Trái cây sấy từng là món quà vặt được bố mẹ tôi dùng để dỗ ngọt cậu con trai.

Như bao đứa trẻ ngày ấy, tôi mê mẩn các loại đồ ăn vặt, đặc biệt là những loại snack khoai tây giòn tan. Bố mẹ tôi không thích cho con mình ăn các món “công nghiệp” với lượng muối cao ngất ngưởng, nhưng không thể cấm cản hoàn toàn vì tôi toàn lén mua những giờ đến trường. Thay vào đó, họ nghĩ ra một cách để khuyến khích tôi từ bỏ những món ăn vặt không bổ béo gì: họ mua cho tôi trái cây sấy.

Món vặt được phụ huynh tôi tin dùng.

Việc bảo quản trái cây bằng phương thức sấy vốn là thực hành quen thuộc của nhiều nền văn hóa. Nho khô, món vặt phổ biến trên toàn thế giới, thường xuất hiện trên mâm mứt của các gia đình Việt vào mùa Tết.

Trái cây sấy thường được chế biến bằng hai cách — sấy khô hoặc sấy lạnh. Cả hai cách đều giữ được vị ngọt nguyên bản, nhưng cho ra đời những sản phẩm rất khác nhau. Trái cây sấy khô cắn vào sẽ thấy giòn giòn, còn trái cây đông lại mềm, dẻo quẹo. Nếu so sánh với các loại đồ ăn vặt khác, có thể ví trái cây sấy như một loại snack khoai tây với vị ngọt của kẹo, còn trái cây sấy lạnh thì hóa chăng một phiên bản tự nhiên hơn của kẹo dẻo.

Bức tranh màu sắc tạo nên bởi các loại trái cây sấy ở chợ Bình Tây. Ảnh: Alberto Prieto.

Dù sấy hay tươi, tôi vẫn thích nhất là mít, xoài và chuối. Sắc vàng của chúng gợi tôi nhớ đến những lát khoai tây vàng rụm. Trái cây sấy không khỏa lấp hoàn toàn được cơn nghiện snack của tôi, vì thiếu cái sự mằn mặn, dầu mỡ đặc trưng của các món vặt thiếu lành mạnh, nhưng vẫn sở hữu sức hấp dẫn riêng.

Trái cây sấy phát huy giá trị của mình nhất vào những chuyến đi đường dài. Ngồi trên xe và ngắm cảnh vật trôi qua suốt nhiều giờ, hiển nhiên hành khách nào cũng sẽ cảm thấy đói bụng cồn cào. Và trong những chuyến đi như vậy, không phải lúc nào cũng có thể dừng lại, tấp vào đâu đó để ăn uống tùy ý. Trước nguy cơ “tào tháo rượt” luôn trực chờ, trái cây sấy trở thành một lựa chọn dinh dưỡng an toàn trong những tình huống như vậy.

Nhìn thôi đã thấy chảy nước miếng.

Mỗi khi chuẩn bị đi đâu chơi xa, gia đình tôi thường cho nhiều loại trái cây sấy vào một hoặc hai bịch lớn để cả nhà ăn cùng. Và dừng chân ở bất cứ đâu, chúng tôi cũng dành chút thời gian “quẹo lựa” các loại trái sấy nhìn hay hay. Càng về gần đến nơi, vựa trái cây sấy của nhà tôi càng đa dạng và màu sắc, cứu giúp chúng tôi khỏi nỗi chán chường từ việc bất di bất dịch nhiều tiếng liền.

Khi kỳ nghỉ đi đến hồi kết, cả nhà tôi thường lùng sục khắp nơi để mang về những món quà lưu niệm độc lạ, vừa để giữ mảnh kỷ niệm về một chuyến đi đáng nhớ, vừa để sẻ chia những cái hay, cái đẹp của miền đất với họ hàng, người quen ở nhà. Lựa chọn số một của chúng tôi là các loại trái cây tươi đặc trưng trong vùng, nhưng quá trình vận chuyển quả là một thách thức lớn. Ai từng mua dâu tươi Đà Lạt ắt hẳn cũng đã trải qua cảm giác tan nát cõi lòng khi thấy hộp dâu bị dập tơi tả lúc về đến Sài Gòn.

Các loại trái cây sấy và thịt sấy là món ăn phù hợp để nhâm nhi khi đi chơi xa.

Trái cây sấy khô có thể bảo quản lâu, nên là món quà hoàn hảo để mang về từ những chuyến đi xa. Gia đình tôi thường nhận được trái cây sấy từ người thân sau các kỳ nghỉ lễ lớn của đất nước. Quay lại trường sau Tết Nguyên đán, tôi và lũ bạn thủ sẵn trái cây sấy trong học bàn để ăn vụn trong giờ học, như níu kéo chút dư vị của những ngày tháng thảnh thơi chẳng phải lo bài vở.

Hơn cả là một thứ quà vặt, trái cây sấy còn là kho lưu trữ hương vị của những nơi chốn đã khám phá. Như cách “miếng trầu là đầu câu chuyện” — một bịch trái cây sấy là lời mời gọi trong những buổi hàn huyên về những hành trình đã qua, để rồi nhớ lắm bước chân ở những dặm đường xa qua cái vị ngọt cô đọng ấy.