Từ những sự tích và các câu chuyện truyền miệng, một họa sĩ trẻ đã sáng tạo nên bộ tranh minh họa những yêu, ma, quỷ, quái ở khắp miền đất nước. 

Lấy cảm hứng từ dự án "Yêu-Ma-Quỷ-Quái" do họa sĩ đồ họa 9X Vương Quang Vinh khởi xướng vào năm 2019, đã được đông đảo cư dân mạng ủng hộ, Trần Xuân Lộc, sinh viên trường Đại học Kiến Trúc Thành phố Hồ Chí Minh đã quyết định dành hơn một tháng để vẽ nên bộ sưu tập yêu, ma, quỷ, quái của riêng mình nhằm phục vụ cho môn Minh họa sách.

Tác phẩm minh họa Tinh Thuồng Luồng, loài tinh được cho là xuất hiện ở nhiều vùng nước ta. Nổi bật nhất có lẽ là chuyện con Tinh ở Hải Dương vào thời Trần Minh Tông.

Dù thời gian thực hiện gấp rút và gặp không ít khó khăn do thiếu nguồn tư liệu tham khảo, Xuân Lộc cuối cùng cũng hoàn thành 16 tác phẩm và nhận được nhiều lời khen ngợi từ cộng đồng yêu thích vẽ minh họa. Mỗi tác phẩm đều đi kèm thông tin chú thích gồm ba phần: nguồn gốc xuất xứ, miêu tả đặc điểm, tích và truyền miệng. Sau một tuần đăng tải, bộ tranh đã nhận được 5.000 lượt thích và 2.800 lượt chia sẻ trên Facebook. 

Tác phẩm lấy cảm hứng từ tích Tinh Hạc Đen, được ghi lại vào thời nhà Hồ ở Thanh Hóa. Tinh Hạc Đen vốn có thuật thấu thị, đoán được ngày nhà Hồ đến đốt động nên đã tránh đi được. Năm đó khi động bị thiêu trụi, Hạc Đen vẫn điềm nhiên chao nghiêng liệng múa rồi mới bay đi.

Xuân Lộc nói về quá trình thực hiện: “Khi nhận bài tập, mình thấy có nhiều bạn bè lựa chọn đề tài yêu quái Nhật Bản nhưng hiếm ai tìm hiểu về yêu quái Việt Nam.” Trong suốt quá trình thực hiện, sau khi tìm hiểu thông tin từ nhiều nguồn như Internet, sách báo, tài liệu tôn giáo, chàng trai nhận ra rằng, kho tàng yêu, ma, quỷ, quái ở Việt Nam thực chất vô cùng đồ sộ và mang nhiều giá trị quý giá, thú vị. Thế nhưng vì thông tin rải rác, lại có tính chất truyền miệng, mơ hồ và không thống nhất nên rất khó để tìm hiểu.

Tinh Đỉa là truyền thuyết ở Quảng Nam và Phú Yên. Tinh từng bắt dân làng phải gả người con gái đẹp người, đoan trang cho mình, lại còn định ngày, một thân một mình lên khỏi bàu đón dâu từ làng. Tinh Đỉa trên đường đi gặp tân nương thì bất ngờ ngã quỵ, oằn lại mà chết. Về sau dân làng phát hiện có người âm thầm rải hai chất kịch độc với loài tinh là bồ hóng và vôi xiêm.Tinh Đỉa hít phải mà chết.

“Ở Việt Nam, số lượng yêu-quái rất nhiều do tín ngưỡng thờ phụng các con vật khá phổ biến, thế nhưng số lượng ma-quỷ lại khá ít và không có sự tách biệt rõ ràng giữa các loại. Thế nên khi thực hiện bộ tranh này mình phải tham khảo rất nhiều từ các tích trong Phật giáo,” Xuân Lộc kể.

Tinh là hai cây ráy cổ thụ, hấp thụ khí âm dương của đất trời mà thành tinh. Tinh cây có đực có cái; ở dạng người là đôi nam nữ khoả thân, người nữ tóc dài xoã chấm lưng, thường quấn lấy nhau mà tình tự. Loài tinh này được cho là xuất hiện ở Ninh Hòa, Khánh Hòa ở thời xa xưa. 

Chàng trai cũng bày tỏ rằng bản thân thấy rất may mắn vì có bộ tranh của Vinh Vương đã hợp tác với nhiều họa sĩ khác làm tài liệu tham khảo hữu ích. Càng may mắn hơn khi mà sau khi hoàn thành và công bố, bộ tranh "Yêu-Ma-Qủy-Quái" của Xuân Lộc đã nhận được sự ủng hộ từ chính đàn anh Vinh Vương.

Hiện chàng họa sĩ trẻ vẫn vô cùng tâm huyết với chất liệu văn hóa dân gian và đang ấp ủ một dự án khác với định hướng "viễn tưởng hóa các câu chuyện dân gian." Câu cũng nhận được lời đề nghị hợp tác từ họa sĩ Vinh Vương trong phần tiếp theo của bộ "Yêu-Ma-Quỷ-Quái" do anh và nhiều họa sĩ nổi tiếng khác thực hiện.

Tinh Bò Rừng là con tinh trong truyền khẩu của người dân tộc M’Nông.

Xuân Lộc chia sẻ: "Hiện nay, rất nhiều bạn trẻ dành nhiều sự quan tâm đối với văn hóa truyền thống. Mình mong rằng, những sản phẩm của mình làm ra có thể phần nào giúp các bạn yêu mến hơn và có cảm hứng tìm hiểu những giá trị dân tộc."

Cùng xem thêm các hình ảnh ma mị trong bộ tranh minh họa của Xuân Lộc ngay sau đây:

[Vẽ minh họa: Trần Xuân Lộc]