Trước khi nhiếp ảnh màu xuất hiện, ông cha ta từng phải trông cậy vào nét vẽ của những họa sĩ để lưu giữ hình ảnh đời sống thường nhật. Bộ tranh màu nước từ những năm 1890 là một tư liệu quý hiếm, ghi lại những cảnh sinh hoạt đời thường nơi miền Bắc Việt Nam hơn một thế kỷ qua những góc nhìn sống động và gần gũi.

Loạt tranh dưới đây nằm trong bộ sưu tập gồm 21 bức tranh màu nước trên giấy, từng được nhà đấu giá Sotheby’s của Anh giới thiệu. Hiện chưa rõ tác giả hay xuất xứ chính xác của tập tranh, ngoài con số “1890” được ghi ở mặt sau một bức. Một số tác phẩm hiện thuộc sở hữu của các bảo tàng và nhà sưu tập tư nhân.

Mỗi bức tranh tái hiện một cảnh sinh hoạt thường nhật ở Nam Định vào cuối thế kỷ 19, không lâu sau khi thực dân Pháp bắt đầu đặt ách đô hộ lên Việt Nam. Màu sắc được sử dụng một cách sinh động, đặc biệt dễ nhận thấy ở các chi tiết như hoa văn trên lưng đoàn múa lân hay những lá cờ lễ nghi. Dù không rõ tác giả là ai, người xem vẫn có thể nhận thấy cách quan sát tinh tế và đôi khi dí dỏm trong việc ghi lại các cảnh sinh hoạt — như hình ảnh một người đánh cá bị tụt khố, phải vội vàng che chắn phần thân dưới.

Dưới đây là những hình ảnh nổi bật trong bộ tranh:

Một đoàn rước đi cùng vị quan đang ngồi trong kiệu.

Một đám rước trang nghiêm trong dịp lễ hội.

Đội múa lân trên đường biểu diễn.

Nhà sư đang làm lễ.

Chú rể (đi dưới lọng) và gia đình trên đường sang nhà gái làm lễ dạm ngõ.

Dân làng cùng nhau bắt cá.

Đàn ông trong làng bắt cá bằng dậm — một loại giỏ tre hình lưỡi liềm. Một người bị tụt khố và đang loay hoay che lại.

Hàng nước chè đầu làng.

Phiên chợ sáng tập nập.

Xưởng mộc.

[Nguồn tranh: RedsVN/Sotheby’s]