"Miền Tây sông nước tao ngắm cánh đồng xanh / Buổi sáng là thức dậy để đi cày mà làm ăn / Trên đời này thành công là siêng năng / Không có giống mấy thằng chó, có chút tiền rồi kiêu căng."
Nếu phải đoán, bạn nghĩ ai là người đứng sau những chiếc bar này? Một anh rapper local miệt vườn mang dép tông chạy ngoài đồng, kiêm dân chơi xóm chơi tất tay trong club Bùi Viện nào đó?
Mixed Miyagi không phải là trường hợp nào trên đây. Để mái đầu cornrow, mặc áo phông in hình Angkor Wat, ngồi đung đưa trong xe đẩy ở siêu thị Mỹ — cậu xuất hiện với hình tượng chẳng thể nào Tây hơn trong MV ‘Việt Nam Xin Chào’ năm 2020. Điều làm dân tình ngỡ ngàng chính là việc cậu rapper gốc Phi này có thể nhả những chiếc flow thuần Việt và lyrics rặt chất miền Tây đến vậy.
Chia sẻ với Saigoneer, Mixed Miyagi cho biết ba anh là người sinh ra và lớn lên ở Nigeria. Ông có học thức rộng, có thể nói sáu thứ tiếng, và từng lấy bảy bằng đại học ở bảy quốc gia khác nhau. Khi ông còn là một nghiên cứu sinh tại thành phố Tampa (bang Florida), việc tiếp xúc với cộng đồng người châu Á ở đây đã truyền cảm hứng để ông khám phá một điểm dừng mới — Việt Nam. Tại đây, ông trở thành giảng viên kinh tế và tiếng Anh, đồng thời nên duyên với mẹ anh qua một chuyến xe buýt. Sau khi em bé Mixed Miyagi kháu khỉnh ra đời tại Cần Thơ, cả gia đình đã quyết định khăn gói về Mỹ, và hạ cánh đúng đêm giao thừa năm 1999.
Như những đứa trẻ khác lớn lên ở Mỹ vào giai đoạn chuyển giao văn hoá 9x-2k, Mixed Miyagi có niềm yêu thích với hip-hop từ bé. Không lạ gì, bởi những cây đại thụ như Eminem, Lil' Wayne, DMX, Immortal Technique, Bone-Thugs-N-Harmony có tầm ảnh hưởng cực kỳ sâu sắc với thế hệ người trẻ bấy giờ.
Tuy nhiên, kiếp cầm mic của Mixed Miyagi lại bắt đầu từ một tình yêu khác — với vẻ đẹp của ngôn từ. Thông qua các bài luận văn ở trường, anh nhận ra rằng mình có năng khiếu tung hứng con chữ. Để hoàn thành một dự án lịch sử về Thế chiến thứ nhất, anh còn viết hẳn một bài rap đi kèm MV để ghi thêm điểm trong mắt giáo viên.
“Từ nhỏ đến lớn, mình luôn hâm mộ tuýp nhân vật 'sư phụ' trong văn hóa đại chúng. Mình là đứa già trước tuổi nên mình thấy bản thân đâu đó trong họ. Đây là cũng là lý do mình chọn cái tên 'Mixed Miyagi' — lấy cảm hứng từ thầy Miyagi trong phim The Karate Kid — như một cách để vinh danh cội nguồn Á châu. Còn ‘mixed’ là vì trên hết, mình là một người con lai.”
Năm tháng đại học, Mixed Miyagi bắt đầu đăng tải các video rap tiếng Anh qua Instagram. Từ những phản hồi tích cực, anh chàng càng tự tin để dấn thân vào con đường làm nhạc, và cú hit đầu tiên đã đến vào năm 2020. “Giai đoạn dịch COVID-19 bùng phát, người ta trút hết sự tức giận, thù ghét lên người châu Á. Điều này thôi thúc mình đứng lên để bảo vệ quê hương và cộng đồng người châu Á,” anh nói.
Anh bắt đầu tung ra các mixtape tiếng Việt và nhanh chóng thu hút đông đảo người hâm mộ, đa phần là những người Việt và người châu Á, gốc Á khác. “Trước đó, mình đã tự kìm hãm phần ấy trong con người mình. Mà đó lại chính là phần giúp mình bùng nổ — khả năng làm nhạc song ngữ, viết nhạc bằng tiếng Việt… Mình tin rằng mỗi người cần phải sống đúng với chính mình, đúng với ‘sự thật’ của mình; Và sự thật ở đây là mình là con lai, mình đến từ hai nền văn hoá khác nhau, mình là người Việt Nam, người Nigeria, người Mỹ. Những thành công mình có được đến từ việc mình chấp nhận con người thật, phiên bản thật sự ấy,” Mixed Miyagi chia sẻ qua một podcast.
Ba qua đời khi anh mới hai tuổi, Mixed Miyagi được nuôi dạy hoàn toàn bởi người mẹ Việt Nam. Ngoài việc nói chuyện hoàn toàn bằng tiếng Việt, nấu các món ăn Việt Nam và dạy con “kiểu Việt” (anh đã phải úp mặt vào tường kha khá lần), bà còn bật cho anh nghe những giai điệu karaoke, bolero và cải lương. Dần dần, những giai điệu này đã len lỏi vào phòng thu và xuất hiện trong các backtrack anh dùng để rap.
“Nhạc Việt chắc chắn có ảnh hưởng đến gu làm nhạc của mình. Mình thường thiên về những giai điệu lạ, lấy cảm hứng từ Á châu hơn là những bản mix chỉ có beat và trống.” Nét chấm phá này được thể hiện rõ qua track 'Ngày Nào Cũng Vậy' — giàu âm hưởng cổ điển với nhạc cụ dây và piano, hay track 'Tale of a Ronin' trên nền jazz.
Tránh các thể loại bẫy đầy rẫy trong thế giới hip-hop hiện đại, những bản nhạc điện tử, trap beat vô hồn, Mixed Miyagi chú trọng hơn cả đến thông điệp mà anh lồng ghép qua phép chơi chữ. Anh xem đây là cách để tiếp tục di sản hip-hop mà những người đi trước để lại. “Mình tin chúng ta cần ‘ghi công’ những người mở đường, những nhân vật có tầm ảnh hưởng. Nhạc hip-hop có lịch sử lâu đời. Nó sinh ra từ một thời kỳ đầy áp bức và đau thương, rồi dần biến hoá thành không gian chung để con người ta có thể thể hiện bản thân một cách thật hồn nhiên, thật sáng tạo.”
Mixed Miyagi hiểu rõ, rap có sức mạnh để nói lên uất ức chôn giấu của những người không thể tự bày tỏ. Và anh, ở một vị trí vô cùng đặc biệt, ở giữa lằn ranh của những cộng đồng khác nhau, cũng có thể làm điều đó.
“Mình viết bài hát này dành cho khán giả Việt Nam [...] mình cảm nhận được có rào cản rất lớn tồn tại giữa nền văn hóa châu Á và châu Phi/gốc Phi. Vì mình là đứa trẻ của cả hai thế giới, mình mong có thể trở thành cầu nối rút ngắn khoảng cách, giúp cả hai cộng đồng của mình hiểu nhau hơn. Mình nghĩ khoảng cách giữa họ chỉ là do thiếu thông tin. Vì vậy, mình chọn chia sẻ và nói lên [những thông tin ấy] bằng cách thức phù hợp nhất với mình — chính là âm nhạc.”
Mixed Miyagi luôn ở trạng thái “gió chiều nào, theo chiều ấy” khi theo đuổi sự nghiệp làm nhạc. Không chỉ là một nghệ sĩ độc lập tự quản lý, tự chi trả cho các dự án âm nhạc, anh chàng còn là ông chủ của tiệm nail gia đình. Sự đa nhiệm này cho phép anh tự do theo đuổi những ý tưởng sáng tạo của mình.
“Giờ thì mình hài lòng với việc chỉ tung ra single. Mình được tự do thử nghiệm với những concept và chủ đề khác nhau, chứ không bị ràng buộc bởi những giới hạn khi thực hiện concept album hay dự án riêng về đề tài nào đó. Mình cũng có dự định trở về Việt Nam để xem có 'tạo sóng' ở đây được không. Mình rất muốn đi lưu diễn [khắp Việt Nam],” anh chia sẻ.
Trong lúc lên kế hoạch cho công cuộc hồi hương, Mixed Miyagi đang theo dõi làn sóng hip-hop đang nở rộ tại Việt Nam, cũng như theo dõi sự nghiệp của những tiền bối như Nah, Jombie, Datmaniac, Đen và Endless. Chưa rõ sự nghiệp của Mixed Miyagi sẽ đi theo hướng nào, nhưng ta hoàn toàn có thể kỳ vọng rằng chàng rapper từng dám khởi đầu ca khúc bằng "I’m gonna make a difference, I’m gonna shake the game up" — “Tao sẽ làm nên sự khác biệt, tao sẽ làm lung chuyển cuộc chơi" — sẽ làm nên chuyện trong rap scene Việt.
