Một chú chim sẻ sà xuống lon Coca-Cola phiên bản đặc biệt, những hình minh họa trên bìa album đoạt giải Grammy của Ngọt, hay thậm chí là hình xăm trên người một người lạ mà bạn gặp trên đường - rất có thể bạn đã từng thấy những thiết kế độc đáo của Khim Đặng, người đứng sau thương hiệu thời trang Sài Gòn easybadwork, mà không hề hay biết.

Từng góp mặt vào không ít dự án thương mại đình đám, Khim Đặng vẫn dành một tình yêu đặc biệt cho thương hiệu và đam mê cá nhân của mình — easybadwork. "Kinh doanh là để mình kiếm tiền, còn đam mê là để mình vui,” anh chia sẻ với Saigoneer.

Sản phẩm của easybadwork tại LÔCÔ Art Market (trái) và triển lãm solo Thả Hổ Về Trời của Khim Đặng năm ngoái. Ảnh: Instagram easybadwork và Instagram Khim Đặng.

Tôi đã nhiều lần bắt gặp các tác phẩm của easybadwork tại LÔCÔ Art Market, OHQUAO và các địa điểm khác trong thành phố. Triển lãm solo 'Thả Hổ Về Trời' năm ngoái càng khiến tôi yêu thích phong cách của Khim Đặng hơn. Tuy nhiên, phải đến khi đến thăm studio của anh ấy, tôi mới thật sự bị ấn tượng bởi góc nhìn của Khim về nghệ thuật, công việc sáng tạo và cuộc sống.

Studio tại nhà của Khim Đặng

5 năm "làm xấu dễ ợt"

Việc tạo ra những sản phẩm chất lượng đòi hỏi sự đầu tư lớn về thời gian và công sức. Chính vì vậy, anh đã đặt tên thương hiệu của mình là "easybadwork" — tức “làm xấu dễ ợt” — cùng một số biến thể tinh quái khác như easybadhuman hay easydeadwork, như để tự châm biếm bản thân và giúp mọi thứ ít cứng nhắc hơn. Thương hiệu chuyên về áo thun, khăn bandana và mũ lưỡi trai này đã trải qua 5 năm để đạt được những thành công nhất định. Tháng 7 này, easybadwork sẽ kỷ niệm sinh nhật lần thứ 5, một dịp đặc biệt để nhìn lại hành trình hình thành và phát triển của thương hiệu.

Ảnh: Instagram easybadwork.

Easybadwork khởi nguồn từ những lần bạn bè Khim Đặng khuyến khích anh vẽ tác phẩm nghệ thuật lên áo thun. Anh đã tặng đi 10 chiếc áo đầu tiên, chỉ giữ lại một chiếc cho riêng mình, một thói quen vẫn được anh duy trì đến nay như một cách lưu trữ tác phẩm. Áo thun, theo Khim Đặng, là lựa chọn hiển nhiên cho bất kỳ thương hiệu thời trang nào, nhưng khăn bandana lại mang đến sự độc đáo hơn. Anh chia sẻ rằng, thiết kế đối xứng phù hợp với hình dáng vuông của chiếc khăn. Trong khi giấy dễ bị nhàu nát và hư hỏng, vải lại giúp bảo quản tác phẩm tốt hơn, đồng thời tạo điều kiện để thể hiện những thiết kế phức tạp và độc đáo. Ngoài công dụng là phụ kiện thời trang, khăn bandana còn có thể được treo và trưng bày như những tác phẩm nghệ thuật.

Dù easybadwork ngày càng được yêu thích, Khim Đặng vẫn giữ nguyên số lượng sản phẩm mỗi lần phát hành ở mức 100 chiếc, bao gồm cả một chiếc anh giữ lại cho bộ sưu tập cá nhân. Khi hết hàng là hết, không có chuyện tái bản hay phát hành lại dù sản phẩm đó có hot đến đâu. Thêm vào đó, mỗi tháng, anh đều ra mắt một thiết kế mới để duy trì cảm hứng sáng tạo. Quyết định này phản ánh rõ ràng định hướng của easybadwork: "Mục tiêu của mình không phải là tạo ra sản phẩm bán chạy nhất, mà là sống cuộc đời được sáng tạo," Khim Đặng chia sẻ.

Một sự thiếu phong cách vô cùng phong cách

Mặc dù tự nhận mình thiếu phong cách, nhưng những tác phẩm của Khim Đặng lại vô cùng nổi bật. Hình ảnh những con hổ thân dài, thậm chí có thêm chi, những con thỏ nhảy qua vòng lửa, hay những con rồng uốn lượn, voi lạc trong rừng xanh… cho thấy dù không bị giới hạn bởi một chủ đề cụ thể, easybadwork vẫn thường xuyên xuất hiện một số chủ đề và hình ảnh, đặc biệt là về động thực vật Việt Nam.

“Mình yêu và tôn trọng thiên nhiên, nhưng mình không thể làm gì để cứu môi trường và thiên nhiên ở Việt Nam hay trên thế giới; mình quá nhỏ bé. Vì vậy, công việc của mình là giữ thiên nhiên trong tâm trí, cho bản thân và cho những người mua tác phẩm của mình,” Khim Đặng giải thích.

Ảnh: Instagram Khim Đặng.

Sự tôn kính dành cho động vật hoang dã và sự xuất hiện nổi bật của chúng trong các tác phẩm nghệ thuật phần nào được nuôi dưỡng từ chuyến đi cùng người thầy Tuấn Andrew Nguyễn. Trong một dự án của vị nghệ sĩ nổi tiếng này, họ đã cùng nhau đến thăm một số vườn quốc gia ở Việt Nam để quan sát tương tác giữa con người và động vật. Khim Đặng ngạc nhiên khi thấy rằng những người dẫn đầu các nỗ lực bảo vệ rừng chủ yếu là người nước ngoài, điều này cho thấy cần nâng cao nhận thức và tình yêu thiên nhiên trong cộng đồng người Việt. Nghệ thuật giúp anh chuyển hóa niềm đam mê thành mục tiêu thiết thực. Thường được khắc họa như những vị thần tối cao, các loài động vật trong các tác phẩm của easybadwork mang mục đích khơi dậy lòng tự hào, sự ngưỡng mộ và tôn trọng thiên nhiên. Anh hy vọng điều này sẽ góp phần bảo vệ tốt hơn thế giới tự nhiên.

Khi nói về nguồn cảm hứng, Khim Đặng nhắc đến truyện cổ tích Grimm. Anh tự hỏi, nếu những câu chuyện cổ tích Đức có thể trở thành sách, phim, hoạt hình nổi tiếng thế giới, tại sao những câu chuyện Việt Nam lại không? Điều này thôi thúc anh đưa yếu tố văn hóa Việt như thần thoại, truyện cổ, thành ngữ vào tác phẩm của mình, đặc biệt là dành cho khán giả Việt Nam, nhưng không chỉ giới hạn ở đó.

Những chiếc đĩa ra đời từ dự án hợp tác với một nghệ nhân gốm sứ trong nước.

Tôi hỏi Khim Đặng về sự thay đổi phong cách của anh trong 5 năm qua, nhưng anh phủ nhận tiền đề của câu hỏi, khẳng định rằng anh không có phong cách cụ thể nào. Thay vào đó, tác phẩm của anh là sự kết hợp của tất cả những nhân vật có sức ảnh hưởng đến anh: những nghệ sĩ mà anh quen ở Việt Nam, cũng như những nghệ sĩ ở nước ngoài mà anh quen biết thông qua mạng xã hội.

Khi làm việc cho Tuấn Andrew Nguyễn, Khim Đặng học thiết kế studio, phim và sản xuất, điêu khắc và chế tạo, bổ sung vào vốn kỹ năng tự học của mình. Anh có thể chỉ ra những yếu tố cụ thể trong tác phẩm của mình được học hỏi từ người khác, nhưng nhìn chung, tác phẩm của anh là sự kết hợp và biến đổi phong cách của rất nhiều nghệ sĩ mà anh ngưỡng mộ. Anh hy vọng truyền cảm hứng cho các nghệ sĩ trẻ bằng cách khuyến khích họ học hỏi từ tác phẩm của mình như một bước khởi đầu để phát triển phong cách riêng.

Làm việc kỷ luật, sáng tạo táo bạo 

Với cách làm của Khim Đặng, việc kiếm lời dường như không phải là ưu tiên hàng đầu. Anh chia sẻ rằng sau khi trừ đi chi phí nguyên vật liệu, với nguyên tắc luôn đối xử tốt với nhà cung cấp bằng cách thanh toán đúng hạn và không mặc cả, cùng với việc thuê một không gian làm việc chung tại một căn nhà ống ở quận 10, anh chưa bao giờ có lãi và cũng không quan tâm đến điều đó. Bên cạnh đó, anh còn có một vài dự án kinh doanh nhỏ mang lại thu nhập ổn định và cũng nhận làm thiết kế cho các thương hiệu, nhưng việc đề cao lý tưởng cá nhân đã khiến anh bị xem là một nghệ sĩ "khó tính." “Mình thực sự không quan tâm quá nhiều đến việc phát triển thương hiệu, mình chỉ làm vì bản thân và cố gắng hết sức,” anh chia sẻ. Có vẻ như cách tiếp cận này đã giúp anh thu hút được những khách hàng là fan hâm mộ tác phẩm của mình, những người sẵn sàng tạo điều kiện thuận lợi để anh thoải mái sáng tạo.

Một số dự án thương mại gần đây.

Khim Đặng rất kỹ tính trong việc lựa chọn nguyên liệu. Áo phải được làm từ vải nhập khẩu chất lượng cao, mềm mại nhưng  bền chắc, có lẽ là một trong những loại vải tốt nhất mà tôi từng thấy. Còn nói về in ấn, anh chia sẻ rằng việc in lụa các thiết kế của mình gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là tạo nên sự chuyển màu và bóng đổ chỉ với bốn màu mực. May mắn thay, người thợ in chính là bạn thân của anh từ năm 2013, trước khi cả hai bước vào con đường hiện tại. Gặp lại nhau sau nhiều năm, họ phát hiện ra tài năng của mình và người kia hết sức "hợp cạ." Anh tự hào khoe chi tiết in ấn và dành lời khen cho bạn, đồng thời khẳng định không muốn học in lụa. Với anh, việc hiểu biết và tôn trọng các ngành nghề sáng tạo là đủ, không cần thiết phải tự mình làm tất cả.

Ý tưởng này xuất hiện xuyên suốt cuộc trò chuyện của chúng tôi. Khim Đặng thích thiết kế album cho nhạc sĩ và đương nhiên yêu thích âm nhạc nhưng không có ý định tự sáng tác. Tương tự, anh dành 4 năm giúp các nghệ sĩ xăm hình nâng cao kỹ năng vẽ minh họa nhưng không hề muốn học xăm. Việc đóng góp các mẫu thiết kế và hỗ trợ tìm kiếm không gian cùng nhà tài trợ là đủ với anh. Gần đây, anh hợp tác với bạn mình, Saigon Gold Signs, tạo ra một bộ ba chữ viết tay bằng vàng ấn tượng, nhưng Khim Đặng không có ý định theo đuổi thiết kế chữ.

Những mẫu thiết kế xăm flash (hình xăm được thiết kế sẵn) được Khiêm lưu trữ trong bộ sưu tập cá nhân.

'Mình bắt đầu từ underground, mình thích underground', anh chia sẻ về lối sống tự lập, tự kết nối với cộng đồng những nhà sáng tạo độc lập. Anh tự mình đảm nhận mọi khâu marketing và quảng bá, đồng thời tỏ ra khá thận trọng với các phòng tranh tư nhân, đặc biệt là những nơi chỉ muốn lợi dụng nghệ thuật để kiếm lời. "Điều này thể hiện rõ tinh thần tự do và sáng tạo, một đặc trưng của "giới" underground. Không gian làm việc của anh, với đầy đủ dụng cụ và khu vườn cây ráy xanh tươi, càng làm nổi bật lối sống này. Tự học hỏi từ internet và những người yêu cây trồng tại Sài Gòn, anh đã dần xây dựng nên một trong mười bộ sưu tập cây ráy lớn nhất thành phố. Và khi cây phát triển cao lớn, anh sẽ chia sẻ cành giâm cho bạn bè. Tất cả những yếu tố trên đã tạo nên một phong cách sống đậm chất “punk.”

Mặc dù yêu thích các thiết kế của anh ấy, điều tôi ngưỡng mộ nhất ở Khim Đặng chính là tinh thần punk này. Anh ấy sáng tạo với sự tự tin vào gu thẩm mỹ và tầm nhìn cá nhân mà không bị ảnh hưởng bởi yếu tố thương mại. Tuy nhiên, anh ấy lại có một lịch trình làm việc vô cùng kỷ luật, trái ngược hoàn toàn với hình ảnh một nghệ sĩ sống tự do mà chúng ta thường thấy. Việc anh ấy trả lời email ngay trong giờ đầu tiên cho thấy sự chuyên nghiệp và khả năng tổ chức tốt. Mỗi sáng, anh đều có thói quen dậy sớm, ăn sáng và làm việc tại không gian riêng của mình, một bộ bàn gỗ do chính tay anh thiết kế. Anh tập trung làm việc đến 5 giờ chiều mới dành thời gian cho bạn bè và gia đình. Điều này khiến tôi nhớ đến nhà văn Gustave Flaubert, người khuyên: "Hãy sống một cuộc sống bình thường, ngăn nắp để có thể sáng tạo một cách táo bạo trong công việc."

Trước khi thành lập easybadwork, Khim Đặng đã trải qua thời gian hoàn thành nghĩa vụ quân sự, anh cho rằng điều này đã giúp anh hình thành tính kỷ luật.  Dù thừa nhận những trải nghiệm tuổi trẻ đã góp phần định hình gióc nhìn của mình, anh hiểu rằng sự bốc đồng ngày ấy đã có thể ảnh hưởng đến sự nghiệp tương lai nếu anh không chịu thay đổi. Sự trưởng thành và khả năng tự lập đã thuyết phục gia đình ủng hộ con đường nghệ thuật của anh. Xuất thân từ một gia đình kinh doanh, anh từng gặp phải sự phản đối khi chia sẻ ước mơ trở thành nghệ sĩ. Phải mất nhiều năm, anh mới dần dần được gia đình chấp nhận.

Khim Đặng, với những hình xăm đầy cá tính, lối sống hàng ngày vô cùng kỷ luật, cùng tình yêu thiên niên âm ỉ tạo nên một tổ hợp mâu thuẫn nhưng đầy thú vị. Tuy nhiên, điều khiến tôi ấn tượng nhất chính là sự khiêm tốn của anh. Anh từng chia sẻ: "Mình không muốn nổi tiếng, không cần ai biết đến mình. Mình chỉ muốn làm những gì mình thấy đúng, tạo ra những sản phẩm ý nghĩa cho mọi người, và để lại một di sản nào đó cho bản thân."