Trái với suy nghĩ của nhiều người, Dungeons and Dragons không chỉ là một thú vui dành cho các mọt sách chính hiệu. Với riêng tôi, đây còn là một "phương pháp trị liệu tinh thần," nơi tôi và nhóm bạn thân tìm thấy những khoảnh khắc hồn nhiên và vui tươi nhất qua những giờ "đấu trí."

Quay lại giai đoạn giãn cách vào tháng 8, khi Chỉ thị 16 được siết chặt, còn tôi thì vừa chân ướt chân ráo tốt nghiệp Đại học, cuộc sống của tôi lúc đó là một chuỗi ngày lo lắng, sợ hãi và cực kỳ buồn chán. Mọi người chung quanh đều cố gắng chịu đựng giai đoạn này theo những cách khác nhau: tìm một sở thích mới, thử một môn thủ công mới, hoặc xắn tay vào bếp nấu công thức mới.

Còn tôi, khi cố gắng xoa dịu nỗi lo âu của bản thân, đã tìm thấy niềm vui bất chợt từ thế giới giả tưởng của Dungeons and Dragons (DnD).

Ảnh: Wizard of the Coast/Kotaku.

Vào những ngày thành phố giãn cách, tôi và nhóm bạn gọi video cho nhau như một thói quen. Chúng tôi luyên thuyên về tất cả mọi thứ trên đời, vừa chơi game vừa bật cho nhau xem. Thế rồi một ngày nọ, tôi nghe ngóng được rằng một vài người bạn của tôi đang chuẩn bị cho buổi chơi Dungeons and Dragons lần thứ 3 — trò chơi mà tôi cứ tưởng là không hề tồn tại ở Việt Nam. Tất nhiên, tôi lập tức "xí" một chỗ ở buổi hẹn DnD tiếp theo, không hề biết trước được rằng trò chơi này có "ma lực" khủng khiếp như thế nào.

Dungeons & Dragons, trải nghiệm board game tương tác cho người thích kể chuyện

Ở những quốc gia phương Tây, Dungeons and Dragons có thể xem là một board game thuộc hàng kinh điển, được nhiều người từ già đến trẻ yêu thích. Nhưng ở Việt Nam, trò chơi này vẫn còn là một khái niệm lạ mắt, lạ tai, nếu không muốn nói là gần như chưa ai nghe đến.

Ảnh: Empire Capital Shop.

Nói một chút về lịch sử: Dungeons and Dragons được phát hành lần đầu tại Mỹ vào năm 1974 bởi công ty Tactical Studies Rules, sau đó được công ty Wizard of the Coast mua lại vào năm 1997 và được tái bản nhiều lần cho đến nay. Phiên bản đang lưu hành hiện nay là phiên bản thứ 5.

DnD được phân loại là TRPG, hay Table-top Role-playing Game, chỉ loại board game nhập vai nơi người chơi điều khiển hành động của nhân vật thông qua lời nói. DnD không phải là TRPG đầu tiên, nhưng là một trong những TRPG nổi tiếng nhất, bởi trò chơi này là "ông tổ" của nhiều cốt truyện và luật chơi thường xuất hiện trong các game điện tử, TRPG và thế giới giả tưởng nói chung. Khi nhắc đến dòng game nhập vai, DnD sẽ là cái tên đầu tiên được mọi người nghĩ tới.

Với bộ phận fan đông đảo, DnD không chỉ là một trò chơi, mà còn là một trải nghiệm tương tác hoàn hảo. Theo luật chơi của DnD, một ván thường sẽ có từ bốn đến sáu người, mỗi người tự điều khiển nhân vật của mình vượt qua thế giới viễn tưởng dưới sự trợ giúp của Dungeon Master hay quản trò. Quản trò có nhiệm vụ xây dựng các tình tiết trong trò chơi, đồng thời tường thuật hành trình của các nhân vật, dẫn dắt họ tới đích đến (hoặc đường cùng — tuỳ tâm trạng của quản trò!).

Một buổi chơi DnD cần tới rất nhiều loại xúc xắc và tờ thông tin nhân vật. Ảnh: Lê Thái Hoàng Nguyên.

Trước khi bắt đầu, tất cả người chơi cần điền vào tờ thông tin nhân vật (character sheet) để chọn xem mình sẽ đóng vai nhân vật nào. Mỗi nhân vật đều có điểm mạnh và điểm yếu riêng, người chơi có thể tuỳ chỉnh nhân vật theo ý muốn, nhưng hai đặc tính quan trọng nhất cần phải chọn là chủng tộc (race) và chức nghiệp (class). Tính đến thời điểm của bài viết, đã có 47 loại chủng tộc và 13 loại chức nghiệp để người chơi lựa chọn, mỗi loại có những đặc điểm riêng, có thể được điều chỉnh ngay cả khi game đã bắt đầu.

DnD yêu cầu người chơi phải thực sự lắng nghe để có thể đối đáp. Quản trò sẻ dẫn dắt câu chuyện, miêu tả từng tình tiết cho người chơi, và vào vai các nhân vật phụ trong game, chẳng hạn như một dân làng cần "nhờ vả" người chơi, hoặc một nhân vật phản diện mà người chơi cần đánh bại để giành chiến thắng. Người chơi sẽ phản hồi bằng cách diễn tả hành động của mình để vượt qua chướng ngại vật.

Để thực hiện một số nước đi, đặc biệt là những nước đi phụ thuộc vào kỹ năng và kiến thức của nhân vật, người chơi hoặc quản trò sẽ phải tung xúc xắc.  Trong DnD, có sáu loại xúc xắc được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau. Một bộ xúc xắc thông thường sẽ bao gồm các viên D4, D6, D8, D12, D20 và một cặp D10 (xúc xắc bốn mặt, xúc xắc sáu mặt, v.v.).

Ảnh: Lê Thái Hoàng Nguyên.

Không bị gò bó bởi các quy luật cứng nhắc, Dungeons and Dragons là thiên đường của sự sáng tạo. Người chơi có thể tung ra bất cứ nước đi nào, bởi quản trò sẽ "tiếp chiêu" và xây dựng mạch truyệt tương ứng với lựa chọn đó. Quản trò và người chơi cứ thế luân phiên xây dựng thế giới giả tưởng của riêng mình, cốt truyện có thể kéo dài đến hàng chục, thậm chí hàng trăm buổi chơi. Đây là điều khiến DnD cũng như những tựa TRPG khác biệt hẳn những board game nhanh-gọn-lẹ được thiết kế sẵn khác.

Chơi Dungeons and Dragons ở đâu?

Lối trang trí của The Guild lấy cảm hứng từ board game. Ảnh: Lê Thái Hoàng Nguyên.

Ở Sài Gòn, The Guild là một trong ít những quán cafe board game thường xuyên tổ chức các buổi chơi DnD để mang lại trải nghiệm cho cả người chơi kỳ cựu lẫn người mới nhập môn.

Bản thân Nami, một trong những nhà sáng lập của The Guild, cũng là một người chơi Dungeons and Dragons lão làng. Đam mê của cô là giới thiệu DnD và những trò chơi tương tự cho người chơi ở mọi lứa tuổi. The Guild cũng có một nhóm các quản trò dày dặn kinh nghiệm, thường xuyên tổ chức các buổi chơi game kéo dài một trận hoặc nhiều trận vào các ngày trong tuần.

Một số vật dụng trang trí tại The Guild. Ảnh: Lê Thái Hoàng Nguyên.

Vì thể loại game này vẫn còn tương đối mới tại Việt Nam, các quản trò tại The Guild cần nỗ lực nhiều để giải thích lối chơi DnD cho những người mới tham gia. Thông thường, quán sẽ tổ chức những buổi học "vỡ lòng" cho các thành viên mới để mọi người có thể làm quen với nhau cũng như tìm hiểu cách chơi.

Đến buổi chơi game, người chơi sẽ được hướng dẫn thêm những chiến thuật mới, và có thể hỏi quản trò thêm bất cứ thắc mắc gì trong quá trình chơi, nên họ không cần phải "học thuộc lòng" tất cả các quy luật trước khi "ra trận."

Một buổi chơi DnD. Ảnh: The Guild.

Bên cạnh DnD, khách đến The Guild cũng có thể thử sức với nhiều board game khác nhau, từ các loại bài đơn giản như Uno, Mèo Nổ, đến những game chiến thuật đòi hỏi người chơi phải "cân não." Một điều thú vị là, tuy cùng "thi đấu" trên mặt bàn, nhưng người chơi DnD và người chơi board game thường lại là hai đối tượng hoàn toàn khác nhau.

Ở Việt Nam, người chơi board game thường là trẻ em hoặc thanh thiếu niên, nhưng nhóm người chơi DnD laị có phần đa dạng hơn. Lý Hồ Tuấn Anh, đại diện của Empire Capital Shop (ECS), một trong số ít nhà phân phối DnD chính thức ở Việt Nam, cho biết: “Khách hàng của ECS đến từ mọi độ tuổi và nghề nghiệp. Có người là giáo viên tiếng Anh tại trung tâm, có người vẫn còn đang là học sinh cấp 2, v.v. Có cả những bậc cha mẹ trẻ mua bộ DnD về để vừa chơi vừa dạy cho con."

Thích nghi với đại dịch

Những năm qua, người chơi đã có thể dễ dàng tiếp cận DnD hơn qua các nền tảng trực tuyến như Owlbear Rodeo hoặc Roll20, nơi người chơi và quản trò có thể nói chuyện qua ứng dụng chat Discord. Nhiều công cụ online cũng giúp quá trình chơi trở nên mượt mà hơn như phần mềm xúc xắc, phần mềm chuyển đổi đơn vị, v.v. Ngay cả tờ thông tin nhân vật cũng được nâng cấp từ giấy sang... bảng spreadsheet, có các hàm cơ bản để giúp người chơi quản lý các thông số của nhân vật như sức mạnh, trí thông minh, v.v. thuận tiện hơn.

Tất nhiên, không phải mọi yếu tố trong game đều cần được số hoá, vì một số người chơi vẫn thích tự mình lăn xúc xắc bằng nhựa để có trải nghiệm chân thực nhất.

Một buổi chơi DnD trên nền tảng Owlbear Rodeo. Ảnh: Phạm Trung Hiếu.

Điều tạo nên sự thú vị của mỗi buổi chơi DnD chính là tính cách của người chơi. Có người sẽ nhập vai anh yêu tinh (elf) đi theo chủ nghĩa hòa bình, có người lại cực kỳ háo thắng, mọi quyết định họ đưa ra đều là một lời tuyên chiến với kẻ thù. Có thể nhân vật ấy sẽ “vô tình” phạm tội giết người cấp độ 3 trong một cuộc ẩu đả ở quán bar vì "lỡ" ném ghế quá mạnh vào một kẻ say xỉn nào đó, thế nên cả nhóm phải đối mặt với lựa chọn là giải cứu anh ta, hoặc nghe lời anh yêu tinh là để anh ta đi tù để tránh bị "nghiệp quật." 

Thế giới DnD là vậy, mọi chuyện đều có thể xảy ra, mọi quyết định người chơi đưa ra đều góp phần "nêm nếm" gia vị cho câu chuyện thêm phần thú vị. “Mình từng thấy các bạn quản trò dùng văn hoá và lịch sử Việt Nam để sáng tạo nên thế giới và nhân vật giả tưởng của mình. Nhiều người chơi còn thích đặt tên tiếng Việt cho nhân vật, rồi mang cả ‘trà đá, mì tôm' vào câu chuyện,” Tuấn Anh, đại diện của ECS chia sẻ.

Ảnh đại diện người chơi DnD. Nguồn ảnh: polygon-draws/Tumblr.

Suốt giai đoạn giãn cách kéo dài, các buổi chơi DnD online hàng tuần là một niềm an ủi lớn đối với tôi. Sau mỗi buổi, chúng tôi lại trò chuyện và hồi tưởng qua group chat về những tình tiết hay ho đã xảy ra. Những người chơi tại The Guild cũng có trải nghiệm tương tự: “Đôi khi mọi người đã chơi xong 1–2 tiếng nhưng vẫn ngồi đó nói chuyện sôi nổi về các sự kiện trong game,” Nami chia sẻ. Có thể nói, khả năng gắn kết người chơi của DnD đã góp phần chữa lành tinh thần của tôi trong giai đoạn khó khăn vừa qua.

“DnD còn mang lại sự tự do cho người chơi. Bạn có thể vượt qua bất rào cản nào, nói chuyện với bất cứ NPC [nhân vật không phải người chơi] nào, "thó" bất cứ thứ gì mà bạn thích. Mọi điều trong trí tưởng tượng của bạn đều có thể xảy ra trong thế giới DnD," Nami nói.

Cộng đồng DnD ở Việt Nam

Tuy board game là một loại hình giải trí được ưa chuộng tại Việt Nam, cộng đồng và bộ môn DnD trong nước vẫn còn khá non trẻ, chỉ mới có vài bước tiến lớn trong những năm gần đây, chẳng hạn như sự thành lập của nhà phân phối chính thức Empire Capital Shop vào năm 2019.

Một trong những lý do DnD vẫn chưa thể thịnh hành bằng các board game như Ma Sói, Uno hay Cờ Tỷ Phú là những rào cản cho người mới tham gia.

Chơi board game là một cách hay để tìm những người bạn mới. Ảnh: The Guild.

Rào cản lớn nhất đối với người chơi mới là phải đầu tư rất nhiều, không phải về tiền bạc mà về công sức. “Khi mới bắt đầu, người chơi phải tìm hiểu cốt truyện trong game (lore), cách tạo nhân vật, cách quản lý các thông số của nhân vật như sức mạnh, độ nhanh nhẹn, trí thông minh, v.v. Đây là một thử thách lớn vì họ phải mất rất nhiều thời gian để nhớ hết các chi tiết này. Đó là chưa kể đến lượng quy luật và tiếng Anh được dùng trong game," Nami cho biết.

Quyển Starter Set’s Rulebook - bộ luật cho người mới bắt đầu, hoặc người muốn chơi game nhanh — đã dài 32 trang.  Trong khi đó, Player's Handbook - bộ luật hoàn chỉnh và "kinh thánh" của DnD —  còn "khủng khiếp" hơn với 320 trang. Đó là chưa tính đến các tài liệu bổ sung khác mà Wizard of The Coast đã xuất bản trong suốt nhiều năm qua. Và cho đến nay, vẫn chưa có một động thái nào từ nhà phát hành để mang phiên bản DnD tiếng Việt đến người chơi ở Việt Nam. 

Ảnh: Empire Capital Shop.

Một rào cản khác với những người chơi mới là việc tìm người để chơi chung, vì cộng đồng vốn đã rất nhỏ. Nami nói: “Thường người chơi DnD đều là bạn của nhau, họ biết sẵn cả quản trò. Đa phần mọi người biết đến nhau là do lời truyền miệng, chứ hiếm có nhóm nào chủ động đi mời."

Tuy nhiên, cộng đồng cũng đang nỗ lực để phá bỏ những rào cản này, chẳng hạn như Trịnh Anh Vũ, một quản trò tại Hà Nội. Anh đang thực hiện podcast đầu tiên của Việt Nam về DnD mang tên “The Runaways.”  Với podcast này, anh hy vọng có thể xây dựng nền tảng thông tin kết nối người chơi với nhau, cũng như thu hút người nghe tìm hiểu thêm về DnD qua những câu chuyện cuốn hút.

Ảnh: Empire Capital Shop.

“Cộng đồng DnD Việt Nam ngày càng lớn, nhưng không phải ai cũng có nhóm để chơi, và không phải ai cũng biết cách chơi,” Vũ nói với tôi. Sự tự do và bay bổng của thế giới giả tưởng đã đưa anh đến với DnD, và anh muốn mang trải nghiệm đó đến với nhiều người hơn.

“DnD là một trò chơi được xây dựng bằng trí tưởng tượng và sự sáng tạo của mỗi người, mọi mong ước đều được 'thoả lòng' ở đây. DnD là nơi để người chơi thoát khỏi sự tiêu cực của thực tại và đắm mình trong thế giới của riêng mình và bạn bè."

Ảnh: The Guild.

Không ai biết liệu DnD có trở nên phổ biến hơn ở Việt Nam hay không, nhưng cộng đồng người chơi đã khá hài lòng với quy mô "cây nhà lá vườn" của DnD trong nước hiện nay. Cô chủ của The Guild, Nami, hiện đang lên kế hoạch xây dựng một mô hình mới “Adventure League” — một giải đấu nơi người chơi mới và cũ có thể làm quen với nhau qua các nhiệm vụ ngắn mà không cần tạo ra một nhân vật mới, từ đó loại bỏ bớt rào cản ban đầu cho người nhập môn.

“Mình hy vọng rằng mô hình này sẽ thành công, và DnD sẽ trở thành một cái tên quen thuộc trong thế giới board game,” Nami hào hứng nói.