Khi nhắc đến từ khởi nghiệp, người ta thường nghĩ đến những ý tưởng đột phá trong lĩnh vực công nghệ. Thế nhưng, anh Lã Quang Khanh đến từ Mê Linh, Hà Nội đã bổ sung ví dụ của mình cho cụm từ này với một nghề truyền thống của Việt Nam.
Với hiểu biết và tình yêu với bông sen, Khanh đã thử nghiệm thành công ý tưởng trồng hoa sen ở vùng đất trũng, vốn không thích hợp để trồng lúa.
Mê Linh cách trung tâm Hà Nội 30km về phía Bắc, là vùng đất thường xuyên bị ngập nước, vì thế việc canh tác lúa nước tại đây không có hiệu quả cao về mặt kinh tế. Nhiều nông dân đã phải bất đắc dĩ bỏ hoang đất nông nghiệp của nhà. Với mong muốn khắc phục tình hình, Khanh đã chọn hoa sen làm giống cây trồng thay thế.
Hành trình khởi nghiệp của Khanh bắt đầu vào năm 2016 với sự ủng hộ hết mình từ phía gia đình. Thách thức lớn nhất của anh lúc bấy giờ là làm sao để thuê được phần đất ruộng bỏ hoang của bà con nông dân để trồng sen. Sau rất nhiều nỗ lực thuyết phục hàng trăm hộ gia đình, cánh đồng sen của Khanh đã mở rộng từ 5 hecta ban đầu thành 50 hecta và trở thành đầm sen lớn nhất miền Bắc.
Kết quả này có được là nhờ lòng kiên trì, vốn hiểu biết về thực tiễn canh tác tại địa phương, cùng những cam kết có lợi cho người nông dân. Anh đã thỏa thuận với bà con sẽ trả cho mỗi hộ 25kg thóc/sào/năm để được canh tác trên những thửa ruộng hiện bỏ hoang. Ngoài ra, anh còn cam kết khi có dự án làm đường, xây đô thị hay khu công nghiệp vào thì sẽ trả tiền đền bù cho dân.
Khung cảnh nên thơ của đầm sen rộng bát ngát.
Một khó khăn khác mà Khanh gặp phải là việc chọn giống sen. Bắt đầu từ con số không, Khanh đã đi đến nhiều vùng từ Bắc vào Nam để tìm hiểu về cây sen, phương pháp canh tác và thực trạng tiêu thụ. Vụ đầu tiên của anh bị thua lỗ vì chọn phải giống sen không có năng suất cao lại chống chịu kém với điều kiện đất trồng và thời tiết khí hậu của Mê Linh.
Mặc dù bước đầu gặp nhiều khó khăn, nhưng Khanh vẫn kiên trì và cuối cùng đã tìm ra hai giống sen được nhiều khách hàng ưa chuộng và mang lại giá trị kinh tế cao. Những thành quả đạt được hiện nay cho thấy sự thay đổi này là quyết định đúng đắn, và nỗ lực không ngừng nghỉ của anh đã bắt đầu được đền đáp. Vào mùa thu hoạch, một ngày làm việc của Khanh thường bắt đầu từ 4 giờ sáng và kết thúc lúc nửa đêm.
Sen của Khanh được bán để làm thực phẩm, làm trà, và cả làm hoa trang trí. Hoa tươi được đổ buôn tại đầm, sau đó được phân phối ra các chợ trên toàn địa bàn Hà Nội. Nhiều thương lái sau khi biết đến anh liền liên hệ để hợp tác. Vào mùa hè, đầm sen của Khanh có thể cung cấp khoảng 20.000 bông hoa mỗi ngày. Hạt sen tươi cũng được bán để làm thực phẩm. Anh ước tính mình đạt doanh thu khoảng 500 triệu đồng cho vụ thu hoạch năm 2020.
Lao động tại đầm sen bao gồm người dân địa phương và người nhà của Khanh. Công việc hái hoa sẽ do 20 nam nhân công phụ trách, còn người thân và họ hàng của anh, bao gồm cả mấy cháu nhỏ đang đi học, sẽ phụ giúp bóc vỏ hạt sen và ướp trà. Trong quá trình sản xuất, nhân công với kinh nghiệm dày dặn đã chủ động sáng tạo và thay đổi quy trình ướp trà truyền thống để làm tăng năng suất nhưng vẫn đảm bảo chất lượng cũng như hương thơm tự nhiên của trà.
Hoa sen tươi được vận chuyển đến chợ.
Bắt nhịp với xu hướng hiện đại, Khanh đã lập trang Facebook cho đầm sen của mình và mời mọi người đến đây chụp ảnh. Trong tương lai, anh dự định sẽ áp dụng mô hình du lịch sinh thái và giới thiệu nhiều sản phẩm mới từ sen đến với khách hàng.
Có một điều kỳ diệu mà cả Khanh và người dân nơi đều không ngờ đến khi bắt đầu trồng sen là sự phục hồi của hệ sinh thái địa phương. Vì không sử dụng phân bón nên nước trong đầm rất sạch và thu hút các loài chim và côn trùng đến đây sinh sống. Ghé đến đầm sen vào lúc sáng sớm hay chiều tối, ta có thể nhìn thấy các loài chim phổ biến và đặc trưng của Việt Nam và châu Á như le le, sâm cầm và chiền chiện trong môi trường sống tự nhiên của chúng.
Khanh và bà con trong vùng đều rất biết ơn cây sen, ngay cả mấy chú nhân công hái sen có thân hình vạm vỡ cũng không ngừng cảm thán vẻ đẹp của loài hoa này. Có lẽ, đối với người dân Mê Linh, công việc hái hoa không chỉ đơn thuần là một nguồn thu nhập mà còn mang lại những giá trị tinh thần quý báu. Hình ảnh hoa sen vốn gắn liền với Chủ tịch Hồ Chí Minh và tượng trưng cho tinh thần dân tộc. Vậy nên đó cũng là một điều dễ hiểu khi bà con nông dân cảm thấy may mắn khi được làm việc với loài hoa linh thiêng này. Anh họ của Khanh, người phụ trách việc ướp trà, kể với tôi bằng một giọng điệu thành kính rằng: “Mùa hoa sen bắt đầu từ ngày 19 tháng 5 và kết thúc vào ngày 2 tháng 9, trùng với ngày sinh và ngày mất của Chủ tịch Hồ Chí Minh.”
