Sài·gòn·eer

Back Đời Sống » Đến Chợ Lớn, tìm hiểu Tết đậm đà bản sắc của người Hoa ở Sài Gòn

Đến Chợ Lớn, tìm hiểu Tết đậm đà bản sắc của người Hoa ở Sài Gòn

Cho đến năm 2011, cá nhân tôi vẫn ngỡ rằng người Sài Gòn nào cũng ăn tết như nhau cả — Cứ có cành mai trong nhà và dĩa bánh chưng, bánh tét trên bàn cúng, rồi cả nhà rủ nhau đi chơi trên đường hoa Nguyễn Huệ và cầu may tại các đền chùa, thế là Tết!

Thế rồi trong một dịp lang thang khu Chợ Lớn vào những ngày đầu năm mới cách đây gần mười năm, các ý niệm của tôi về Tết hoàn toàn thay đổi.

Tôi phát hiện ra rằng có những phong tục đón Tết ở ngay Sài Gòn mà trước giờ không hề hay biết. Ống kính bắt gặp những hình ảnh vô cùng lạ mắt: các câu liễn in trên giấy đỏ dán đầy nhà cửa, màu sắc của những chiếc bánh đầy mới lạ, mùi nhang nồng nàn lan tỏa khắp xóm và cách thờ cúng mang đậm bản sắc người Hoa.

Kể từ đó, tôi đã đem lòng yêu Chợ Lớn. Mỗi năm đều phải ghé thăm để có thể hòa mình vào không khí Tết đặc trưng của nơi đây. Có thể nói, cộng đồng người Hoa vẫn gìn giữ rất nhiều truyền thống đặc trưng, vừa mang bản sắc văn hóa của ông cha, vừa mang dấu ấn bản địa.

Chính những nét văn hóa đặc trưng ấy đã truyền cảm hứng cho bộ ảnh về Tết ở Chợ Lớn. Bài phóng sự ảnh này tổng hợp một số hình mà tôi đã chụp qua nhiều năm, ghi lại cách cộng đồng người Hoa đón Tết, bắt đầu từ tháng Chạp đến những ngày trước Tết Nguyên tiêu (diễn ra vào Rằm Tháng Giêng). Tại sao lại không làm luôn ảnh về Tết Nguyên tiêu? Vì ngày đó lại có quá nhiều thứ để nói, nên xin để dành lại cho một bài ảnh khác.

Lấy đề tài về Tết nhưng trong khuôn khổ một bài phóng sự ảnh, những hình ảnh sau không bao quát hết phong tục ăn Tết của người Hoa. Người viết mong rằng bộ ảnh vẫn sẽ cung cấp một cái nhìn sơ lược qua con mắt của một người vẫn đang trên hành trình tìm kiếm bản thân tại chính quê hương xứ sở của mình, Sài Gòn–Chợ Lớn.

Ông Trương Kiến Quốc, một ông đồ với hơn 60 năm kinh nghiệm viết thư pháp, đang bận rộn viết các câu liễn cho khách vào những ngày trước Tết, giống như hàng loạt những ông đồ khác trong khu Chợ Lớn này. Cứ mỗi Tết, rất nhiều người Hoa rủ nhau đi xin chữ, chủ yếu là chữ Hán viết trên cuộn giấy đỏ mang ý nghĩa cầu may chúc phúc, làm ăn phát tài, dùng để trang trí nhà cửa.

Đường Hải Thượng Lãn Ông là nơi lý tưởng nhất để mua đồ trang trí cho các ngày Tết, từ phong bao lì xì đến dây treo tài lộc điểm xuyết những cành mai. Cứ khoảng một tháng trước Tết là con đường này lại nườm nượp khách ra vào mua đồ chuẩn bị ngày lễ.

Dòng người xếp hàng tại chùa Bà Thiên Hậu (hay còn gọi là chùa Bà Chợ Lớn) để cầu may vào ngày đầu năm mới.

Lịch làm việc của một đoàn múa lân hoạt động tại Quận 11. Truyền thống múa lân sư rồng đã trở thành một phần không thể thiếu trong những buổi lễ khai trương, mở hàng ngày Tết, đặc biệt là với các hộ kinh doanh có người Hoa quản lý. Ngoài ra, nhiều nhà cũng mời đoàn lân đến để xông đất đầu năm, nên lịch làm việc của các nhóm múa sẽ trở nên kín mít vào những ngày Tết này.

Nghi thức khai quang điểm nhãn cho những con lân mới của đoàn lân sư rồng Hùng Dũng Đường hoạt động tại Quận 11. Theo phong tục, trước khi “khai trương” một con lân mới, thì một người đại diện hoặc khách mời của đoàn lân sẽ vẽ một dấu chấm châu sa vào trán hoặc lưỡi, sau đó là điểm mắt trên những bộ phận khác như mắt, mũi, tai, chân qua sự hướng dẫn của hội trưởng, cuối cùng con lân sẽ “sống dậy”. Đoàn đã chính thức dùng những con lân trong hình cho Tết năm nay.

Những người đến lễ ở chùa người Hoa sẽ mua dầu ăn rót vào các ngọn đèn và đọc lên họ tên của mình cùng lời cầu khấn để xin phước lành.

Treo nhang vòng là một phần không thể thiếu của các đền chùa người Hoa. Lúc Tết, nhiều người sẽ dâng nhang gắn kèm lời thỉnh cầu hoặc ước mong của năm mới. Sau đó, chùa sẽ treo nhang ở bên trong.

Tại Hội quán Ôn Lăng, người dân cúng tế thần Bạch Hổ và đánh hình nhân giấy gọi là “tiểu nhân”. Khi thực hiện tục “đánh tiểu nhân," người Hoa sẽ dùng giày dép đập xuống hình nhân trên mặt đất, với ý nghĩa xua đuổi, giải trừ những điều xấu xa, để chúng không hại người. 

Rất nhiều người đóng góp công đức cho chùa vào những dịp tết, nên chùa sẽ ghi họ tên của những gia đình đã quyên góp vào một miếng giấy hồng và dán quanh các sảnh lớn trong chùa, như một lời cầu may và cảm tạ cho những nhà hảo tâm này.

Một góc của chợ Phùng Hưng. Các khu chợ trong Chợ Lớn thường sẽ hoạt động trở lại vào mùng 2 Tết để lấy lộc ngày xuân. Những món ăn Tết truyền thống của người Hoa như bánh tổ, bánh trái lựu hoặc bánh phát tài vẫn sẽ được bán suốt Tết.

Chợ Phùng Hưng những ngày trước Tết. Nhiều gia đình người Hoa luôn mua lạp xưởng vào những ngày này, vì ăn lạp xưởng để bắt đầu năm mới sẽ được may mắn, giàu sang.

Cứ mỗi sáng ngày 30 Tết, người dân Chợ Lớn lại quây quần để xem múa lân. Lúc này đoàn múa cũng sẽ làm lễ cúng trước khi bắt đầu biểu diễn khắp thành phố trong những ngày Tết.

Cũng vào ngày 30 Tết, các đoàn múa lân sư rồng sẽ tụ tập tại chùa Bà Thiên hậu và chùa Ông (còn gọi là miếu Quan Đế hay Nghĩa An Hội Quán) để xin lộc cầu may trước Tết.

Nghi lễ xoay quạt ở chùa Ông Hược (hay còn gọi là Hội quán Hà Chương). Người dân xoay quạt ngược chiều kim đồng hồ bảy lần để giải hạn, xoay tám lần theo chiều kim đồng hồ để cầu mọi thứ được thuận buồm xuôi gió.

Khi đi chùa ngày Tết, rất nhiều người tin rằng chạm tay vào tượng thần sẽ mang lại may mắn.

Hai mẹ con bưng đồ vàng mã và nhang cúng đến Chùa Ông tại Quận 5.

Bánh tổ (hay còn gọi là bánh niên cao) là một loại bánh truyền thống chúc Tết của người Hoa, giống như món bánh chưng, bánh tét của người Kinh. Bánh được làm từ gạo nếp và đường, và là một món không thể thiếu trên bàn cúng và trong nghi lễ. Ăn bánh niên cao vào những ngày Tết sẽ được coi là may mắn vì cách đọc “niên cao” mang ý nghĩa "nhiều tuổi hơn," vì thế thể hiện lời chúc về một năm mới khỏe mạnh và đắc thọ. 

Múa rồng vào những ngày Tết năm 2021, ai ai cũng mang khẩu trang.

Bức liễn với dòng chữ Hán mạ nhũ vàng trên nền giấy đỏ  “Khai trương hồng phát”. Người Hoa rất thích treo những câu chúc này vào dịp tết, đặc biệt nhất là vào những ngày khai trương đầu năm để cầu làm ăn phát tài phát đạt, đem lại nhiều tài lộc trong việc kinh doanh.

Bên ngoài một tiệm bán dầu hào là biển báo ngày khai trương và một miếng giấy đỏ với lời chúc phúc cho các khách hàng bằng tiếng Trung lẫn tiếng Việt, những nét chữ này chắc chắn là đã qua tay của những ông đồ Chợ Lớn. Đây vẫn là một nét đẹp mà ta sẽ thường thấy tại Chợ Lớn những ngày Tết.

Chùa Thiên Hậu vào mùng 2 Tết Tân Sửu.

Mâm cúng Thần Tài vào mùng 2 Tết của một xóm người Hoa. Thông thường các tiệm kinh doanh sẽ khai trương trở lại vào ngày này.

Bài viết liên quan

in Đời Sống

Vào tâm bão: Hành trình đến với bà con vùng rốn lũ Quảng Bình

Bão lũ dồn dập trong tháng 10 đã tàn phá nghiêm trọng các tỉnh miền Trung, gây ra biết bao thương đau và mất mát cho người dân nơi đây. Ngay từ đầu tháng, những trận mưa như trút nước liên tục đổ xuốn...

in Đời Sống

[Ảnh] Người Hội An bình thản sống chung với lũ đầu tháng 10

Khi tôi vừa bước chân xuống phố, nước lũ ào đến tận vai và dòng chảy dường như đang cố bắt lấy và cuốn trôi tôi đi. Linh tính mách bảo tôi rằng: “Phải cẩn thận! Trông có vẻ bình thường, nhưng tốt nhất...

in Ao Ta

[Ảnh] Linh Quy Pháp Ấn: Thiền tịnh giữa mây trời

Nằm ẩn mình giữa núi rừng Tây Nguyên hùng vĩ, ngôi chùa Linh Quy Pháp Ấn đang thu hút rất nhiều du khách từ khắp cả nước đến tham quan sau khi xuất hiện trong một video âm nhạc của một nghệ sĩ nổi tiế...

Michael Tatarski

in Đời Sống

'Hô biến' bia quá hạn thành nước rửa tay diệt khuẩn

Trong “cơn lũ” tin tức về COVID-19 khiến mọi người hoang mang và lo ngại, những câu chuyện về óc sáng tạo kết hợp cùng tinh thần vì cộng đồng chính là ánh lửa ấm áp đã tỏa sáng giữa toàn cảnh đại dịch...

in Âm Nhạc & Nghệ Thuật

'SKINFORVACCINE': Bộ sách ảnh bán nude chụp qua Zoom để gây quỹ vaccine

Sách ảnh nghệ thuật SKINFORVACCINE là dự án gây quỹ vaccine tại Việt Nam, được thực hiện bởi hai nhiếp ảnh gia Lâm Nguy và Điện Thu. Các bức ảnh chân dung được chụp hoàn toàn online với sự tham gia củ...

in Đời Sống

Bên trong chợ Nhật Tảo, chợ trời bán linh kiện điện tử cũ lớn nhất Sài Gòn

Đã từ lâu, khu chợ Nhật Tảo nằm giữa quận 10 và quận 11 đã trở thành trung tâm mua bán máy móc và linh kiện điện tử cũ lớn nhất Sài Gòn.

Đồng Sáng Tạo

in Giáo Dục

Các trường quốc tế tập trung hơn vào sức khỏe tinh thần của học sinh

Nếu học sinh không được chăm sóc về tinh thần và cảm xúc, các em sẽ khó phát huy hết tiềm năng trong cả việc học ở trường lẫn giao tiếp ngoài xã hội.

in Ăn & Uống

Saigon Café quốc tế hóa trải nghiệm buffet cho thực khách

Là một trong những nơi phục vụ buffet hải sản đẳng cấp nhất thành phố, nhà hàng Saigon Café tại Sheraton Saigon Hotel & Towers đang hướng đến mục tiêu nâng tầm danh tiếng của mình bằng cách mở rộng th...

in Resort

Vì sao Phú Quốc là điểm đến hàng đầu cho gia đình vào mùa Tết 2022

Không khó hiểu vì sao Phú Quốc, thành phố đảo đầu tiên của Việt Nam, là điểm đến yêu thích hàng đầu trong nước vào bất kể thời điểm nào trong năm: những triền biển hoang sơ ngập nắng, hải sản tươi sốn...

in Ăn & Uống

Thiết kế ‘nhìn yêu ngay’ của tặng phẩm đầu năm A Night On Earth: Khi một nét vẽ dụng công hơn ngàn lời chúc tụng

Gây ấn tượng thị giác mạnh mẽ với hai gam màu tương phản, thiết kế hộp quà A Night On Earth là sáng tạo của nhà minh họa-thiết kế Erica Dorn cho phiên bản whisky giới hạn vừa ra mắt dịp năm mới. Không...

in Resort

Đón một mùa Tết cổ truyền đầy mới mẻ tại Four Seasons The Nam Hai

Nói đến Tết là nói tới những phong tục cổ truyền đặc sắc. Phong vị xuân khó có thể trọn vẹn nếu bỏ qua cách “ăn Tết,” “lễ Tết,” và “chơi Tết” truyền thống, được hình thành và lưu giữ cả ngàn đời nay. ...

in Dịch Vụ

Với Homebase, mọi ước mơ sở hữu nhà chung cư, nhà đất hay đất nền đều nằm trong tầm tay

Ở Việt Nam, nhà đất luôn là một trong những lựa chọn đầu tư được quan tâm nhất, nhưng cũng là lựa chọn phức tạp và dễ gặp trở ngại nhất. Nhưng giờ đây, người mua nhà có thể giảm thiểu nhiều rủi ro và ...