 x 60 cm (bộ 5 tấm). Mica, vải mùng, màu vẽ kính và acrylic. Trưng bày tại không gian Lotus Gallery.

“Nữ Vương Đức Tin”, được sáng tác vào năm 2025, bao gồm một bộ 5 tấm với hai mặt, gợi hình ảnh những khung kính nhà thờ trong dáng dấp của bình phong treo lơ lửng. Tác phẩm thể hiện hình ảnh Đức Mẹ Maria cùng các nhân vật, truyền thuyết và họa tiết tâm linh trong văn hóa dân gian Việt Nam, như phượng hoàng và cây ngô đồng. Theo lời nghệ sĩ, hoa hồng tượng trưng cho sự dịu dàng mà Mẹ mang đến cho nhân loại, còn cây ngô đồng trong văn hóa Việt biểu tượng cho người hiền, sự sẵn sàng đón nhận bậc thánh nhân. Điều này cũng nói lên tính cách của Mẹ là người hiền lành khiêm nhường, dùng tiếng ”xin vâng” để đón Chúa ngự.

Sự hòa quyện giữa tín ngưỡng Công giáo và văn hóa truyền thống Việt Nam đến một cách tự nhiên trong các tác phẩm của Nguyễn Đức Tín. Trong thời gian tu tập ở nước ngoài, anh nghiên cứu sâu về triết học và thần học, đồng thời tự mình khám phá thêm về văn hóa Việt Nam. Khi làm việc với những tài liệu, hầu hết là Công giáo, kiến thức ăn sâu vào trong tiềm thức của anh. Trước “Mùng Trời Chiếu Đất” (2024), anh chưa vẽ nhiều về văn hóa Việt Nam, và cũng từ dự án này sự hài hòa giữa hai yếu tố bắt đầu xuất hiện. Thông qua việc đọc kinh thánh và các văn bản Công giáo, cùng quá trình tìm hiểu truyền thống, anh dần tìm ra mối liên kết giữa cả hai.

“Nữ Vương Đức Tin” (trước), 2025. 40 x 100, 40 x 70 cm, 40 x 60 cm (bộ 5 tấm). Mica, vải mùng, màu vẽ kính và acrylic. Trưng bày tại không gian Lotus Gallery.

Với nghệ sĩ, mỗi tác phẩm như một con người, và điều này giải thích cho sự phức tạp về chất liệu sử dụng trong tranh của anh. Trong bộ “Tâm” (2025), mỗi chất liệu là một phần của con người: giấy và toan là bộ xương, tấm mica màu cam trong là cơ, vải mùng tượng trưng cho da, và tấm “gương” bằng inox phản chiếu linh hồn. Bộ tranh mang sắc cam chủ đạo thể hiện con người trong nhiều trạng thái cảm xúc khác nhau trong bối cảnh truyện dân gian Việt Nam. Mỗi tranh luôn có một người được thể hiện bằng mảnh “gương” được thêu trên vải mùng, khiến cho người xem thấy được hình ảnh phản chiếu méo mó của chính mình. Theo cách đó, họ không chỉ quan sát tác phẩm, mà họ còn thấy được sự phức tạp không thể tách rời khỏi con người mình.

Tâm 5, 2025. 80 x 60 cm. Giấy dó, mica, vải mùng, inox, màu sáp, dầu, chì màu.

Tâm 2, 2025. 80 x 60 cm. Giấy dó, mica, vải mùng, inox, màu sáp, dầu, chì màu.

Tâm 11, 2025. 80 x 60 cm. Giấy dó, mica, vải mùng, inox, màu sáp, dầu, chì màu.

Tâm 12, 2025. 80 x 60 cm. Giấy dó, mica, vải mùng, inox, màu sáp, dầu, chì màu.

Vải mùng thường được biết đến như một vật dụng trong gia đình, và có lẽ là chất liệu cuối cùng khi ai đó nghĩ đến làm tranh, bởi nó dễ rách và giãn hơn toan hay vải lụa bình thường. Để làm việc với chất liệu này, Nguyễn Đức Tín đã phải thử nghiệm và trải qua khá nhiều sự thất bại để thành thạo cách vẽ trên chất liệu mỏng manh này. Hướng đi nghệ thuật mới này bắt đầu từ năm 2022 khi anh gặp khó khăn về tài chính và mẹ anh đã đưa một bịch vải, bao gồm vải mùng. Anh mọi thứ có sẵn, và thường lót thêm chất liệu khác bên dưới khi vẽ. Qua thời gian, anh học cách thích nghi và sáng tạo với những gì có sẵn, thậm chí sử dụng cả những tấm mica màu hoặc túi nilon nếu cần thiết.

Chi tiết của “Tâm” (2025).

Về việc lựa chọn inox thay vì gương thật trong các tác phẩm, Nguyễn Đức Tín chia sẻ rằng gương dễ bị oxy hóa, nên anh đã chọn inox làm chất liệu phù hợp với chủ đề và thông điệp trong tác phẩm. Không như tấm gương hoàn hảo, “gương” inox không phản chiếu rõ ràng mà chỉ tạo ra hình ảnh méo mó và mờ ảo, tượng trưng cho việc con người không thể hiểu được bản thân mình một cách trọn vẹn. Khoảnh khắc khi ta nhìn vào gương chính là lúc ta nhận thức rõ nhất về chính mình, nhưng tâm hồn thì không phải lúc nào cũng có thể nhìn thấu được, thậm chí chính bản thân ta cũng không thể.

Chi tiết của “Thanh tịnh 1,” 2025. 60 x 40 cm (bộ 2 tấm). Mica, giấy dó, màu vẽ kính, acrylic. Trưng bày tại không gian Lotus Gallery.

“Khi mình có niềm tin vào bản thân, đó cũng là một sự tịnh tiến,” Tín chia sẻ. Khi người xem tiếp cận tác phẩm của anh, niềm tin thường hiện rõ như đề tài trọng tâm — một yếu tố cốt lõi đến một cách rất tự nhiên từ thời gian đầu của quá trình sáng tạo của anh và thời gian trưởng thành. Tuy nhiên, khái niệm niềm tin trong thực hành nghệ thuật của anh không giới hạn trong phạm vi tôn giáo, mà mở rộng đến mọi yếu tố mang lại cho con người sức mạnh, mục đích và ý nghĩa tồn tại trong hiện tại.

Có những lúc anh cảm thấy lo lắng về tương lai, và việc giữ một công việc chính với thu nhập ổn định cũng đồng nghĩa với việc thời gian dành cho việc sáng tác sẽ bị hạn chế, nhưng nhờ kỷ luật với bản thân đã thúc đẩy anh duy trì sự sáng tạo trong những lúc khó khăn. Thay vì bị chùn bước bởi sự nghi ngờ bản thân, anh thường tự đặt ra deadline để vẽ đều đặn và đúng tiến độ. Kỷ luật này đến từ niềm tin của nghệ sĩ, và điều này tiếp cho anh ý chí và sức mạnh để tiếp tục theo đuổi con đường nghệ thuật.

Nguồn cảm hứng từ studio của Nguyễn Đức Tín.
(Trái) Đèn mica chồng lớp gợi lên cách làm của bộ tranh “Tâm.”
(Phải) Những cảm hứng từ bóng và phản chiếu.

Trong tương lai gần, Nguyễn Đức Tín dự định sẽ khám phá những khía cạnh mới của đời sống văn hóa Việt Nam, điển hình như xe máy. Đồng thời, anh cũng mong muốn thử nghiệm với chất liệu khác như sơn mài, cũng như nghiên cứu thêm về nghệ thuật tranh kính nhà thờ.

Ảnh cung cấp bởi Nguyễn Đức Tín.