Vì sao đến giờ Việt Nam vẫn chưa tìm được dấu tích của loài khủng long nào?
Công bằng mà nói, khủng long có thể đã từng xuất hiện ở Việt Nam, chỉ là đến giờ người ta vẫn chưa tìm thấy bộ xương nào để làm bằng chứng.
Các nước láng giềng như Thái Lan, Malaysia, Lào, Campuchia và Myanmar đều đã lần lượt tìm thấy hóa thạch khủng long, chỉ mỗi Việt Nam là còn vắng mặt trên bản đồ cổ sinh học của khu vực. Trong vài thập niên qua, các nhà cổ sinh đã phát hiện thêm nhiều loài mới tại Đông Nam Á thuộc các nhóm khủng long với các đại diện nổi tiếng như Iguanodon, Spinosaurus, và Titanosaurusxuất hiện trên màn ảnh rộng gần đây. Phần lớn số hóa thạch tìm thấy có niên đại thuộc cuối kỷ Jura đến đầu kỷ Phấn trắng — giai đoạn nằm giữa 165 triệu năm thống trị của khủng long. Những mẫu vật này đã giúp giới nghiên cứu hiểu rõ hơn về mức độ phong phú và phạm vi phân bố của những gã khổng lồ cổ đại.
Bản đồ các địa điểm đã phát hiện khủng long thuộc bộ Ornithischia ở các nước Đông Nam Á lục địa. Thông tin được tổng hợp từ một công trình nghiên cứu khoa học.
Vậy, tại sao Việt Nam vẫn chưa có bất kỳ phát hiện nào? Nguyên nhân không nằm ở địa chất, mà chủ yếu là do… thiếu may mắn và kinh phí. Trên thực tế, nhiều hoá thạch trong khu vực ASEAN được tìm thấy hoàn toàn tình cờ, chứ không phải từ các cuộc khảo cổ chính thức. Ví dụ: xương khủng long lộ ra trong một mỏ than ở miền Bắc Thái Lan, có nơi lại xuất hiện giữa bãi đá ven biển một hòn đảo Campuchia khi thủy triều rút. Những phát hiện ngẫu nhiên như vậy thường là điểm khởi đầu cho các dự án hợp tác quốc tế, điển hình nhất là giữa Thái Lan và Nhật Bản. Trong đó, các nhà khoa học nước ngoài đóng vai trò cung cấp chuyên môn cũng như tài chính, nhằm góp phần mở rộng hiểu biết của nhân loại về loài này.
Lời từ biên tập viên: Hình ảnh khủng long trong bài được lấy từ bộ tem do Việt Nam phát hành, không phản ánh các dữ liệu thực tế.
Đáng tiếc là đến nay, Việt Nam vẫn chưa có cơ hội nào như vậy. Mà không có manh mối rõ ràng để lần theo, thì rất khó có cơ sở để triển khai những cuộc khảo sát tốn kém. Trong nhiều năm qua, đã có một vài chuyến thám hiểm, chủ yếu do các nhà địa chất tại Hà Nội thực hiện, nhưng tất cả đều trở về tay trắng. Cuộc khảo sát gần nhất, hợp tác với các nhà cổ sinh vật học Nhật Bản, đã diễn ra tại Lạng Sơn và Sơn La. Họ phát hiện nhiều lớp đá có niên đại trùng khớp với thời kỳ khủng long, nhưng không tìm thấy bất kỳ hóa thạch nào.
Các nhà địa chất học có thể xác nhận rằng hệ sinh thái khủng long từng tồn tại ở Việt Nam dựa trên các dấu vết địa tầng, dù bằng chứng trực tiếp dưới dạng hóa thạch vẫn chưa lộ diện. Trong lúc chờ đợi một mẫu vật đủ thuyết phục, giới nghiên cứu chỉ còn biết đặt kỳ vọng vào những chuyến thám hiểm tiếp theo, một công trình xây dựng nào đó, hoặc thậm chí là một người đi rừng tinh mắt phát hiện ra một mảnh đá lạ có thể khiến giới khoa học chú ý. Theo đánh giá của các chuyên gia, Quảng Bình hiện là địa phương có khả năng cao nhất sẽ hé lộ hóa thạch khủng long đầu tiên của Việt Nam.
Ảnh: Alberto Prieto.
Khủng long vốn cũng chẳng phải khái niệm xa lạ gì với người Việt. Từ năm 1976, hình ảnh của chúng đã xuất hiện trên nhiều bộ tem quốc gia. Ngay tại Hà Nội, Bảo tàng Địa chất vẫn đang lưu giữ mẫu vật loài Tangvayosaurus. Trước cổng Bảo tàng Thiên nhiên, một bức tượng khủng long khổng lồ cũng đang đứng sừng sững, như đang muốn mời gọi sự chú ý của công chúng. Chỉ cần ghé vào một cửa hàng đồ chơi cũng thấy rõ: trẻ em Việt Nam, cũng như trẻ em ở khắp nơi, đều bị cuốn hút bởi loài vật kỳ bí này.
Vậy nên nếu một ngày, có một loài khủng long thật sự được phát hiện ngay trên đất Việt, được đặt tên bằng tiếng Việt, do chính người Việt tìm thấy, đó sẽ là một cột mốc vô cùng quan trọng. Không chỉ với giới nghiên cứu, mà còn với cả thế hệ trẻ, những người có thể từ đó mà nảy sinh tình yêu với khoa học, với lịch sử tự nhiên, và với cả thế giới từng tồn tại trước con người hàng trăm triệu năm.
