Loạt ảnh của phó nháy Françoise Demulder, chụp tại Việt Nam trong thập niên 1980–1990, đã ghi lại những khoảnh khắc đời thường gắn với hệ thống đường sắt khi đất nước bước vào thời kỳ Đổi mới.
Những năm tháng hậu kháng chiến, cơ sở hạ tầng của cả nước vẫn còn muôn vàn thiếu thốn. Mạng lưới hàng không dân dụng khó tiếp cận vì giá thành cao, trong khi xe khách đường dài chưa phổ biến do hệ thống đường bộ vẫn đang được tái thiết. Trong bối cảnh đó, tuyến tàu hỏa Bắc–Nam, với xấp xỉ 1.700 km đường ray do Pháp xây dựng từ đầu thế kỷ 20, đã trở thành trục giao thông huyết mạch của đất nước, đảm nhận việc vận chuyển hàng hóa, thư từ, lương thực và nhu cầu di chuyển liên tỉnh của người dân.
Qua loạt ảnh, ta có thể thấy tuyến đường sắt thường chạy xuyên các khu dân cư, chưa được tách biệt bằng hàng rào hay hành lang an toàn như ngày nay, nên người đi bộ, xe đạp và xe thồ vẫn đi lại trực tiếp trên đó. Tại các điểm giao cắt, gác chắn vận hành thủ công bằng dây thừng, thanh gỗ và bảng hiệu thô sơ. Ga tàu được trang bị đơn giản, không có bảng điện tử, loa thông báo hay chỗ để nghỉ chân như ngày nay. Hành khách thường phải ngồi la liệt, vận chuyển hành lí bằng thùng các tông, túi vải; hầu như không thấy bóng dáng chiếc vali nào.
Các tàu có cửa sổ mở rộng, hành khách có thể ngồi bên trong thò đầu ra ngoài hóng gió hoặc trò chuyện với người bên ngoài khi tàu cập ga, một hình ảnh dần biến mất khi toa tàu hiện đại bắt đầu được gắn điều hòa và lắp kính.
Françoise Demulder là một phóng viên ảnh người Pháp từng tác nghiệp tại Việt Nam trong giai đoạn kháng chiến. Bà là tác giả bức ảnh xe tăng tiến vào Dinh Độc Lập năm 1975. Hơn một thập kỷ sau, bà đã trở lại Việt Nam để ghi lại nhiều loạt ảnh tư liệu quý về đời sống trong nước vào thời kỳ phục hồi.
Hai bé gái bên ô cửa sổ của một toa tàu đang dừng ở ga Hà Nội.
Đầu máy cũ kỹ chạy qua địa phận Hải Phòng.
Người đàn ông đạp xe trên con đường đất, nhìn từ cửa sổ toa.
Người dân gánh hàng vào đường ray để bán cho hành khách.
Người dân chờ đoàn tàu đi qua tại một điểm chắn tàu ở Hải Phòng.
Chiếc đầu máy mang số hiệu D9E-232, nằm dưới sự quản lý của Xí nghiệp Đầu máy Sài Gòn.
Nhân viên lái tàu ngắm cảnh qua cửa số.
Người phụ nữ đi trên đường tàu ở khu vực ga Đồng Mỏ, Lạng Sơn.
Hành khách vươn người ra cửa sổ trong lúc đánh răng.
Hành khách ngồi kiểm tra hàng hóa điện tử tại ga Đồng Đăng, Lạng Sơn.
Trẻ em bán hàng rong tại một nhà ga.
Đầu máy D9E-223 thuộc Xí nghiệp Đầu máy Sài Gòn.
Đầu máy D411-458 thuộc Xí nghiệp Đầu máy Hà Nội.
Đoàn tàu chạy qua một cây cầu ở Lạng Sơn, gần biên giới Việt–Trung.
[Ảnh: Françoise Demulder/RedsVN]
