Sinh ra từ đường phố và những khu ổ chuột, rap/hip-hop thường có ca từ gai góc, cách thể hiện gay gắt và giai điệu ầm ĩ. Nhưng với chàng trai họ Lê, tên Toàn, nghệ danh là Cam, rap như thể một phương tiện giúp anh tỉ tê tâm sự, về những mảnh chuyện đời anh chứng kiến, tưởng tượng và cả những rung cảm anh thấm qua một bộ phim hay cuốn sách hay.

Từ gần mười năm trước, Cam đã chinh phục và làm nhiều khán giả thổn thức, sụt sùi vì tài kể chuyện khéo léo của mình. Hai năm gần đây, thay vì lấy nước mắt người nghe, chàng rapper đã quay ngoắt lại, chuyển sang chọc cười khoái trá bằng âm nhạc. Tôi lần đầu biết đến và yêu mến Cam qua ca khúc 'Đâu vào đó' ra mắt năm 2019 nhưng chỉ thực sự bị chinh phục khi đào bới lại gia tài cũ của anh.

Tỉ tê bằng âm nhạc

4:42 chiều: cái giờ tan ca, tan học làm cho Sài Gòn vốn đã đông đúc lại càng thêm chật chội. Chen giữa dòng người đang nhích đi từng chút là một chiếc xe cấp cứu với “một người khóc, một người nằm im bất động, một người nhìn vào khoảng không, một người cố tìm đường vòng.” Bất hạnh thay, chiếc xe đã không tài nào về kịp bệnh viện còn cô gái trong chiếc soiree trắng cũng không chờ nổi nữa. Hồn cô bay qua ô cửa sổ trong veo, để chàng trai ở lại với nước mắt và những lời hẹn ước sau 5 năm yêu nhau.

“Sài Gòn giờ tan tầm đâu ai muốn mình về sau." Đôi khi, một người chậm lại vài phút, người khác có thể sẽ chẳng đánh mất cả một đời. Từng câu, từng từ trong bản rap thấm vào tim tôi, khiến tôi cảm giác như thể mình là một người đang có mặt ở khung cảnh hỗn loạn đó. Người nghe như nhìn thấy và tim cũng thấm nỗi đau thắt khi chàng trai ấy mất đi người bạn đời của mình.

Cam và tài kể chuyện qua lời rap nhẹ nhàng đã từng khiến nhiều người nhạc thổn thức. 

Ngay sau 'Trong veo,' tôi tìm nghe những ca khúc khác và bị cuốn theo 1001 câu chuyện Cam kể. Đơn cử là '100 ngày hạ' — ca khúc được lấy cảm hứng từ bộ phim 500 Days of Summer của đạo diễn Marc Webb — đã gói ghém tình cảm âm thầm mà anh Thanh xe ôm dành cho Trang Hạ, cô nhân viên bưu điện. Trên nhịp điệu nhẹ nhàng, tôi thấy một vài thước phim xẹt ngang trước mắt. 

Từ khi ra mắt năm 2013 tới nay, ca khúc không chỉ đón nhận tình yêu của những khán giả lâu năm của Cam mà còn cả những người nghe mới. Trên YouTube, Cam tung lên một clip không thể đơn giản hơn nhưng vẫn nhận được hơn 1,8 triệu lượt xem.

Cam không chỉ tìm cảm hứng ở những câu chuyện quanh mình, đôi khi lời rap tuôn trào chỉ dựa vào trí tưởng tượng. 'Bắt cóc' là một trong số đó. Không phải nói về một vụ buôn người hay tống tiền, bản rap xây dựng bức tranh tình cảm gia đình thật đẹp và cũng thật nhiều thương đau vì một tai nạn tàu. Cam không rõ điều gì đã khiến anh viết ra được ca khúc sâu sắc này.

Anh tiết lộ: “Nó vốn là một câu chuyện hư cấu hoàn toàn khi mình sáng tác. Mãi sau này mình mới biết là thực sự có một tai nạn tàu như vậy thật ở Đồng Nai vào năm 1982. Mình cũng hoảng hốt khi phát hiện ra sự trùng hợp không ngờ này.” Câu chuyện xúc động được kể trên nền nhạc lo-fi dễ chịu, êm tai dễ dàng chạm tới cảm xúc của người nghe. Chính vì lẽ đó, 'Bắt cóc' cũng là ca khúc mà Cam thích trình diễn nhất. Với người nghệ sĩ, còn gì hạnh phúc hơn khi khán giả có cùng nỗi rung cảm với mình?!

Hai năm bí chữ và sự trở lại khiến nhiều người “hú hồn”

Cam đã từng trải khoảng thời gian "ngủ đông" kéo dài hai năm. Trong suốt thời gian này, anh im hơi lặng tiếng vì không viết ra được ca khúc nào hoàn chỉnh. “Đó là lần đầu mình bị bí, nên mình bị bối rối và thấy nó ghê gớm lắm. Giờ thỉnh thoảng lại bí nên thấy cũng bình thường. Cứ sống cứ chơi một lúc là lại vui trở lại, tưởng gì! Lúc hết bí là khi viết 'Đâu vào đó' năm 2019, tên bài như một cú thở phào nhẹ nhõm. Hết hồn, đợt đó tưởng biến thành một cục thịt dư luôn rồi," Cam chia sẻ với giọng điệu hài hước. 

Năm 2019, với 'Đâu vào đó,' chàng rapper khiến nhiều khán giả của mình ngạc nhiên khi phần giai điệu được đầu tư kỹ lưỡng, song song đó là một MV có thể gọi là chỉn chu nhất mà anh chàng từng cho lên sóng. Lần này, anh không còn kể những câu chuyện từ góc nhìn của một người ngoài nữa mà đưa chính cá nhân mình vào nhạc. Cam “dùng âm nhạc để than phiền” và “giải quyết tất cả vấn đề chỉ bằng cái nhún ngay vai." Ca khúc đánh dấu bước ngoặt về phong cách âm nhạc và cũng là "cái vươn mình lớn lên" trong phong thái sống của anh.

'Đâu vào đó' đánh dấu sự trở lại của Cam với một phong cách mới.

Trước sự đổi khác này, một bên khán giả cho rằng anh chàng vẫn như xưa: mộc mạc mà vẫn mang màu suy tư. Tuy nhiên, cũng có người lại thích Cam của ngày trước hơn vì cảm thấy nhạc anh làm đang trở nên bất cần, gai góc và gay gắt. Đứng giữa những luồng ý kiến trái ngược, Cam cho biết: “Điều này cũng dễ hiểu vì ấn tượng đầu tiên luôn khiến con người ta ghi nhớ nhất. Đa phần khán giả của Cam bắt đầu biết đến mình qua những bài hát nhẹ nhàng, tình cảm nên mình lại có thừa những cơ hội để làm người nghe hú hồn với những khía cạnh khác của mình. Mình thích sự bất ngờ trong âm nhạc và cũng muốn tạo sự bất ngờ cho khán giả.”

Dù là xưa hay nay, có thể nhận thấy Cam chưa bao giờ đầu tư hoành tráng cho một MV, chỉ đơn giản là hình ảnh Cam nghêu ngao rap, thế thôi! Hầu hết các clip đăng trên kênh YouTube của anh đều là hình tĩnh và chèn thêm lời ca khúc. Trả lời thắc mắc này, Cam cho hay: “Với mình thì hình và tiếng phải có một sự ăn khớp nhịp nhàng. Mình làm nhạc đơn giản mà MV hoành tráng quá cũng kỳ. Mình đang tập làm những thứ đơn giản cho đàng hoàng trước khi làm những thứ phức tạp hơn.”

Tiếp theo 'Đâu vào đó,' Cam tiếp tục làm fan đứng ngồi không yên khi liên tục cho lên sóng nhiều bản rap mới theo phong cách ngắn gọn, hài hước và thú vị như 'Đây nè,' 'Sá Xị Chương Dương,' 'Anh làm sao á?', 'Malloween,' 'Thêm một dấu phẩy.' “Mình biết nhạc của Cam hồi xưa hay làm mọi người rớt nước mắt, nên bây giờ mình sẽ làm các bạn cười bù,” chàng trai hào hứng tuyên bố.

Những ca khúc mới nhất của Cam hầu hết chỉ dài chưa đầy 2 phút, tập trung nhiều vào phần beat hơn, làm người nghe phải lắc lư, nhún nhảy, thi thoảng bật cười vì ca từ tếu táo như thể đang bỡn cợt với đám homie (bạn thân). Đúng ngay dịp Halloween 2020, Cam tung ca khúc 'Malloween': “ma cà rồng, ma cà chua, ma này ma nhà trồng, không cần mua, ma cà nhong cà nhong, không cần đua…” 

Cam vẫn trung thành với phong cách làm MV đơn giản, với những cảnh quay hài hước, ngộ nghĩnh.

Được thưởng thức nhạc mới đều đặn, nhiều người hâm mộ phấn khởi tin rằng Cam đang ấp ủ một dự án lớn nào đó, một album hay EP chẳng hạn. Anh chàng bật mí: “Mình vẫn đang thực hiện một tuyển tập 'Rap cho vui' — đúng như tên gọi, đôi lúc mình buồn mình chán thì mình rap cho vui, không biết rap cho ai, rap cho cái gì.” Về việc chưa trình làng album nào sau hơn 10 năm chơi rap, Cam nói: “Hiện tại, mình vẫn đang lớn. Trong giai đoạn này con người mình biến đổi nhiều về suy nghĩ và cảm xúc lắm. Nhạc mình lớn theo mình. Giờ 'hai anh em' cũng chững chạc hơn xíu rồi nên phối hợp nhuần nhuyễn và hiệu quả hơn. Chắc là đến lúc rồi nhỉ?”

Cam cũng tiết lộ với Saigoneer mình đang tập tành học sản xuất. “Mình muốn dễ dàng hiện thực hoá được ý tưởng trong đầu hơn. Mình cũng tập rap nhiều hơn, nhất là với những âm thanh đời mới. Còn các kỹ năng khác, mình muốn tìm những người chuyên môn mà hợp tác để còn tập trung cho âm nhạc.”

Những năm qua, Cam đã kết hợp với nhiều gương mặt cá tính và độc đáo như DJ Teddy Chilla, giọng ca Quỳnh, Andre Ngo, v.v. Lúc này, anh mong được bắt tay nàng rapper Suboi vì cảm thấy gu nhạc của cả hai có nhiều điểm tương đồng. “Còn xa hơn thì nhiều lắm, mình đang nghĩ đến Steve Lacy. Anh bạn này cũng trạc tuổi mình và có cách tiếp cận âm nhạc tương tự mình.”

Cam bước ra vùng thoải mái, muốn phát triển khả năng sản xuất âm nhạc hơn nữa.

Với người nghệ sĩ, được làm mới chính mình và được khán giả đón nhận là một niệm hạnh phúc lớn lao. Với một cậu trai trẻ tuổi, lại có máu hài hước như Cam, dù khán giả yêu lắm những vần rap và câu chuyện nặng suy tư trước đây, không thể đóng khung anh mãi với vòng quanh quẩn đó được. Giờ đây, trong gia tài âm nhạc của mình, Cam có đủ màu sắc trầm lắng, suy tư và tươi vui, hóm hỉnh. Với nhiều dự định và hoài bão để phát triển bản thân, chắc chắn anh chàng sẽ trở nên đa màu sắc hơn nữa. Không cố gắng tạo danh tiếng hay lớp vỏ bọc hào nhoáng, Cam như thể một cậu bạn thú vị mà nhiều người muốn có. Chính là người bạn mỗi khi nói điều gì đều khiến người khác phải phá lên cười, đồng thời phải gật gù tâm đắc và miên man suy ngẫm.

Cùng Urbanist lắng nghe ca khúc 'Thêm một dấu phẩy' trong tuyển tập "Rap cho vui" mới được Cam cho ra mắt gần đây:

[Hình ảnh trong bài do nhân vật cung cấp.]