Trong tarot, 78 lá bài tượng trưng cho những tình huống và cung bậc cảm xúc trong hành trình sống của một đời người, còn 3.254 câu thơ lục bát khơi mở bao chiêm nghiệm về triết lý nhân sinh. Tarot Kiều bắt một nhịp cầu nối giữa Đông và Tây để người đọc bài cùng nhìn tarot và Truyện Kiều qua lăng kính khác.
Bộ bài tarot với các biểu tượng và con số mang màu sắc huyền bí của phương Tây từ lâu đã không còn xa lạ với giới trẻ Việt. Không giới hạn ở lĩnh vực gỡ rối tình cảm, nhiều người còn tìm đến tarot như một kim chỉ nam để khám phá bản thân và giải quyết nhiều vấn đề khác trong cuộc sống.
Ngoài ý nghĩa huyền học, tarot còn có giá trị sưu tầm nhờ yếu tố kể chuyện và hình ảnh minh họa sáng tạo, đẹp mắt. Cho đến nay, hàng ngàn bộ bài tarot đã được ra đời và lưu hành trên thế giới, lấy cảm hứng từ vô số các đề tài đa dạng trong văn hóa như phim ảnh, âm nhạc, truyện cổ tích, các câu chuyện thần thoại hay sự kiện lịch sử có thật, v.v.
Nhận thấy thế mạnh của tarot trong việc khái quát hóa những triết lý trong cuộc sống, một nhóm bạn trẻ đã nảy ra ý tưởng vận dụng hệ thống biểu tượng của bộ bài phương Tây để liên hệ với Truyện Kiều, qua đó mang danh tác của dân tộc đến gần hơn với thế hệ trẻ. Dự án Tarot Kiều được ấp ủ từ năm 2019, và đến năm 2020 đã ra mắt vào dịp kỷ niệm 200 năm ngày mất của đại thi hào Nguyễn Du.
Trò chuyện với Saigoneer, Võ Nam Du, tác giả của Tarot Kiều và đồng sáng lập của một diễn đàn trao đổi kiến thức văn hóa-lịch sử Việt Nam, chia sẻ rằng ý tưởng về dự án ra đời sau một lần tình cờ đọc được bài viết “Triết lý tarot và Truyện Kiều” của nhà nghiên cứu văn học-dịch giả Nhật Chiêu. Quá hứng thú với đề tài, Nam Du đã tìm đến thầy để “tầm sư học đạo” với hy vọng có thể phát triển thêm trên nghiên cứu ban đầu và biến ý tưởng thành sản phẩm hữu hình.
“Mặc cho khoảng cách lớn về cả tuổi tác lẫn chuyên môn, thầy vẫn miệt mài cắt nghĩa và khơi gợi để mình hiểu hơn về Truyện Kiều. Mình cũng phải vượt qua nỗi mặc cảm của một đứa học trò sở học còn ít để trao đổi cởi mở với thầy,” Nam Du kể. Từ 22 lá đại cẩm nang đã được nhà nghiên cứu Nhật Chiêu liên kết vào năm 2016, Nam Du cùng nhóm bạn đã phát triển và mở rộng thêm để hoàn thiện bộ bài tarot với 78 lá, tương ứng với 78 phân cảnh khác nhau trong Truyện Kiều.
Yêu thích khám phá về văn hóa lịch sử từ nhỏ, Nam Du mong muốn kể lại những câu chuyện xưa của dân tộc dưới một góc nhìn mới: “Tarot Kiều không chỉ dành cho người xem tarot, mà còn phù hợp với những ai thích nghiền ngẫm Truyện Kiều dưới góc độ huyền học, hoặc đơn giản là muốn tìm hiểu tại sao truyện thơ nổi tiếng của Nguyễn Du lại có sức sống mãnh liệt đến vậy.”
“Người Việt mình có chữ 'tình cảnh' rất hay. Tarot là một bộ 78 hoàn cảnh và con người khác nhau. Truyện Kiều là một tác phẩm ẩn chứa đầy đủ mọi cung bậc tình cảm trong đời người, từ hỉ, nộ, ái, ố, ai, lạc, dục, đến ngộ. Một bên là cảnh, một bên là tình, gặp hoàn cảnh thế nào thì con người phát sinh tình cảm tương ứng. Đây chính là đầu mối quan trọng nhất để bọn mình lần ra mối liên hệ giữa Kiều và tarot.”
Đồng hành cùng Nam Du trong quá trình thực hiện là Tú Ngô, người đã minh họa cho từng lá bài của Tarot Kiều. “Mình tình cờ biết đến Tú trong một buổi triển lãm những họa phẩm sử dụng chất liệu Việt Nam. Nhìn vào nét vẽ của Tú, mình cảm thấy hợp ngay. Sau này, Tú có chia sẻ là thời đi học đã tham khảo và học hỏi từ các bức tranh khắc gỗ dân gian và tranh sơn dầu của họa sĩ Mai Trung Thứ.”
Quá trình chuyển đổi biểu tượng và mô-típ từ tarot của phương Tây cho phù hợp với văn hóa Việt Nam là thử thách thách lớn nhất với Tú Ngô và Nam Du, đặc biệt là khi hiện tại vẫn chưa có công trình nghiên cứu cụ thể về vấn đề này. “Chúng mình phải vừa làm vừa hỏi ý kiến những người có chuyên môn, rồi sửa đi sửa lại từng lá cho đến khi nhận được đa số ý kiến đánh giá hài lòng. Trong tương lai, khi có nhiều dữ kiện dựa trên cơ sở học thuật hơn, chúng mình sẽ tiến hành chỉnh sửa để Tarot Kiều càng thêm hoàn thiện.”
Trung thành với mong muốn tái hình dung lại những câu chuyện đã đi cùng năm tháng của đất nước, Nam Du cho biết kế hoạch sắp tới của nhóm là thực hiện một dự án tương tự, lấy cảm hứng từ vũ trụ thi ca của Nguyễn Đình Chiểu. Còn hiện tại, nhóm bạn trẻ hy vọng có thể mang sản phẩm tâm huyết đầu lòng là Tarot Kiều quảng bá với bạn bè quốc tế trong thời gian không xa.
